کتاب ایران، روم و قدرت های منطقه ای

کتاب الکترونیکی «ایران، روم و قدرت‌های منطقه‌ای (برخورد امپراتوری‌ها در عهد باستان متأخر)» نوشتهٔ گلن وارن باورساک و با ترجمهٔ مهناز بابایی، اثری پژوهشی در حوزهٔ تاریخ باستان است که نشر مروارید آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی روابط و برخوردهای سیاسی، مذهبی و نظامی میان امپراتوری‌های ایران و روم در اواخر دوران باستان می‌پردازد و نقش قدرت‌های منطقه‌ای مانند حبشه و پادشاهی‌های عربی را در این تحولات تاریخی تحلیل می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ایران، روم و قدرت های منطقه ای

این کتاب مجموعه‌ای از سه سخنرانی گلن وارن باورساک، استاد تاریخ باستان، است که در قالب ناداستان تاریخی ارائه شده‌اند. «ایران، روم و قدرت‌های منطقه‌ای» به بررسی دوره‌ای حساس از تاریخ خاور نزدیک می‌پردازد؛ زمانی که امپراتوری‌های ایران ساسانی و روم شرقی (بیزانس) درگیر رقابت و درگیری‌های گسترده‌ای بودند. ساختار کتاب بر پایهٔ تحلیل تحولات سیاسی، مذهبی و اجتماعی در قرون ششم و هفتم میلادی استوار است و با تکیه‌بر شواهد تاریخی، کتیبه‌شناسی و یافته‌های باستان‌شناسی، تصویری چندلایه از روابط میان قدرت‌های بزرگ و بازیگران منطقه‌ای ارائه می‌دهد. کتاب نه‌تنها به برخورد مستقیم ایران و روم می‌پردازد، بلکه نقش پادشاهی آکسوم (حبشه)، پادشاهی یهودی حمیر در عربستان جنوبی و قبایل عرب متحد با هریک از دو امپراتوری را نیز بررسی می‌کند. افزون‌بر سه سخنرانی اصلی، دو فصل پیوست از کتاب دیگر باورساک با عنوان «بوتهٔ اسلام» نیز در انتهای کتاب آمده است که به موضوعاتی چون مکه و مدینه در اواخر عهد باستان می‌پردازد. این اثر با رویکردی تحلیلی و مستند، برای علاقه‌مندان به تاریخ باستان، مطالعات خاورمیانه و تاریخ ادیان قابل توجه است.

خلاصه کتاب ایران، روم و قدرت های منطقه ای

کتاب «ایران، روم و قدرت‌های منطقه‌ای» با تمرکز بر سه سخنرانی اصلی، به بررسی فرازونشیب‌های روابط ایران ساسانی و روم شرقی در آستانهٔ ظهور اسلام می‌پردازد. در سخنرانی نخست، باورساک به نقش پادشاهی آکسوم (حبشه) و پادشاهی یهودی حمیر در جنوب عربستان اشاره کرده است و نشان می‌دهد که چگونه رقابت‌های ارضی و مذهبی میان این دو قدرت منطقه‌ای، زمینه‌ساز درگیری‌های نیابتی میان ایران و روم شد. در این بخش، تحولات دینی مانند مسیحی‌شدن آکسوم و یهودی‌شدن حمیر و تأثیر آن‌ها بر سیاست منطقه‌ای برجسته شده است. سخنرانی دوم به تصرف اورشلیم به‌دست ایرانیان در سال ۶۱۴ میلادی می‌پردازد و ارتباط این رویداد را با جنگ‌های نیابتی ایران و روم در عربستان و فلسطین بررسی می‌کند. باورساک با تحلیل منابع ادبی و باستان‌شناسی، به نقد روایت‌های اغراق‌آمیز دربارهٔ تخریب اورشلیم می‌پردازد و نشان می‌دهد که پیامدهای این تصرف، بیش از آن‌که ویرانگر باشد، زمینه‌ساز تغییرات سیاسی و مذهبی در منطقه شد. در سخنرانی سوم، باورساک به نقش هراکلیوس، امپراتور بیزانس، و تأثیر پیروزی‌ها و شکست‌های او بر فروپاشی امپراتوری ساسانی و گسترش فتوحات مسلمانان می‌پردازد. او معتقد است که نبردهای طولانی میان ایران و روم، ساختار قدرت در خاور نزدیک را به‌گونه‌ای تغییر داد که زمینه برای ظهور اسلام و فتوحات عربی فراهم شد. در پیوست‌های کتاب نیز، موضوعاتی چون وضعیت مکه و مدینه در اواخر عهد باستان و تحولات اجتماعی و مذهبی این مناطق بررسی شده است.

چرا باید کتاب ایران، روم و قدرت های منطقه ای را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و مستند، به یکی از پیچیده‌ترین و کمتر شناخته‌شده‌ترین دوره‌های تاریخ خاورمیانه می‌پردازد. خواننده با مطالعهٔ آن می‌تواند درک عمیق‌تری از ریشه‌های تحولات سیاسی، مذهبی و اجتماعی در آستانهٔ ظهور اسلام به‌دست آورد. اثر حاضر با ترکیب شواهد تاریخی، کتیبه‌شناسی و یافته‌های باستان‌شناسی، تصویری چندوجهی از تعاملات قدرت‌های بزرگ و منطقه‌ای ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه رقابت‌ها و اتحادهای محلی، مسیر تاریخ را تغییر داده‌اند. این کتاب برای کسانی که به دنبال فهم زمینه‌های تاریخی شکل‌گیری جهان اسلام و روابط ایران و روم هستند، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ باستان، پژوهشگران مطالعات خاورمیانه، دانشجویان تاریخ، و کسانی که به دنبال شناخت ریشه‌های تحولات سیاسی و مذهبی در منطقهٔ ایران، روم و شبه‌جزیرهٔ عربستان هستند، مناسب است. همچنین برای کسانی که دغدغهٔ فهم زمینه‌های ظهور اسلام و تعامل ادیان و امپراتوری‌ها را دارند، این اثر پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب ایران، روم و قدرت های منطقه ای

«در قرن پنجم میلادی راه‌های جدید و ظریف‌تری برای بیزانسی‌ها و ایرانی‌ها به‌وجود آمد تا یکدیگر را به چالش بکشند و متحدانی را برای حاکمان و مذاهب خود به‌دست آورند. اختلافات داخلی که پس از شورای کالسیدون در سال ۴۵۱ میلادی در میان مسیحیان به‌وجود آمد، نقش رومیان بیزانس را بسیار پیچیده کرد، اگرچه کالسیدونی‌ها و مونوفیزیت‌ها قطعاً توان اتحاد با یکدیگر را در صورت لزوم داشتند، به‌گونه‌ای که در برخی مواقع تاریخی این امر محقق شد، اما فرصت‌های جدیدی برای ایجاد اتحاد در اواخر دوران باستان پدید آمد. هم بیزانس و هم ایران دریافتند که حمایت از مردمان متحد در مناطق حاشیه‌ای، جایی که درگیری بین ابرقدرت‌ها می‌توانست از راه دورتر انجام شود، به‌طور فزاینده‌ای مؤثر است. اتحادهایی از این دست کاملاً برخلاف عادت امپراتوری روم قدیم برای حمایت از پادشاهان وابسته یا به‌اصطلاح متحدین در شاهک‌نشین‌ها بود. در اواخر دوران باستان خاور نزدیک، سازمان‌های قبیله‌ای وجود داشتند که بخشی از آن یک‌جانشین و بخشی دیگر کوچ‌رو بودند و به‌وسیلهٔ شیوخ بانفوذی که گاه می‌توانستند خود را پادشاه تصور کنند، اما با پادشاهان گذشته بسیار متفاوت بودند، اداره می‌شدند. شیوخ طایفهٔ جفنیان، که به‌اصطلاح غسانیان خوانده می‌شوند، با امپراتور بیزانس متحد شدند که به‌این‌وسیله و با توجه به گسترش شهرک‌ها و خانواده‌های این طایفه در سوریه، فلسطین و شمال عربستان نفوذ پیدا کردند. شیوخ نصری که به‌طور سنتی به لخمیان معروف بودند، پیوندهایی با ایران ایجاد کردند که نفوذ ساسانیان را مستقیماً به شبه‌جزیرهٔ عربستان به همراه آورد. بااین‌حال، هیچ درگیری آشکاری بین دو ابرقدرت در این مناطق وجود نداشت تا این‌که عرب‌های حمیر، در بخش جنوب غربی عربستان، عامل محرکی را فراهم کردند که بر امپراتوری‌های بیزانس و ایران و همچنین امپراتوری کوچک‌تر اما در حال گسترش حبشه اثر گذاشت. موجی از جاه‌طلبی امپریالیستی در هر دو سوی دریای سرخ در حال انفجار بود و به‌طور کلی دریچه‌ای ناآشنا اما بسیار آشکار را به روی دوران باستان متأخر باز می‌کرد.»