کتاب تبعید و ملت

کتاب الکترونیکی تبعید و ملت (جامعهٔ پارسیان هند و ساختن ایرانِ مدرن) با عنوان انگلیسی Exile and the nation :the Parsi community of India and the making of modern Iran، نوشتهٔ «افشین مرعشی» با ترجمهٔ «کامیاب شهریاری»، اثری پژوهشی در حوزهٔ تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران است که انتشارات مروارید در سال ۱۴۰۳ آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی نقش جامعهٔ پارسیان هند در شکل‌گیری هویت ملی و مدرن ایران می‌پردازد و با رویکردی تاریخی، تعاملات فرهنگی، اقتصادی و فکری میان ایران و پارسیان هند را در دورهٔ معاصر واکاوی می‌کند. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب تبعید و ملت اثر افشین مرعشی

کتالب «تبعید و ملت» به قلم «افشین مرعشی» اثری در حوزهٔ تاریخی است که به بررسی پیوندهای تاریخی و فرهنگی میان ایران و جامعهٔ پارسیان هند می‌پردازد. «افشین مرعشی» در این کتاب، با تمرکز بر دورهٔ گذار ایران از هویت فارسی‌خو به ملی‌گرایی مدرن، نقش پارسیان هند را در بازتعریف هویت ایرانی و مشارکت آن‌ها در پروژهٔ دولت‌ـ‌ملت‌سازی ایران تحلیل کرده است. ساختار کتاب مبتنی بر پژوهش تاریخی و روایت تحولات اجتماعی و فکری است و با تکیه‌ بر اسناد، خاطرات و منابع دست‌اول، تصویری از تعاملات فراملی و تأثیرات متقابل این دو جامعه ارائه می‌دهد.

کتاب «تبعید و ملت» با مقدمه‌ای تحلیلی آغاز می‌شود و سپس در فصول مختلف، به بررسی روند مهاجرت پارسیان، فعالیت‌های فرهنگی و اقتصادی آن‌ها و نقششان در نوسازی ایران می‌پردازد. این اثر علاوه‌بر روایت تاریخی، به تحلیل مفاهیم هویت، ملی‌گرایی و مدرنیته در بستر ایران و جنوب آسیا توجه دارد و از منظر مطالعات منطقه‌ای و تاریخ‌نگاری تطبیقی نیز قابل‌بررسی است.

خلاصه کتاب تبعید و ملت

کتاب «تبعید و ملت» به بررسی نقش جامعهٔ پارسیان هند در شکل‌گیری ایران مدرن می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این گروه مهاجر که ریشه در فرهنگ ایرانی داشتند، در فرآیند بازتعریف هویت ملی ایران سهمی اساسی ایفا کردند. «افشین مرعشی» با مرور تاریخی، ابتدا مفهوم «فارسی‌خو» را شرح می‌دهد؛ فرهنگی که پیش از شکل‌گیری دولت‌ـ‌ملت مدرن، پیوندهای زبانی و ادبی را فراتر از مرزهای سیاسی برقرار می‌کرد و ایران، هند، آسیای مرکزی و قفقاز را در بر می‌گرفت. در ادامه، کتاب به مهاجرت زرتشتیان ایرانی به هند پس از حملهٔ اعراب و شکل‌گیری جامعهٔ پارسیان در غرب هند می‌پردازد. این جامعه با حفظ زبان و فرهنگ ایرانی، به‌ویژه در دورهٔ استعمار بریتانیا، شبکه‌های اقتصادی و فرهنگی گسترده‌ای ایجاد کرد و در آموزش زبان فارسی و ترویج فرهنگ ایرانی در هند نقش داشت.

با آغاز پروژهٔ دولت‌ـ‌ملت‌سازی در ایران دورهٔ رضاشاه، پارسیان هند به‌عنوان واسطه‌ای برای انتقال مفاهیم مدرن، حمایت مالی از پروژه‌های صنعتی و فرهنگی و تأسیس نهادهای آموزشی و علمی در ایران عمل کردند. کتاب به تأثیر فناوری‌هایی مانند کشتی بخار و صنعت چاپ در تسهیل ارتباطات و انتقال دانش میان ایران و هند اشاره دارد و نشان می‌دهد که چگونه پارسیان با چاپ و ارسال کتاب‌های فارسی‌زبان به ایران، به بازتعریف هویت ملی ایرانی کمک کردند. درعین‌حال، با تقویت مرزهای هویتی و سیاست‌های ملی‌گرایانه رضاشاه، پیوندهای فراملی پارسیان و ایران به‌تدریج کم‌رنگ شد و مفهوم هویت ایرانی از یک پیوند فرهنگی گسترده به ایدئولوژی سرزمینی و نژادی تغییر یافت.

در بخش‌هایی از کتاب، «افشین مرعشی» به چالش‌ها و تنش‌های میان برداشت‌های لیبرال و ملی‌گرایانه از میراث زرتشتی و هویت ایرانی می‌پردازد و نمونه‌هایی از زندگی و آثار شخصیت‌هایی چون«کیخسرو شاهرخ»، «دینشاه ایرانی» و «ابراهیم پورداوود» را بررسی می‌کند. کتاب همچنین به نقش پارسیان در بازسازی نهادهای آموزشی، فرهنگی و مذهبی ایران و تأثیر آن‌ها بر روند مدرن‌سازی کشور می‌پردازد. در نهایت، «تبعید و ملت» با تحلیل روندهای سیاسی و فرهنگی قرن بیستم، نشان می‌دهد که تعاملات پارسیان و ایرانیان نه‌تنها موجب بازآفرینی هویت ملی شد، بلکه زمینه‌ساز شکل‌گیری جریان‌های متنوع فکری و سیاسی در ایران معاصر گردید.

چرا باید کتاب تبعید و ملت را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و مبتنی بر اسناد تاریخی، به یکی از جنبه‌های کمترشناخته‌شدهٔ تاریخ ایران می‌پردازد؛ نقش جامعهٔ پارسیان هند در شکل‌گیری هویت ملی و مدرن ایران. مطالعهٔ این اثر امکان درک عمیق‌تری از فرآیند ملت‌سازی، تحولات هویتی و تعاملات فراملی در تاریخ معاصر ایران را فراهم می‌کند. همچنین کتاب با بررسی نمونه‌های عینی و روایت زندگی شخصیت‌های تأثیرگذار، تصویری چندلایه از ارتباطات فرهنگی و سیاسی ایران و هند ارائه می‌دهد که برای علاقه‌مندان به تاریخ، مطالعات فرهنگی و هویت ایرانی ارزشمند است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران، مطالعات هویت، جامعه‌شناسی تاریخی و همچنین کسانی که دغدغهٔ فهم ریشه‌های ملی‌گرایی و مدرنیته در ایران را دارند مفید است. همچنین دانشجویان رشته‌های تاریخ، علوم اجتماعی و مطالعات منطقه‌ای می‌توانند از مباحث این اثر بهره‌مند شوند.

درباره افشین مرعشی

«افشین مرعشی» تاریخدان آمریکایی است که تمرکز اصلی پژوهش‌هایش بر تاریخ معاصر ایران قرار دارد. او استاد تاریخ در دانشگاه اوکلاهاما است و در حال حاضر کرسی «خانوادهٔ فرزانه در تاریخ معاصر ایران» را در این دانشگاه بر عهده دارد.

«مرعشی» در سال ۱۹۹۲ مدرک کارشناسی علوم سیاسی خود را از دانشگاه کالیفرنیا برکلی دریافت کرد و سپس در سال ۲۰۰۳ در دانشگاه کالیفرنیا لس‌آنجلس (UCLA) موفق به اخذ دکترای تاریخ شد. او پیش از پیوستن به دانشگاه اوکلاهاما، در دانشگاه کانزاس و دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در ساکرامنتو تدریس کرد. او علاوه‌بر زبان انگلیسی، به زبان فارسی تسلط گفتاری و نوشتاری دارد و همچنین توانایی خواندن متون به زبان‌های ترکی، فرانسوی و اسپانیایی را داراست.

«ساخت هویت ملی ایران؛ فرهنگ، قدرت و حکومت» کتاب دیگرِ ترجمه‌شده از او به فارسی است.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

 کتاب حاضر در سال ۱۴۰۳ با عنوان «ملت در غربت: جامعهٔ پارسیان هند و ساخت ایران مدرن» با ترجمهٔ «محمد آقاجری» توسط انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است.

بخشی از کتاب تبعید و ملت

«تحول ملی‌گرایی ایرانی در قرن بیستم از این فرهنگ مدرن نوکلاسیک‌گرایی رشد کرد، فرهنگی که با مواجهه ایران با جامعهٔ پارسی هند تشویق، ممکن و تسهیل شد. با این حال، تاریخ‌نگاران مدرنیته ایرانی مدت‌هاست که بر تعامل فرهنگی و فکری با اندیشه‌های اروپایی در شکل‌دهی به مباحث موجود در متون مدرن فارسی در قرن‌های نوزدهم و بیستم تأکید کرده‌اند این روایت‌ها مبتنی بر مدل‌های انتشارگرای مدرنیته هستند که تحت تأثیر فرضیات «مدرن‌سازی» و «غرب‌گرایی» شکل گرفته‌اند و گسترش ایده‌ها را از یک مکان فرضی اروپایی به سوی مناطق مختلف مستعمره‌ای و نیمه‌مستعمره‌ای در آسیا و آفریقا پیگیری می‌کنند. از آثار ماکس وبر تا آرنولد توین‌بی و الی کدوری، این جامعه‌شناسی دانش- که در قالب یک فرایند یک‌طرفهٔ انتشار و دریافت تعریف می‌شود- پیچیدگی‌های موجود در مواجهه میان سیستم‌های مختلف دانش را دست‌کم گرفته است، و همچنین نقش فعال اندیشمندان غیرغربی در تصاحب اندیشه‌های غربی را نیز نادیده گرفته است. به‌طور مشابه، پژوهشگران فعال در چارچوب‌های انتقادی ادوارد سعید و پارادایم‌های پسامستعمراتیِ دانش- از طریق تأکید بیش از حد بر قدرت گفتمانی شرق‌شناسی در شکل‌دهی به اَشکال تفکر خارج از اروپا- اغلب به نتایج مشابهی می‌رسند. بر اساس منطق برخی از تاریخ‌نگاری‌های متأثر از پسا استعمارگرایی، تاریخ فکری نوکلاسیک‌گرایی مدرن ایرانی بنابراین به‌طور اجتناب‌ناپذیری به‌عنوان یک تاریخ قابل تفکیک به واحدهای مستقل و یا مشتق‌شده نوشته می‌شود تاریخ‌نگاری‌هایی که بر پایه پارادایم‌های ماکس وبر و ادوارد سعید از دانش بنا شده‌اند، ممکن است تاریخ فکری مدرن ایران را به‌طور منفعل تعریف کنند، نه به‌صورت گفت‌وگویی و تعاملی.»