کتاب کشف ایران

کتاب کشف ایران نوشتهٔ «علی میرسپاسی» و ترجمهٔ «رامین کریمیان»، اثری پژوهشی منتشرشده به‌وسیلهٔ نشر نی است که به بررسی اندیشه‌ها و زندگی «تقی ارانی»، یکی از چهره‌های مهم روشنفکری ایران در دورهٔ بین دو جنگ جهانی پرداخته است. این کتاب با تمرکز بر نقش تقی ارانی در شکل‌گیری گفتمان ملی‌گرایی مدنی و جهان‌وطن‌گرایی در ایران، تحولات فکری و اجتماعی آن دوران را واکاوی کرده است؛ همچنین با تمرکز بر زندگی و اندیشه‌های تقی ارانی به بازخوانی تحولات روشنفکری و بازتعریف هویت ملی ایران در دورهٔ میان دو جنگ جهانی پرداخته است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب کشف ایران اثر علی میرسپاسی

کتاب «کشف ایران» (تقی ارانی و جهان‌وطن‌گرایی رادیکال او) به بازخوانی و تحلیل دوره‌ای مهم از تاریخ روشنفکری ایران پرداخته است؛ سال‌هایی که پس از جنگ جهانی اول و در بستر بحران‌های سیاسی و اجتماعی، گروهی از متفکران ایرانی در داخل و خارج از ایران به‌دنبال بازتعریف هویت ملی و جایگاه ایران در جهان مدرن بودند. کتاب «کشف ایران» با تمرکز بر زندگی و آثار «تقی ارانی»، سیر تحول اندیشه‌های او از ملی‌گرایی قوم‌محور به‌سوی جهان‌وطن‌گرایی و سوسیالیسم دموکراتیک را دنبال کرده است. نویسنده با بررسی زمینه‌های تاریخی، اجتماعی و فکری آن دوران، نقش تقی ارانی را در نقد ملی‌گرایی اقتدارگرا و تلاش برای ساختن گفتمانی مدرن و مدنی از ایران برجسته ساخته؛ همچنین به نقد رویکردهای تاریخ‌نگاری رایج دربارهٔ ملی‌گرایی ایرانیان پرداخته و اهمیت دورهٔ بین دو جنگ جهانی را در شکل‌گیری گفتمان ایران مدرن یادآور شده است. اثر حاضر به قلم «علی میرسپاسی» با تکیه بر اسناد، نشریات و نوشته‌های کمتر دیده‌شدهٔ تقی ارانی، تصویری چندلایه و پیچیده از روشنفکری ایرانی ارائه می‌دهد و به بررسی تأثیرات متقابل اندیشه‌های غربی و بومی در شکل‌گیری هویت ملی ایران می‌پردازد. کتاب حاضر شش فصل دارد.

خلاصه کتاب کشف ایران

کتاب «کشف ایران» به بررسی زندگی و اندیشه‌های «تقی ارانی»، از دوران کودکی در تبریز تا فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی او در برلین و تهران می‌پردازد. «علی میرسپاسی» ابتدا زمینه‌های تاریخی و اجتماعی ایران در سال‌های پس از جنگ جهانی اول را ترسیم کرده است؛ دورانی که بحران‌های سیاسی، اشغال ایران توسط قدرت‌های خارجی و فروپاشی دولت مرکزی، زمینه‌ساز شکل‌گیری جنبش‌های فکری و فرهنگی تازه شد. تقی ارانی در این بستر، ابتدا تحت‌تأثیر ملی‌گرایی قوم‌محور قرار گرفت، اما به‌تدریج با آشنایی با اندیشه‌های مارکسیستی و تجربهٔ زندگی در برلین به‌سوی جهان‌وطن‌گرایی و سوسیالیسم دموکراتیک گرایش پیدا کرد. این کتاب به نقش تقی ارانی در نقد ملی‌گرایی اقتدارگرا، مخالفت با باستان‌گرایی و سره‌گرایی زبانی و تأکید بر آموزش علوم جدید و زبان فارسی به‌عنوان پایهٔ هویت ملی می‌پردازد؛ همچنین فعالیت‌های تقی ارانی در انتشار نشریهٔ «دنیا» و تلاش برای ایجاد شبکه‌ای از روشنفکران و دانشجویان ایرانی با هدف ارتقای آگاهی اجتماعی و سیاسی را بررسی می‌کند. نویسنده نشان داده است که تقی ارانی چگونه با نقد سنت‌گرایی و ضدمدرنیسم به‌دنبال ساختن ایرانی مدرن، دموکراتیک و چندفرهنگه بود و در نهایت، به‌دلیل فعالیت‌های فکری و سیاسی‌اش همراه با ۵۳ نفر دیگر دستگیر شد و در زندان جان باخت.

چرا باید کتاب کشف ایران را خواند؟

این کتاب فرصتی است برای شناخت یکی از مهم‌ترین دوره‌های تحول فکری و اجتماعی ایران و آشنایی با چهره‌ای که نقش کلیدی در شکل‌گیری گفتمان ملی‌گرایی مدنی و جهان‌وطن‌گرایی در ایران داشته است. مطالعهٔ این اثر امکان درک عمیق‌تر از ریشه‌های مباحث هویت ملی، نسبت ایران با مدرنیته و چالش‌های روشنفکری ایرانی را فراهم می‌کند؛ همچنین این کتاب با تحلیل انتقادی روایت‌های رایج دربارهٔ ملی‌گرایی ایرانیان، چشم‌اندازی تازه و چندوجهی از تاریخ اندیشهٔ معاصر ایران ارائه می‌دهد.

خواندن کتاب کشف ایران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ اندیشه و روشنفکری ایران، دانشجویان و پژوهشگران علوم انسانی و اجتماعی و کسانی که دغدغهٔ هویت ملی، مدرنیته و نسبت ایران با جهان را دارند، مناسب است؛ همچنین برای کسانی که به‌دنبال فهم ریشه‌های ملی‌گرایی، سوسیالیسم و تحولات سیاسی و فرهنگی ایران معاصر هستند.

درباره علی میرسپاسی

«علی میرسپاسی» زادهٔ ۲۷ اکتبر ۱۹۵۰ میلادی، استاد جامعه‌شناسی و مطالعات خاورمیانه در دانشگاه نیویورک و رئیس مرکز مطالعات ایران‌شناسی این دانشگاه بوده است. او پیش‌تر به‌عنوان پژوهشگر در مرکز «کارنگی» فعالیت داشته و در چندین کالج و دانشگاه معتبر از جمله همپشایر، اسمیت، ماونت هولیوک و دانشگاه ماساچوست تدریس کرده است. حوزه‌های پژوهشی این نویسنده شامل نظریه‌های مدرنیته، جامعه‌شناسی دین، جامعه‌شناسی تطبیقی، فرهنگ و تحولات جوامع خاورمیانه و نسبت میان اسلام و تغییرات اجتماعی بوده است. علی میرسپاسی آثار متعددی به زبان‌های انگلیسی و فارسی منتشر کرده که برخی از آن‌ها در محافل دانشگاهی بین‌المللی با استقبال روبه‌رو شده است. از جمله مهم‌ترین کتاب‌های انگلیسی او می‌توان به «اسلام سیاسی»، «ایران و روشنگری»، «دموکراسی در ایران مدرن» و «تأملی در مدرنیتهٔ ایرانی» اشاره کرد؛ همچنین او نویسندهٔ کتاب «اسلام پس از اسلام: زندگی و فکر احمد فردید» است. از تألیفات فارسی او می‌توان به کتاب‌های «دموکراسی یا حقیقت»، «اخلاق در حوزهٔ عمومی» و «روشنفکران ایرانی و مدرنیته» اشاره کرد. او ویراستار و سردبیر نشریات دانشگاهی بین‌المللی بوده و جوایز معتبری همچون جایزهٔ بهترین محقق ایرانی سال ۲۰۰۱، مقام استاد افتخاری دانشگاه تهران و جوایزی از مؤسسهٔ فورد و موقوفهٔ ملی علوم انسانی دریافت کرده است.

فهرست کتاب کشف ایران

مقدمهٔ نویسنده بر ترجمهٔ فارسی: این بخش دربارهٔ هدف و اهمیت پژوهش و جایگاه «تقی ارانی» در تاریخ روشنفکری ایران توضیح داده است.

گاه‌شمار زندگی و آثار تقی ارانی: این بخش رویدادهای مهم زندگی و فعالیت‌های علمی و سیاسی تقی ارانی را مرور کرده است.

مقدمه: نگاهی تازه به ملی‌گرایی ایرانیان: این بخش در باب تغییر نام کشور از پرشیا به ایران و زمینه‌های تاریخی و سیاسی این تحول سخن گفته است.

فصل اول: جهان‌وطن‌گراییِ فراملی زندگی و زمانهٔ ارانی: این بخش روایت زندگی ارانی از تبریز تا برلین و تهران و تأثیر تجربهٔ مهاجرت بر اندیشه‌های او را توضیح داده است.

فصل دوم: در میان ملی‌گرایان در برلین ۱۳۰۱ - ۱۳۰۸: این بخش ملی‌گرایی اقتدارگرا و باستان‌گرایی را نقد کرده و مواضع تقی ارانی در برابر نژادگرایی، سره‌گرایی زبانی و تجددستیزی را بررسی کرده است.

فصل سوم: نوشته‌های اولیهٔ ارانی روایتی رادیکال از ملیّت: این بخش نقش آموزش علوم جدید و زبان فارسی در هویت ملی را شرح داده و دیدگاه‌های تقی ارانی دربارهٔ اهمیت آموزش و زبان در ساختن ایران مدرن را تحلیل کرده است.

فصل چهارم: به سوی ایرانی رادیکال و جهانْ‌وطن: این بخش فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی تقی ارانی در برلین و تهران را شرح داده و در باب تأسیس گروه‌ها و نشریات و تلاش برای ایجاد شبکه‌ای از روشنفکران سخن گفته است.

فصل پنجم: گذشته و حال زبان فارسی: این بخش دربارهٔ مجلهٔ «دنیا» و شکل‌گیری گروه ۵۳ نفر سخن گفته و به بررسی نقش تقی ارانی در انتشار این مجله و تأثیر آن بر جنبش روشنفکری ایران پرداخته است.

فصل ششم: عرفان، خِرَد، و ملت: این بخش دربارهٔ دستگیری، زندان و مرگ تقی ارانی است و نویسنده به روایت وقایع منتهی به بازداشت و مرگ او و بازتاب آن در تاریخ معاصر ایران پرداخته است.

سخن پایانی: روشنگریِ ناتمامِ ایرانی: این بخش میراث فکری و سیاسی تقی ارانی و اهمیت آن برای فهم ملی‌گرایی و مدرنیته در ایران را ارزیابی کرده است.

بخشی از کتاب کشف ایران

«اساس استدلال ارانی درکی مادی از رابطهٔ میان تولید فرهنگی به زبان فارسی و زندگی روزمرهٔ ایرانیان در آن روزگار است. از نظر ارانی، در مورد ایران، زبان فارسی آن ظرف فرهنگی است که تصور برساختهٔ ملی در آن تعیین و تعریف می‌شود. این محوری بودن زبان فارسی حتی پس از غلبهٔ اعراب و ترکان، که زبان وسیله و واسطهٔ تعامل با فرهنگ عرب و اسلام بود، و نیز در دوران معاصر که هیاهوی جنبش‌های ملی‌گرایانه برای احیای دوران باستان و تصفیه و سِره‌سازی زبان فارسی برخاسته است همچنان دوام و بقا یافته است. ارانی عناصر دیدگاهی جهان‌وطن‌گرا را پیش می‌گذارد و به ارزیابی سیر تحولات و تکاپوهای فرهنگ بر اساس تحلیلی دیالکتیکی می‌پردازد‌تحلیلی که کانون توجه‌اش تحولات و دگرگونی‌های تاریخی زبان فارسی است. ارانی بر آن بود که چون هویت ملی ایرانیان عمدتاً بر اساس دگرگونی‌های تاریخی زبان فارسی شکل گرفته وضع آتی‌اش هم به این دگرگونی‌ها وابسته است. جهان‌وطن‌گرایی آتی ایرانیان باید با اتخاذ نگرش و روکردی مترقی به زبان فارسی و موقعیت فعلی آن با دیدی نقاد به تحلیل گذشته بپردازد.»