کتاب نوع دوستی

نوع دوستی از مجموعه اخلاق در زندگی روزمره نوشته شباهنگ دلشاد است که به موضوع مهم نوع‌دوستی در زندگی بشر اشاره دارد.

درباره کتاب نوع دوستی

افكار و باورهای ما، مهم‌ترین ابزار موفقیت یا شكست ما هستند. بعضی افراد می‌پندارند به‌كار بستن اصول اخلاقی و انجام دادن اعمال نوع‌دوستانه فقط خاص انسان‌های پرهیزكاری است كه به این دنیا و موفقیت‌هایش اهمیت نمی‌دهند. همان‌هایی كه ترجیح می‌دهند در انزوا و سكوت به لقمه نانی قناعت كنند و سرمایه‌ی اصلی را در جایی جز این جهان فانی بجویند. این عده‌بر این عقیده‌اند كه در شرایط و موقعیت دنیای امروز، دیگر نمی‌توان به اصول اخلاقی عمل كرد. آیا به‌راستی این باورها صحت دارند؟ به‌راستی رعایت اخلاقیات و انجام اعمال نوع‌دوستانه به نفع انسان نیست؟ نمونه‌ی كوچكی از باورهای نادرستی كه شاید بی‌آنكه متوجه باشیم عملكرد ما را تعیین می‌کنند، از این قرارند:

- سرچشمه‌ی مادیات محدود است. اگر به دیگران ببخشیم از سهم خودمان كاسته‌ایم.

- برای موفق شدن، فقط باید به خودمان و منافعمان فكر كنیم، كمك به دیگران ما را از رسیدن به هدف بازمی‌دارد.

- در دنیای امروز نمی‌توانیم به راستی و صداقت عمل كنیم، صداقت از مصادیق بارز حماقت است.

- اگر متواضع باشیم كسی قدر نمی‌داند و از ما سوء‌استفاده می‌شود.

- با بدگویی از دیگران از منافعمان محافظت می‌كنیم.

این باورها و بی‌شمار نمونه‌هایی از باورهای نادرستِ دیگر، كه در ذهن ما جای گرفته‌اند، می‌توانند بر ذهن و ذهنیت ما غالب شوند و چنان در سایه و موذیانه عمل كنند، كه حتی خودمان هم از وجودشان بی‌خبر باشیم. توجه به این‌گونه باورها برای این مهم است كه اندیشه‌ها و باورها، شكل‌دهنده‌ احساسات و الگوهای رفتاری هستند. هر کسی بر اساس این الگوها عمل می‌كند و تكرار این اعمال، عادت‌هایش را پدید می‌آورد. پس تا افكار و باورهای نادرست‌و در پی آن اعمال ما تغییر نكنند، اوضاع بیرون تغییری نخواهد كرد.

نوع دوستی یکی از ویژگی های اخلاقی است که می تواند انسان را رشد و تعالی دهد. در واژه‌نامه‌ی فلسفه و علوم اجتماعی، درباره‌ی نوع‌دوستی این‌گونه آمده است: دگرگرایی، غیرخواهی، ایثار. یعنی دیگری را در منفعت و حمایت مقدم داشتن و او را بر خویشتن ترجیح دادن.

در این تعریف‌، نوع‌دوستی در مقابل خودخواهی و منفعت‌طلبی در نظر گرفته شده است. ضمناً از نوعی انتخاب سخن به میان می‌آید كه فرد آگاهانه منفعت دیگران را بر خود ترجیح می‌دهد و عملی را در جهت رفاه یا برای برآوردن نیاز دیگران انجام می‌دهد. وقتی صحبت از نوع‌دوستی می‌شود، واژه‌هایی مانند كمک كردن و یاری رساندن، رفتار اجتماعی مطلوبی كه قابل تحسین است به ذهن می‌آید، اما این کتاب قصد دارد كه كمی دقیق‌تر این موضوع را بررسی کند. گستره نوع‌دوستی چقدر است؟ چرا باید نوع دوست باشیم؟ انجام اعمال نوع‌دوستانه به چه معناست؟ تفاوت میان «رفتار اجتماعی مطلوب»، «رفتار توأم با كمك‌رسانی» و «رفتار نوع‌دوستانه» چیست؟ و...

 خواندن کتاب نوع دوستی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 اگر دوست دارید درباره نوع‌دوستی بیشتر بدانید. این کتاب راهنمای خوبی برای شما است.

 بخشی از کتاب نوع دوستی

ارزش واقعی هر انسان قبل از هر چیز بستگی به این دارد كه تا چه حد توانسته است خودش را از قید «خود» آزاد كند.

آلبرت اینشتین

در نگاهی بسیار كلی، شاید بتوانیم افراد را در زندگی‌مان به چند گروه تقسیم كنیم:

- افرادی كه غریبه هستند و گمان می‌كنیم بر زندگی ما تأثیری ندارند.

- كسانی كه وجودشان سبب پیشرفت و كامیابی ما بوده و هست: همسر، والدین، اقوام و دوستان.

- كسانی که ظاهراً وجودشان مخل و مزاحم خوشی و موفقیت و آسایش ماست: رقبای تحصیلی، شغلی و مانند آن.

- آنان كه به ما زیان رسانده‌اند و با دشمنی‌های آشكار و پنهان سبب آزار ما شده‌اند.

خیرخواهی برای گروه اول با مشكلات كم‌تری همراه است. هنگامی كه واقعه‌ی ناخوشایندی مانند بلاهای طبیعی و حوادثی از این‌دست رخ می‌دهد، می‌توانیم به یاری‌این گروه بشتابیم. گاهی كمك كردن به ناآشنایان سهل‌تر انجام می‌شود. زیرا تجربه‌ی ناخوشایند یا شناختی در كار نیست، كه آزارنده و مانع عمل شود.

با اینكه بیشتر مردم دستگیری و حمایت از هم‌نوعان را عملی پسندیده می‌دانند، اما اغلب در مواجهه باگروه دوم، یعنی موقعیت‌هایی كه نزدیكان نیاز به كمك و اقدام‌های نوع‌دوستانه دارند، عكس‌العمل‌های مناسبی از خود نشان نمی‌دهند. اغلب به دلیل ناآگاهی، بی‌توجهی از پرداختن به كارهای به‌ظاهر پیش‌پاافتاده، غافل می‌مانیم و نزدیكانمان را گاهی نادیده می‌گیریم. باید به این حالات آگاه شویم و اگر آنها را در خود یافتیم، برای برطرف كردن آن تلاش كنیم.

با خواهرم همكار و خیلی صمیمی هستیم. اگر قرار باشد پروژه‌یا مطلبی را ارائه دهیم، با هم درباره‌ی متن، نحوه‌ی بیان مطلب و ... مشورت می‌كنیم و صادقانه به هم كمك می‌كنیم. چند روز به‌شدت بیمار بودم و مرخصی گرفته بودم. سر كار كه حاضر شدم متوجه شدم در سالن كنفرانس خواهرم باید مطلبی را ارائه دهد. او به‌شدت مضطرب و تحت فشار بود. آن‌قدر موضوع را بد بیان می‌كرد و اشتباهات گفتاری داشت كه من از خجالت سرخ شده بودم. او همیشه با قدرت و بدون مشكل این كار را انجام می‌داد، اما این بار اوضاع خیلی بد بود. خلاصه مسئول شركت، با درایت كنترل كارها را در دست گرفت و موضوع خاتمه یافت. بعد از پایان جلسه، خواهرم با عجله خودش را به من رساند و پرسید: «خیلی بد بود؟» من هم گفتم: «خیلی! افتضاح بود! چرا این‌طور صحبت كردی؟»

احساس كردم به‌شدت از من ناراحت شد و گفت: «خب چكار كنم! همین است دیگر». در همین هنگام همكار دیگری از كنار ما رد شد و خواهرم از او پرسید: «خیلی بد ارائه دادم؟» او با لحن ملایم و مؤدبانه‌ای گفت: «معلوم بود كه خسته‌ای. بالاخره تو هم انسانی، رباط كه نیستی. اما خیلی خوشم آمد كه تا پایان ادامه دادی و بحث را نیمه‌كاره رها نكردی».

وقتی رفتار او را دیدم، متوجه اشتباه خودم شدم. خواهرم در آن شرایط به كسی نیاز نداشت كه با بی‌ادبی به او بگوید نتیجه‌ی كارت خیلی بد بود. خودش این موضوع را می‌دانست. اگر پیش از ارائه با هم صحبت می‌كردیم، موضوع فرق داشت. اما زمانی كه دیگر فرصتی برای جبران باقی نمانده و مسئله تمام شده بود، انتقاد من حالت گستاخانه‌و بی‌رحمانه‌ای داشت. اینكه نیت بدی از بیان آن نداشتم، وضع را تغییر نمی‌داد. ضمناً به دلیل اینكه خودم را با او خیلی صمیمی می‌دانستم، به انتخاب كلمات و ملاحظه‌ی شرایط توجه نكردم. در حالی كه اگر با او تا این اندازه صمیمی نبودم، فكر می‌كردم كه چه بگویم و چه زمانی و چگونه بگویم. راستی كه گاهی اوقات ساده‌ترین اصول را در رابطه با عزیزترین افراد زندگی‌مان رعایت نمی‌كنیم.

برای گروه سوم و چهارم عمل به نوع‌دوستی پیچیده‌و با مشكلات بیشتری همراه می‌شود. اما دلایلی وجود دارد كه می‌توانیم به این افراد هم محبت كنیم. آیا كسی كه خطا نكرده یا خطایش به من آسیبی نرسانده، نیاز به بخشش و گذشت من دارد؟ آیا زمانی كه انسا‌ن‌ها عصبانی، بدبین، مغرور و پرخاشگرند، درست همان زمانی نیست كه بیشترین نیاز را به خیرخواهی و محبت دارند؟ آیا خودمان هرگز سبب ناراحتی و رنجش انسان‌های دیگر نشده‌ایم؟ در مسائلی كه پیش می‌آید سعی كنیم عمل را از عامل جدا كنیم و اشتباه را محكوم كنیم، نه كسی كه اشتباه از او سر زده است. داشتن این دیدگاه به ما كمك می‌كند كه با مشاهده‌ی خطا یا آزار از سوی دیگران كم‌تر ناراحت شویم. اكنون بحث را با نوع‌دوستی نسبت به گروه دوم یا همان نزدیكان آغاز می‌كنیم.