کتاب روزهای ترانه و اندوه

کتاب روزهای ترانه و اندوه گزینه ترانه‌های فرامرز اصلانی است که خسرو کیان راد گردآوری کرده و کتاب کوله پشتی منتشر کرده است.

درباره کتاب روزهای ترانه و اندوه

فرامرز اصلانی را بیشتر به‌عنوان هنرمندی صاحب‌سبک می‌شناسیم. دوستدارانِ آثارش صدای او را دارای حس غریبی می‌دانند که آمیختنش با گونه‌ای موسیقی و کلام ساده، آن را سخت بر دل می‌نشاند. شاید ویژگی برجستهٔ این هنرمند کنار خوانندگی، نوازندگی و آهنگسازی، نوشتن کلامِ ترانه‌هایش باشد. آرتیستی مؤلف که بی‌هیچ داوری، به‌ندرت نمونهٔ مشابه آن میان هم‌صنفانِ هم‌نسلش دیده می‌شود.

هرچند بسیارانی نوشتن ترانه را یک فن می‌دانند، اما اصلانی به حال‌وهوای خاص خود هنگام نوشتن اشاره دارد. تجربهٔ شخصی او در این مورد بیشتر الهام‌گونه است. به این معنی که در مورد او جنبهٔ جوششی‌بودنِ ترانه‌نویسی بیش از کوششی‌بودن آن است. بارها گفته کلام گویی از منبعی دیگر به او رسیده و از او عبور می‌کند تا به مخاطب برسد و معمولاً همان دریافت‌ها که بر کاغذ می‌نشینند را با اندک تغییری اجرا می‌کند.

آرامشی را که شخصیت فرامرز اصلانی دارد در آثارش نیز می‌توان حس کرد. زبان سادهٔ سروده‌های او طیفی از زبان عامیانه و معیار است. برای نمونه این بیان به‌ویژه در نخستین آلبوم منتشرشده‌اش که اشعار جوانی ۲۳ساله‌اند، بیشتر به ترانه نزدیک است؛ ولی در کارهای متأخر او، گرایش به نوشتن با زبان معیار و حتی کلام قدما غلبه دارد. آرکائیکی که در بسیاری از ترانه‌ها ملموس است.

از نظر درونمایه بی‌گمان اشاره به یادها و یادبودها، برای نمونه روزگار سپری‌شدهٔ شهری که شاعر در آن بالیده، یکی از موضوعات اساسی است. از سویی دیگر، عشق پررنگ‌ترین عنصر در جهان ذهنیِ اوست و در کنار آن روایت جدایی‌ها و دوری‌ها. یا سفر و جست‌وجوی گمشده‌ای که می‌تواند همزادپنداری مخاطبان بسیاری را در پی داشته باشد. عشقی که گویا شیرینی‌اش در جدایی است. برداشتی که هم می‌تواند زمینی و هم عارفانه باشد. رگه‌هایی از مضامین عرفانی در متن برخی از ترانه‌های اصلانی دیده می‌شود. برای نمونه عنوان آلبوم «خط سوم» و ترانه‌ای با همین نام که در آلبوم آمده، به مفهوم عرفانی خطِ سوم در یکی از مقالات شمس تبریزی اشاره دارد. او پیش‌تر نیز به سراغ حافظ و مولانا رفته و آلبوم‌های مستقلی را با اشعار این دو شاعر برجسته منتشر کرده است. برگزیدن چنین اشعاری نشان از علاقهٔ آشکار او به این جنس از ادبیات دارد.

اصلانی کوشیده مضامینی عمیق را به بیانی ساده درآورد. شاید همراهی سبکی از موسیقیِ بی‌جاروجنجال و اغلب بر مبنای تک‌سازِ گیتار نیز در دوچندان جلوه دادن این بی‌پیرایگی بی‌تأثیر نبوده است. این سادگی و کامیابی در تلفیق کلام و آهنگ باعث شده که ترانه‌های او با سطوح مختلفی از مخاطبین ارتباط برقرار کند.

فرامرز اصلانی با انتشار آلبوم «به‌یاد حافظ» در سال ۱۳۵۷ خورشیدی، شاید جزء نخستین کسانی بود که اشعار کلاسیک ادبیات فارسی را با موسیقی غیرسنتی درهم آمیخت.

او می‌گوید در انتخاب اشعار قدما بیشتر به‌سمت آن دسته از آثار گرایش یافته که در خودِ شعر ریتم و کوبشی مدرن وجود داشته و او توانسته ردای موسیقی امروزی را بر آن بپوشاند. در واقع بر این باور است که هنرمند در این راه باید رنگ‌آمیزی واژه‌ها را گرفته و درونی کند و بعد همراه با موسیقی به گوش مخاطب برساند. هرچند اصلانی هم ترانه‌سرا و هم آهنگساز است؛ اما محور اصلی یک قطعهٔ موسیقی را کلامِ آن می‌داند که باید مراقب بود فدای موسیقی نشود. معتقد است کلام مانند نقاشی است و آهنگ بیشتر شبیه قابی است که آن را در بر می‌گیرد.

جز اشعار حافظ، مولانا، شیخ بهایی، مهدی اخوان‌ثالث، سهراب سپهری یا یکی دو اجرای مشترک به‌صورت تک‌ترانه، سایر آثاری که تاکنون از فرامرز اصلانی منتشر شده سرودهٔ خودِ اوست. دفتر حاضر نیز تنها به این سروده‌ها اختصاص دارد. اما در انتهای این مجموعه، مشخصات ترانه‌شناسی همهٔ آثار منتشرشدهٔ این هنرمند در قالب جداولی آمده است. تلاش شد تا چنان‌که نغمه و صدای فرامرز اصلانی در حافظهٔ شنیداری یکی دو نسل از ایرانیان جا خوش کرده، متن ترانه‌های ماندگار او نیز یک‌جا به‌صورت نوشتاری و در دفتری مستقل ثبت شوند.

خواندن کتاب روزهای ترانه و اندوه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران فرامرز اصلانی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب روزهای ترانه و اندوه

اگه یه روز بری سفر

بری زِ پیشم بی‌خبر

اسیرِ رؤیاها می‌شم

دوباره باز تنها می‌شم

به شب می‌گم پیشم بمونه

به باد می‌گم تا صبح بخونه

بخونه از دیارِ یاری

چرا میری تنهام می‌ذاری؟

اگه فراموشم کنی

ترکِ آغوشم کنی

پرندهٔ دریا می‌شم

تو چنگِ موج رها می‌شم

به دل می‌گم خاموش بمونه

میرم که هر کسی بدونه

میرم به‌سوی اون دیاری

که توش منو تنها نذاری

اگه یه روزی نومِ تو

تو گوشِ من صدا کنه

دوباره باز غمت بیاد

که منو مبتلا کنه

به دل می‌گم کاریش نباشه

بذاره دردِ تو دوا شه

بره توی تمومِ جونم

که باز برات آواز بخونم

که باز برات آواز بخونم

اگه بازم دلت می‌خواد

یارِ یکدیگر باشیم

مثالِ ایومِ قدیم

بشینیم و سحر پاشیم

باید دلت رنگی بگیره

دوباره آهنگی بگیره

بگیره رنگِ اون دیاری

که توش منو تنها نذاری

اگه می‌خوای پیشم بمونی

بیا تا باقیه جوونی

بیا تا پوست به استخونه

نذار دلم تنها بمونه

بذار شبم رنگی بگیره

دوباره آهنگی بگیره

بگیره رنگِ اون دیاری

که توش منو تنها نذاری

اگه یه روزی نومِ تو

تو گوشِ من صدا کنه

دوباره باز غمت بیاد

که منو مبتلا کنه

به دل می‌گم کاریش نباشه

بذاره دردِ تو دوا شه

بره توی تمومِ جونم

که باز برات آواز بخونم

که باز برات آواز بخونم

که باز برات آواز بخونم.