کتاب اینیاگرام دریچه ای به فراسوی شخصیت

کتاب اینیاگرام دریچه ای به فراسوی شخصیت نوشتهٔ دان ریچارد ریسو و راس هادسون و ترجمهٔ مسعود حسین چاری و وجیه اله گل نواز است و انتشارات ارجمند آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب اینیاگرام دریچه ای به فراسوی شخصیت

شناخت تیپ‌های‌شخصیتی ۹گانه (اینیاگرام) می‌تواند به ما کمک کند تا بدانیم ‌چه چیزی در رفتار طرف مقابل، ما را سردرگم می‌کند. نشان می‌دهد که چه چیزی برای ارتباط مؤثر و حل تعارض درون‌فردی و بین‌فردی لازم است. هم‌چنین فهمیدن آن به ما کمک می‌کند تا پذیرش و همدلی بیشتری در روابطمان و نیز آگاهی بیشتری در محدودیت‌های زمانی و مکانی به‌دست آوریم. یادگیری فهم طرف مقابل، بهترین راه برای نگه‌داشتن یک رابطه قوی و پویاست و اینیاگرام دریچه‌ای به سوی این افق جدید برای یادگیری است.

با خواندن این کتاب، جامعه دانشگاهی از آموزه‌های مشاوره‌ای و درمانیِ این بینشِ نو که در واقع برخاسته از دانشی کهن است، بهره‌مند شده و با انجام پژوهش‌های نقادانه و نقد‌های عالمانه برای رونق هرچه بیشتر مفاهیم برخاسته از این دیدگاه تلاش خواهد کرد. مفاهیمی که ریشه شرقی دارند و به باورها و اعتقادات الهی مردم این مرز و بوم بسیار نزدیک‌اند.

‌مترجمان این کتاب وجیه‌اله گل‌نواز، کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی و دکتر مسعود حسین‌چاری، دکترای روان‌شناسی تربیتی، عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز هستند.

خواندن کتاب اینیاگرام دریچه ای به فراسوی شخصیت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به کسانی که می‌خواهند با اینیاگرام آشنا شوند پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب اینیاگرام دریچه ای به فراسوی شخصیت

«سیر تحولی مجموعه مفاهیم مربوط به بُعد غیر جسمانی وجود انسان ‌(روان) که امروزه در پیش‌ِ روی بشر است، تاریخچه‌ای به قدمت آفرینش او در این کره خاکی دارد. از آن زمان که بشر اولیه مفاهیم انتزاعی را برای ابراز خواسته‌های خود به کار گرفت و مجبور شد اصوات یا نمادهایی برای مفهوم «من» یا «خویشتن» ابداع کند، سیر تحولی روان کلید خورد و آهسته و پیوسته مسیر کمال را که با هوشمندی همراه است، طی کرد. وقتی که از نظر طولی به بررسی سیر تکاملی روان می‌پردازیم، متوجه یک نقطه آغاز می‌شویم، ولی به‌نظر می‌رسد که این مسیری بی‌انتها در پیش روی‌مان خواهد بود. هم‌چنین، زمانی که آن را از بُعد عرضی ارزیابی می‌کنیم، درمی‌یابیم که در هر مقطع زمانی، یک یا چند دیدگاه نوپا و مدعی، در حال به چالش کشیدن دیدگاه‌های حاکم است و تا هنگامی که به حاکمیت و تثبیت نرسند، پویایی‌های خاص خود را دارند و به محض دسترسی به آن، پویایی‌شان محدود شده و در نتیجه، آسیب‌پذیر می‌گردند. جالب اینکه در همین حال، دیدگاهی در شُرف شکل‌گیری است که در آینده نزدیک، دیدگاه حاکم را به چالش خواهد کشید. جالب‌تر اینکه، گاهاً دیدگاهی که در یک دوره زمانی به عقب رانده شده و در بطن تاریخ مفقود گردیده است، در دوره دیگری (سال‌ها، قرن‌ها یا شاید هزاران سال بعد) با تحولی اساسی‌تر و بازنگری مجدد خود و در نتیجه با نیروی دوچندان پا به میدان وجود می‌گذارد و به چالش با نظریه حاکم می‌پردازد. تکرار این چالش‌ها، جبر تاریخ در حوزه علوم محسوب می‌شود و سیر تحولی هر علم مفهومی بیش از این فرآیند (چالش‌های مکرر) نیست.

یک اصل مهم دیگر که در حاکمیت یک دیدگاه تأثیرگذار بوده، روح زمان است. به این معنا که یک دیدگاه زمانی غالب می‌شود که افکار عمومی آمادگی پذیرش آن را داشته باشد؛ در غیر این صورت، به‌رغم پویایی، محکوم به شکست است. چه خوب یا بد، دستاورد این چالش‌ها کلیه مفاهیمی هستند که در حال حاضر نسبت به مقوله روان، فراروی ما قرار دارند.

اگر دایره تحلیل خود را به یکی از میدان‌های کوچک‌تر هر رشته علمی (و در این مورد روان‌شناسی) محدود کنیم، همان روند را شاهد خواهیم بود. ظهور دیدگاه‌ها، سلطه کم و بیش محدود از نظر زمانی، به چالش کشیده شدن از جانب دیدگاه‌های نوظهور، به عقب رفتن در بستر تاریخ، به موزه‌ها پیوستن یا بازنگری و ظهور مجدد در حوزه کاربرد، و این سیر چرخشی با نوسان در سرعت و شعاع، پیوسته جریان دارد. از میان حوزه‌های کار در روان‌شناسی، یکی از عرصه‌هایی که بیش از همه شاهد چنین فراز و فرودهایی بوده، مفهوم «شخصیت» است. در این زمینه نظریه‌های پرشماری ظهور کرده‌اند، رونق یافته‌اند و پس از مدتی رو به افول گذاشته‌اند. گذشت زمان و واکاوی نظریه‌پردازانی که بیش از گسترش عرضی دانش خود، به ژرفای آن اندیشیده‌اند، باعث شده تا برخی از مفاهیم در حوزه شخصیت، از بایگانی تاریخ بیرون آورده شوند، گرد و خاک گذر زمان از آنها زدوده شود و با نمایی امروزی و شفاف‌تر در اختیار دانش‌پژوهان قرار گیرند. در میان مفاهیمی از این دست، مفهومی که دست‌خوش چنین سرنوشتی شده است، «اینیاگرام» یا «تیپ‌های شخصیتی نُه‌گانه» بوده است.

اینیاگرام به مدت ۲۵۰۰ سال در بطن تاریخ مفقود شده بود، ولی در چند دهه اخیر با تحولی بنیادین و آمادگی روح زمان، پا به عرصه وجود گذاشت. در اوایل قرن بیستم، گروهی علاقه‌مند به دانش اسرارآمیز عهد باستان، تحت عنوان «جویندگان طریق حقیقت» و به رهبری جوانی یونانی- ارمنی به نام «جرج ایوانویچ گرجیف» تصمیم گرفتند توان خود را صرف جمع‌آوری مفاهیم مفقود شده در حکمت باستان کنند. «گرجیف» معتقد بود که در عهد باستان یک علم تکامل‌یافته در زمینه «ماهیت» یا «ذات» انسان و تعامل آن با جهان هستی رشد یافته بود، ولی این دانش بعدها در طول زمان مفقود گردید. تمرکز «جویندگان طریق حقیقت» بر روی تعالیم و نظام‌های عقیدتی گوناگونی بود که به‌طور ویژه به فرهنگ مشرق زمین تعلق داشت. از این روی، آنها سفر پرماجرای خود را به کشورهای یونان، مصر، ترکیه، ایران، افغانستان، هند و نواحی تبت آغاز کردند و در خانقاه‌های صوفیان و عبادت‌گاه‌های مذهبی دورافتاده سکنی گزیدند. در این سفرها بود که تا سرحد ممکن درباره آداب و رسوم حکمت باستان به جمع‌آوری مطالب پرداختند و سرانجام در مطالعه آثار و علوم باستانی در افغانستان یا ترکیه به نماد اینیاگرام دست یافتند که شاه‌کلید یافته‌های‌شان محسوب می‌شد.

نماد اینیاگرام از سه جزء (دایره، مثلث و شش ضلعی) تشکیل شده است که قوانین الهی و ازلی حاکم بر کل جهان هستی را معرفی می‌کند. در بسیاری از فرهنگ‌ها، دایره یک شکل اساطیری جهانی است که به وحدت، یکپارچگی و یکی بودن و نمادی مبنی بر عقیده به «خداوند یگانه» برمی‌گردد و بر کل هستی احاطه داشته و در ورای آن چیزی وجود ندارد. این شکل تمایزبخش ادیان الهی و بزرگ یهود، مسیحیت و اسلام از دیگر ادیان و مذاهب است.

جزء دوم در نماد اینیاگرام، مثلث است که در میان دایره جای دارد و نماد تعالیم تثلیث (پدر، پسر، روح‌القدس) در مسیحیت و شجره زندگی در یهودیت است. بدین معنی که خداوند در آغاز جهانِ هستی، خود را به عنوان سه پرتو یا تجلی جلوه می‌سازد. به گفته «گرجیف» این پدیده قوانین سه‌گانه است به این معنا که هر پدیده و موجودی در جهان، نتیجه تعامل این سه نیرو است.»