کتاب شیعیان عراق پس از سقوط صدام

کتاب شیعیان عراق پس از سقوط صدام نوشته دکتر زاهد غفاری هشتجین و هابیل حیدرخانی است. 

با سقوط صدام و اشغال آن کشور، ساختار قدرت و همچنین وضعیت سیاسی شیعیان عراق دچار تغییر و تحول شد؛ نه تنها رژیم بعثی و در رأس آن صدام حسین حذف شد، بلکه ساختار دولت سنی‌محور نیز از بین رفت. شیعیان به عنوان اکثریت جمعیت عراق با توسل به قواعد و شیوه‌های دموکراتیک به جایگاه و قدرت مناسبی در ساختار سیاسی عراق دست یافتند و به طرز چشمگیری به نقش مسلط و تعیین‌کننده‌ای در ساختارهای سیاسی عراق رسیدند. این برتری تا آنجا پیش رفته است که امروزه احزابی مانند مجلس اعلای اسلامی، حزب الدعوه اسلامی و گروه صدر در کنار رهبران مذهبی چون آیت‌الله سیستانی در ساختار سیاسی جدید عراق دارای بیشترین تأثیر‌گذاری هستند.

درباره کتاب شیعیان عراق پس از سقوط صدام

دکتر زاهد غفاری هشتجین و هابیل حیدرخانی در این کتاب وضعیت شیعیان عراق را از بعد از سقوط صدام تا کنون بررسی کرده‌اند. نقش و جایگاه شیعیان در بستر وقایعِ تاریخی عراق، وضعیت اجتماعی و فرهنگی شیعیان بعد از سقوط صدام، وضعیت سیاسی شیعیان بعد از سقوط رژیم بعثی، چگونگی به‌قدرت‌رسیدن شیعیان، رابطهٔ دولت، گروه‌ها و احزاب شیعی عراق و نظام جمهوری اسلامی ایران از جمله موضوعات مورد بحث این کتاب است.

خواندن کتاب شیعیان عراق پس از سقوط صدام را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

علاقه‌مندان به موضوعات سیاسی و بین‌المللی و تاریخ جهان

بخشی از کتاب شیعیان عراق پس از سقوط صدام

شیعیان عراق تا قبل از سقوط صدام، با وجود اینکه اکثریت جمعیت را دارا بودند، از لحاظ حقوق و منزلت شهروندی جایگاهی نداشتند و از دید اقلیت سنی حاکم شهروند درجه دوم بودند. این وضعیت به‌نحوی بود که اقلیت تسنن به شیعیان با دید تحقیر نگاه می‌کردند و خود را نژاد برتر می‌دانستند. اما با سقوط صدام و روی کار آمدن شیعیان از لحاظ سیاسی، این نگاه‌ها به شیعیان تغییر کرد و آنها به جایگاه واقعی خود به‌عنوان اکثریت رسیدند. در واقع نگاه‌های تحقیرآمیز گذشته به شیعیان، جای خود را به افزایش اهمیت و اعتبار منزلت شیعیان به‌عنوان اکثریت جمعیت عراق داد.

روی کار آمدن شیعیان از لحاظ سیاسی، کسب اعتبار و منزلت شهروندی و همچنین سانسور که در جنگ عراق در سال ۲۰۰۳ تا به امروز به یکی از محصولات مهم همکاری میان نیروهای نظامی و رسانه‌ها تبدیل شده‌است،۱۲۰ باعث شده که خیلی‌ها حضور نیروهای آمریکایی در عراق را برای شیعیان یکسره مثبت ارزیابی کنند و چشم بر بسیاری از مشکلات موجود در زندگی اجتماعی و فرهنگی شیعیان ببندند.

برای همین در این فصل در پاسخ به این سؤال که وضعیت اجتماعی و فرهنگی شیعیان بعد از سقوط صدام چگونه است؟ به بررسی وضعیت اجتماعی و فرهنگی شیعیان عراق در بعد از سقوط صدام می‌پردازیم تا ببینیم که آیا ابعاد متفاوت زندگی اجتماعی و فرهنگی شیعیان که تا قبل از سقوط نظام بعثی مطلوب نبود، به مانند وضعیت سیاسی آنها بهبود پیدا کرده‌است یا نه؟

فهرست کتاب شیعیان عراق پس از سقوط صدام

مقدمه

پیشگفتار

فصل اول: نقش و جایگاه شیعیان در بستر وقایع تاریخی عراق تا سقوط صدام

الف) نقش و جایگاه شیعیان عراق از صدر اسلام تا پایان سلطه انگلیس

۱ ـ شیعیان عراق از صدر اسلام تا سلطهٔ عثمانی

۲ ـ شیعیان عراق از سلطهٔ عثمانی تا پایان سلطهٔ انگلیس

ب) نقش و جایگاه شیعیان عراق از پایان سلطهٔ انگلیس تا شروع حاکمیت حزب بعث

۱ ـ شیعیان عراق در دورهٔ حاکمیت خاندان هاشمی

۲ ـ شیعیان عراق در دورهٔ حاکمیت عبدالکریم قاسم و عبدالسلام عارف

ج) نقش و جایگاه شیعیان عراق در دوران حاکمیت حزب بعث تا سقوط صدام

۱ ـ شیعیان عراق در دوران حکومت حزب بعث تا حاکمیت صدام

۲ ـ شیعیان عراق در دوران حاکمیت صدام حسین

فصل دوم: وضعیت اجتماعی و فرهنگی شیعیان عراق بعد از سقوط رژیم بعثی

الف) وضعیت اجتماعی شیعیان عراق بعد از سقوط نظام بعثی

۱ ـ وضعیت قومی ـ فرقه‌ای

۲ ـ وضعیت اقتصادی و رفاهی

۳ ـ وضعیت نظام آموزشی

۴ ـ وضعیت بهداشتی و درمانی

ب) وضعیت فرهنگی شیعیان در عراق بعد از سقوط نظام بعثی

۱ ـ وضعیت رسانه‌ها

۲ ـ اعمال شعایر دینی و برگزاری مراسم‌های مذهبی برای امام‌حسین (ع) و سایر ائمه

۳ ـ وضعیت میراث فرهنگی

۴ ـ وضعیت مراکز فرهنگی تبلیغاتی مذهب تشیع

فصل سوم: وضعیت سیاسی شیعیان عراق بعد از سقوط نظام بعثی و جایگاه آن در ساختار سیاسی جدید

الف) احزاب و جریان‌ها شیعی در عراق

۱ ـ جماعه‌العلماء

۲ ـ حزب‌الدعوه

۳ ـ مجلس اعلای اسلامی عراق

۴ ـ صدریون

۵ ـ سازمان عمل اسلامی

۶ ـ حزب فضیلت

۷ ـ مرجعیت

ب) بررسی رویکرد احزاب و گروه‌های شیعی نسبت به آمریکا

۱ ـ بررسی رویکرد گروه‌ها و احزاب شیعی نسبت به آمریکا در ابتدای حمله تا تشکیل شورای حکومتی عراق

۲. بررسی رویکرد گروه‌ها و احزاب شیعی نسبت به آمریکا از تشکیل شورای حکومتی (جولای ۲۰۰۳) تا انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۰

ج) وضعیت و جایگاه شیعیان در ساختارهای سیاسی عراق بعد از سقوط صدام

۱ ـ وضعیت و جایگاه سیاسی شیعیان از سقوط صدام (۲۰۰۳) تا آغاز رفراندوم قانون اساسی دایمی (۲۰۰۵)

۲ ـ وضعیت و جایگاه شیعیان در ساختارهای سیاسی عراق از رفراندوم قانون اساسی دایمی (۲۰۰۵) تا به امروز (۲۰۰۹)

فصل چهارم: رابطهٔ دولت، گروه‌ها و احزاب شیعی عراق و نظام جمهوری اسلامی ایران بعد از سقوط صدام

الف) زمینه‌ها و نحوهٔ تعامل دولت عراق و جمهوری اسلامی ایران

۱ ـ زمینه‌ها و ضرورت‌های تعامل و ارتباط شیعیان عراق و ایران

۲ ـ نحوهٔ تعامل دولت شیعی عراق و جمهوری اسلامی ایران

ب) چگونگی رابطه و تعامل احزاب شیعی عراق و جمهوری اسلامی ایران

۱ ـ مجلس اعلاء

۲ ـ حزب‌الدعوه

۳ ـ گروه صدر

ج) پیامدهای حملهٔ آمریکا به عراق و سقوط نظام بعثی بر منافع و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

۱ ـ پیامدهای مثبت

۲ ـ پیامدهای منفی

نتیجه‌گیری

گاهشمار

کتابنامه

یادداشت‌ها