کتاب توجه آگاهی و پذیرش در زوج درمانی و خانواده درمانی

کتاب توجه آگاهی و پذیرش در زوج درمانی و خانواده درمانی نوشتهٔ داین گهارت با ترجمهٔ نوشین امیری (کارشناس ارشد مشاورهٔ خانواده دانشگاه تهران) در انتشارات ارجمند منتشر شده است.

درباره کتاب توجه آگاهی و پذیرش در زوج درمانی و خانواده درمانی

کتاب توجه آگاهی و پذیرش در زوج درمانی و خانواده درمانی کتابی منحصربه‌فرد دربارهٔ کاربست رویکرد مبتنی بر توجه‌آگاهی در زوج‌درمانی و خانواده‌درمانی است. این کتاب به ارائهٔ چهارچوب نظری برای زوج‌درمانی و خانواده‌درمانی مبتنی بر توجه‌آگاهی می‌پردازد. استفاده از اصول توجه‌آگاهی و روان‌شناسی بودایی و معرفی یک رویکرد مبتنی بر توانمندی دیگر مفاهیمی است که در این کتاب به آن‌ها پرداخته شده است.

بیش از ۳ دهه از معرفی مفهوم توجه‌آگاهی (هنر حضور در لحظه و پذیرش به دور از داوری) در حوزهٔ روان‌درمانی می‌گذرد. امروزه، درمان‌های مبتنی و آشنا به توجه‌آگاهی و پذیرش یکی از گزینه‌های اصلی برای درمان بسیاری از اختلالات روان‌شناختی محسوب می‌شوند. در سال‌های اخیر، بررسی پیچیدگی‌های مشکلات ارتباطی با استفاده از این مفاهیم، نویدبخش درک بهتر و حل مشکلات به‌ظاهر حل‌نشدنی زوج‌ها و خانواده‌ها بوده است. کتاب توجه آگاهی و پذیرش در زوج درمانی و خانواده درمانی به بررسی مبانی فلسفی و پژوهشی کاربست توجه‌آگاهی، پذیرش و روان‌شناسی بودایی در زوج‌درمانی و خانواده‌درمانی می‌پردازد و رویکردی دقیق و عملی برای به‌کاربستن این ایده‌ها در اتاق درمان ارائه می‌دهد.

دکتر گهارت منابع ویژه‌ای ازجمله پرسش‌ها و فنون ارزیابی برای مفهوم‌سازی موردی، طرح درمان برای فرد، زوج و خانواده، جزوات و منابع اینترنتی برای آموزش توجه‌آگاهی در جلسهٔ درمان و دستور‌العمل دقیق نحوهٔ اجرای مداخلات را در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد.

این کتاب منبعی جدید و کاربردی برای زوج درمانگران، خانوادهٔ درمانگران، مشاوران، روان‌شناسان و مددکاران است.

خواندن کتاب توجه آگاهی و پذیرش در زوج درمانی و خانواده درمانی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دانشجویان روان‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب توجه آگاهی و پذیرش در زوج درمانی و خانواده درمانی

«آنچه هستیم، نتیجهٔ آنچه اندیشیده‌ایم است؛ پایه و مصالح آن، افکار ما هستند (مولر، ۱۸۹۸).

ما انسان‌ها پدیدآورنده‌ایم، نه فقط پدیدآورندهٔ اهرام، آسمان‌خراش‌ها یا فضاپیماها، بلکه پدیدآورندهٔ واقعیت‌ها نیز هستیم. چه در آزمایشگاه‌های عصب‌شناسان، چه در پژوهش‌های فیزیکدان‌ها دربارهٔ ذرات زیر انمی و یا در کار درمانگران با نوجوانان آشفته، دانشمندان و درمانگران همگی در حال رسیدن به این نتیجه هستند که انسان‌ها به شکلی فعال، به تجربهٔ خود از واقعیت شکل می‌دهند و این سازه‌ها به طرز چشم‌گیری به تجارب بعدی آنها شکل می‌بخشد (گرگن، ۱۹۹۹؛ هنسن، ۲۰۰۹؛ هیورد و ورلا، ۱۹۹۲). گرچه اکثر پژوهشگران معاصر برای توصیف دیدگاه ساخت‌گرا دربارهٔ چگونگی تعامل ذهن هشیار با محیط از متون پسانوگرا استفاده می‌کنند، اما این دیدگاه تاریخچه‌ای طولانی در فلسفه‌های شرقی و غربی دارد (مک‌ویلیمز، ۲۰۱۰؛ ساگامورا، هاروکی و کاشیکاوا، ۲۰۰۷). مکتب بودائی- یکی از این مکاتب کهن- اثرگذارترین و پایدارترین مکتب سازه‌نگری به شمار می‌آید که بیش از سایر مکاتب، بر معانی روانشناختی این دیدگاه تأکید می‌کند. با توجه به افزایش چشم‌گیر علاقه به رویکردهای درمانی آشنا به توجه‌آگاهی، درمانگران از لحاظ فرهنگی وظیفه دارند بنیان‌های فلسفی این دیدگاه را بهتر درک کنند (ساگامورا، هاروکی و کاشیکاوا، ۲۰۰۷).

در این فصل، بنیان‌های کاربست توجه‌آگاهی و پذیرش در مکتب بودائی و ارتباط آنها با فرضیه‌های فلسفی موجود در رویکردهای زوج‌درمانی و خانواده‌درمانی معاصر را بررسی می‌کنیم و تفاوت‌ها و شباهت‌های میان آنها و نحوهٔ کاربست آنها در درمان را مورد بحث قرار خواهیم داد. در پایان فصل، به طراحی مجموعه‌ای از قواعد که مبتنی بر دیدگاه آشنا به توجه‌آگاهی در درمان زوج‌ها و خانواده‌ها است، خواهیم پرداخت.

مکتب بودائی: روان‌شناسی یا مذهب؟

پیروان مکتب بودائی بودا را نه یک خدا، بلکه یک انسان می‌دانند؛ او یک انسان به دنیا آمده بود، یک انسان نیز از دنیا رفت و هستی او به‌عنوان یک موجود قدرتمند و نامرئی که بر زندگی تمامی انسان‌ها اثر می‌گذارد، ادامه نمی‌یابد (دالای لاما، بنسن، ترمن، گاردنر و گلمن، ۱۹۹۱؛ هان، ۱۹۹۸). با این حال، او حداقل یک ویژگی استثنایی داشت: او به روشن‌نگری یا به‌عبارت دیگر، رهایی از رنج دست یافته بود. پس از دستیابی به روشن‌نگری، او به افراد آموزش می‌داد که چگونه با درک دوباره و تجربهٔ مجدد دنیا، تجربهٔ رنج را کاهش دهند؛ به همین دلیل برخی او را نخستین فردی می‌دانند که فن قاب‌بندی مجدد در خانواده‌درمانی را به کار گرفته است. از آن زمان به بعد، اعمال مذهبی مختلفی بر اساس فلسفه و آموزه‌های او شکل گرفته است، اما کانون آموزه‌های بودائی بیش از مذهب به روان‌شناسی معاصر شباهت دارد. روان‌شناسی بودائی با دقت بسیار به تشریح ماهیت رنج، خود، هشیاری و کاهش رنج می‌پردازد. آموزه‌های اساسی بودائی مانند «چهار حقیقت جلیل» یا «مسیر هشت‌گانه» که در ادامه معرفی می‌شود، دربارهٔ چگونگی پدیدارشدن مشکلات زندگی و نحوهٔ رهایی از آنها نظریه‌ای ارائه می‌دهند که به احتمال قوی، قدیمی‌ترین مدل روان‌درمانی است.»