کتاب نیچه؛ فیلسوف، روان شناس و دجال

کتاب نیچه؛ فیلسوف، روان شناس و دجال نوشته والتر کوفمان است که با ترجمه فریدالدین رادمهر منتشر شده است. نیچه پُرخواننده‌ترین فیلسوف معاصر نزد ایرانیان است. به‌جرئت می‌توان گفت که بیشتر آثارش به فارسی درآمده و حتی از برخی نوشته‌هایش چندین ترجمه منتشر شده است این کتاب شخصیت او را بررسی می‌کند.

درباره کتاب نیچه؛ فیلسوف، روان شناس و دجال

کوفمان در جهان انگلیسی‌زبان بسیار معروف است و این شهرتش در گروِ ارائهٔ بهترین ترجمه‌های آثار نیچه از آلمانی به انگلیسی است. کوفمان استاد فلسفه است و دارای تحصیلات دانشگاهی، تبحرش در زبان آلمانی و انگلیسی، تسلط کاملش بر ادبیات هر دو زبان، ذهنِ نقادش، نظرگاه‌های وسیع و منصفانه‌اش را می‌توان در تمامیِ آثارش دید. او در کتابِ نیچه؛ فیلسوف، روان شناس و دجال، به عللِ شهرت و یا به تعبیر او سوءشهرت نیچه در جهان غرب می‌پردازد و اُمّهاتِ اندیشهٔ او را مشخص می‌کند. او شخصاً با هایدگر و یاسپرس آشنایی داشته و نوشته‌های این دو را درخصوص نیچه به‌خوبی بررسی کرده و هر دو را با انتقادی عالمانه در ترازوی داوری خود قرار داده است. 

کوفمان افزون بر ارائهٔ درست نظرات نیچه، به آسیب‌شناسیِ نظرات وی نیز دست می‌زند و علل آن را بررسی می‌کند. او آشکارا می‌گوید نیچه صرفاً فیلسوف نیست، البته که فیلسوف هست اما روان‌شناس و ادیب هم هست.

خواندن کتاب نیچه؛ فیلسوف، روان شناس و دجال را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به فلسفه و نیچه پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب نیچه؛ فیلسوف، روان شناس و دجال

دچار حیرت می‌شویم که چگونه موفقیت‌های این خواهر امکان‌پذیر شد و چرا بسیاری از مردان دانشور، که شروح متعددی بر جنبه‌های متفاوتی از فلسفه و تفکر نیچه نوشتند، چنین خاضعانه این زن را مرجع خود ساختند. البته او توانست بی‌درنگ هم‌دردی جمع بسیاری را نسبت به برادرش به دست آورد، اما این‌که آثار برادرش را ضبط‌وربط کرد، عاملی قاطع و سرنوشت‌ساز شد. این زن رشک‌ورزانه توانست مرجعیتش را به کرسی بنشاند و از آن محافظت کند، به این نحو که نخست، حق انحصاری نشر و شرح همهٔ آثار برادر را از آنِ خود کرد، سپس مانع نشر برخی از مهم‌ترین جنبه‌های تفکر نیچه شد و درعین‌حال، بر برخی دیگر از آن‌ها بیش‌ازحد اصرار و تأکید کرد. از آن زمان که او حافظ تمامی آثار منتشرنشدهٔ نیچه شد و بر خاطرات و گفته‌هایی که برادرش در گفت‌وگوهایش به وی گفته بود تأکید بسیار کرد و برای آن‌ها ارزشی به‌مراتب بیش‌تر از خود آثار نیچه قایل شد، هیچ فرد باصلاحیت و مقتدری دیگر نتوانست با تفاسیر و تعابیر وی مقابله کند. سرانجام توانست بر این‌همه، شم رذیلانهٔ سودجویانهٔ خود را نیز بیفزاید.

خواهرِ نیچه «مجموعه‌آثار» برادرش را با ویرایش‌های گوناگون منتشر می‌کرد و دائماً بر هر یک از آن‌ها یادداشت‌های نو می‌افزود. در همان حالی که این زن با مقدمه‌هایش بر آثار نیچه و افزودن اضافات بسیاری از عقاید خود بر آن‌ها هر یک را آمادهٔ نشر می‌کرد، از نشر آخرین نوشتهٔ نیچه یعنی اینک انسان، همراه با مقدمهٔ خودِ نیچه، چندین سال ممانعت کرد و عاقبت، زمانی که کتاب مزبور به سال ۱۹۰۸ از زیر چاپ درآمد، به تعداد محدود و بسیار گران عرضه شد. بعد از آن‌که مجموعهٔ «ویرایشِ مدیران بانک» ــ مطابق با همین عنوانی که داشت ــ زیر چاپ رفت، کتاب اینک انسان در زمرهٔ یکی از آثار این مجموعه قرار گرفت. عاقبت، این کتاب به صورت یک مجلد مستقل در دسترس عموم قرار گرفت، و زمانی که حق نشر آن به پایان رسید، در زمرهٔ مجموعه‌آثار نیچه، به نحوی ارزان‌تر قابل‌دسترس و خریدن آن به‌تنهایی مقدور شد.

تأخیر در انتشار کتاب اینک انسان ویرانگر بود، چرا که کتاب مزبور، در واقع، نفی بسیاری از اندیشه‌هایی بود که مدت‌های مدید به نیچه نسبت می‌دادند و تا امروز نیز همراهِ نام وی است. احتمالاً ویرانگری بیش‌تری ادامه داشت، چون این خواهر عزم کرد تا برخی از هزاران توضیح و نوشتهٔ شتاب‌زده و ناتمام برادرش را، که در خلال سالیان متمادی، نیچه در مسوده‌هایش جمع کرده و هنگام کوه‌پیمایی در آلپ نوشته بود، گرد آورد و با نام ارادهٔ معطوف به قدرت و به عنوان نظام فکری نیچه منتشر کند. نخستین مسودهٔ کتاب، (در جلد ۱۵ از مجموعه‌آثار نیچه، ۱۹۰۱) شامل چهارصد «گزیده‌گویی و کلمهٔ قصار» از نیچه است. سه سال بعد، دویست صفحه از موضوعات و مباحث دیگر از ارادهٔ معطوف به قدرت به آخرین مجلد از شرح‌حالی راه یافت که بانو فورستر ـ نیچه در وصف برادر نوشته بود؛ و بالاخره، در سال ۱۹۰۶، ویرایش دوم ارادهٔ معطوف به قدرت بار دیگر در «مجموعه‌آثار» وی در دسترس عموم قرار گرفت. در آن زمان تعداد کلمات قصار و گزیدهٔ اقوال وی به ۱۰۶۷ عدد بالغ شد. نه‌فقط این مواد جدید به مباحث قبلی اضافه شدند، بلکه با آن‌ها نیز تلفیق شدند، به گونه‌ای که با ویرایش قبلی کاملاً متفاوت بودند. برخی حذفیات ویرایشی پذیرفته شده بود، اما بر این ویرایش هرگز افزوده نشد. خود نیچه بسیاری از این یادداشت‌ها و گفته‌ها را پیش از این در برخی از کتاب‌هایش، که پس از چنین گفت زرتشت نوشته بود درج کرد، اما هیچ تلاشی صورت نگرفته بود که این نوع گفته‌ها از بقیه متمایز شوند و از موادی که نیچه هیچ‌گاه در آثار منتشرشدهٔ خود از آن‌ها سود نبرده بود جدا شوند.۳۵

بانو فورستر ـ نیچه، برای مرتب ساختن این مواد، از یک دفترچهٔ چهارسطری استفاده کرد که برادرش باقی گذاشته بود و یادداشت‌ها را تحت چهار مقوله مرتب کرد. نیچه شخصاً این مسوده و یک دوجین یادداشت را کنار گذاشته بود (کلاً حدود بیست و پنج مورد وجود دارد. مج ۳۶۱/۱۸ ـ ۳۳۵)؛ اما هیچ‌یک از این‌ها مختصرتر از دفتری نبود که در آن این چهار طرح پژوهشی را فهرست کرده بود و از این‌رو، بیش‌ترین اختیار ممکن را به ویراستار می‌داد. (به‌علاوه، این تنها دفتری بود که در آن عنوان «پرورش و پروراندن»۳۶ را برای بخش چهارم در نظر گرفته و بانو فورستر ـ نیچه شاید مسحور این کلمات شده بود، درحالی‌که برادرش، همان‌طور که خواهیم دید، کلمهٔ «پرورش» را رفتار نژادی نمی‌دانست.) کوشش خود نیچه در تنظیم برخی از این یادداشت‌ها در خلال چهار بخش اصلیِ یک طرح متأخر و مشروح‌تر (مج ۳۴۷/۱۸، مج ۴۰۲/۱۹ ـ ۳۹۰) نادیده گرفته شد و واقعیت این است که خود نیچه در سال ۱۸۸۸ طرح کامل ارادهٔ معطوف به قدرت را کنار گذاشت.