کتاب عصر گفتمان

معرفی کتاب عصر گفتمان

کتاب الکترونیکی «عصر گفتمان» (Discourse Age) نوشتهٔ «حسن بشیر» و منتشرشده توسط انتشارات سیمای شرق، مجموعه‌ای از مقالات تحلیلی دربارهٔ مفهوم گفتمان و نقش آن در تحولات اجتماعی، فرهنگی و رسانه‌ای معاصر است. این کتاب به بررسی ابعاد مختلف گفتمان، از جمله گفتمان‌سازی، جامعه‌شناسی گفتمانی، نقش رسانه‌ها و فرهنگ، و نمونه‌های عینی در جامعه ایران می‌پردازد. «عصر گفتمان» برای علاقه‌مندان به علوم اجتماعی، ارتباطات و مطالعات فرهنگی قابل توجه است. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب عصر گفتمان

«عصر گفتمان» مجموعه‌ای از ۲۰ مقاله است که طی سه سال در ماهنامه مدیریت ارتباطات منتشر شده‌اند و سپس با ویرایش‌هایی به صورت کتاب درآمده‌اند. این اثر به بررسی مفهوم گفتمان در بستر جهانی شدن و عصر ارتباطات می‌پردازد و تلاش می‌کند تحولات معنایی، اجتماعی و فرهنگی را از زاویهٔ گفتمان تحلیل کند. نویسنده با اشاره به اهمیت گفتمان در عصر حاضر، آن را مفهومی سیال و چندلایه می‌داند که در تعامل با رسانه‌ها، فرهنگ و قدرت شکل می‌گیرد و بر ساختارهای اجتماعی و هویتی تأثیر می‌گذارد. کتاب به موضوعاتی چون گفتمان انتخابات، جامعه‌شناسی مردمی، گفتمان شهادت، نقش رسانه‌ها، خواندن به مثابه قدرت گفتمانی و نمونه‌های عینی مانند راهپیمایی اربعین و زلزله کرمانشاه می‌پردازد. «عصر گفتمان» با رویکرد میان‌رشته‌ای، مفاهیم نظری را با مثال‌های اجتماعی و فرهنگی پیوند می‌زند و به بررسی چگونگی شکل‌گیری، تداوم و تغییر گفتمان‌ها در جامعه ایرانی و جهان معاصر می‌پردازد.

خلاصه کتاب عصر گفتمان

این کتاب با تکیه بر مفهوم گفتمان، تلاش می‌کند نشان دهد چگونه معنا، هویت و قدرت در بستر تعاملات اجتماعی و رسانه‌ای شکل می‌گیرند. نویسنده ابتدا گفتمان را به عنوان یک جریان فکری و معنایی معرفی می‌کند که فراتر از واژه یا اصطلاح، به ساختارهای عمیق‌تر اجتماعی و فرهنگی پیوند خورده است. در ادامه، به نقش رسانه‌ها در خلق و بازتولید گفتمان‌ها پرداخته می‌شود و نشان داده می‌شود که رسانه‌ها نه فقط ابزار انتقال پیام، بلکه خود به عنوان فرهنگ و عامل شکل‌دهندهٔ گفتمان عمل می‌کنند. کتاب به بررسی نمونه‌های عینی مانند گفتمان انتخابات، گفتمان شهادت، گفتمان اربعین و واکنش‌های اجتماعی به بحران‌هایی مانند زلزله می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این رویدادها بستری برای شکل‌گیری و رقابت گفتمان‌های مختلف فراهم می‌کنند. همچنین، به موضوع خواندن و مطالعه به عنوان قدرت گفتمانی پرداخته می‌شود و خواندن نه فقط به عنوان مهارت فردی، بلکه به عنوان کنشی اجتماعی و فرهنگی با پیامدهای هویتی و معنایی تحلیل می‌شود. در بخش‌هایی از کتاب، نویسنده به جامعه‌شناسی گفتمانی، نقش ایدئولوژی، هویت و قدرت در شکل‌گیری گفتمان‌ها و اهمیت تحلیل میان‌رشته‌ای برای فهم تحولات اجتماعی اشاره می‌کند. پیام اصلی کتاب این است که در عصر ارتباطات و جهانی‌شدن، گفتمان‌ها نقش محوری در تبیین و تغییر واقعیت‌های اجتماعی دارند و فهم آن‌ها برای تحلیل جامعه معاصر ضروری است.

چرا باید کتاب عصر گفتمان را خواند؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و میان‌رشته‌ای، به یکی از مفاهیم کلیدی علوم انسانی و اجتماعی یعنی «گفتمان» می‌پردازد و آن را در بستر تحولات معاصر ایران و جهان بررسی می‌کند. خواننده با مطالعهٔ این اثر با نحوهٔ شکل‌گیری، رقابت و تأثیرگذاری گفتمان‌ها در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و رسانه‌ای آشنا می‌شود و می‌تواند درک عمیق‌تری از نقش زبان، رسانه و قدرت در جامعه امروز به دست آورد. مثال‌های متنوع و تحلیل‌های کاربردی کتاب، آن را به منبعی مناسب برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به مطالعات اجتماعی و فرهنگی تبدیل کرده است.

خواندن کتاب عصر گفتمان را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران علوم اجتماعی، ارتباطات، مطالعات فرهنگی و رسانه، فعالان حوزه فرهنگ و رسانه و هر کسی که به تحلیل تحولات اجتماعی و معنایی در جامعه علاقه‌مند است، مفید خواهد بود. همچنین برای کسانی که دغدغهٔ فهم نقش رسانه‌ها و گفتمان‌ها در شکل‌دهی به هویت و قدرت اجتماعی دارند، این کتاب پیشنهاد می‌شود.

فهرست کتاب عصر گفتمان

- مقدمه: معرفی مفهوم گفتمان و اهمیت آن در عصر ارتباطات و جهانی‌شدن.- انسان همان گفتمان است: بررسی پیوند هویت انسانی و گفتمان.- توسعه گفتمان انتخابات: تحلیل نقش انتخابات در شکل‌گیری گفتمان‌های سیاسی و اجتماعی.- گفتمان‌سازی و توزیع معنا: تبیین فرایند خلق و توزیع معنا در بستر گفتمان.- گفتمان‌سازی یا امکان گفتمانی: بررسی شرایط و مراحل شکل‌گیری گفتمان.- رسانه، فرهنگ، گفتمان: تحلیل رابطهٔ رسانه‌ها و فرهنگ در تولید گفتمان.- جامعه‌شناسی مردمی و گفتمان شهادت: واکاوی نقش جامعه و هویت در گفتمان‌های شهادت و رویدادهای اجتماعی.- اربعین، رسانهٔ گفتمان جهانی: بررسی راهپیمایی اربعین به عنوان نمونه‌ای از گفتمان جهانی.- زلزله؛ گفتمان پیوستگی و ناپیوستگی: تحلیل واکنش‌های اجتماعی به بحران‌ها و شکل‌گیری گفتمان‌های همبستگی یا گسست.- جامعه‌شناسی گفتمانی: معرفی رویکرد جامعه‌شناسی به تحلیل گفتمان و نقش آن در فهم تحولات اجتماعی.- خواندن به مثابه قدرت گفتمانی (در چند بخش): بررسی خواندن و مطالعه به عنوان کنش‌های گفتمانی و تأثیر آن‌ها بر هویت و قدرت اجتماعی.- فضای سوم و تداخل گفتمانی: تبیین مفهوم فضای سوم و نقش آن در تداخل و رقابت گفتمان‌ها.- گفتمان و ضدگفتمان، دیرینه‌شناسی و تبارشناسی گفتمان، گفتمان بینارسانه‌ای، شریعتی و گفتمان روشنفکری دینی، هدفمندسازی گفتمانی، گفتمان خانواده‌مدار نوروز و سایر مقالات تکمیلی.

بخشی از کتاب عصر گفتمان

«در همین عصر اطلاعات در سطح وسیعی منتشر می‌شوند. اندیشه‌ها، رویکردها، نظریات، تحلیل‌ها و ارزیابی‌ها در دسترس همه می‌باشد. این تحول یک تحول اساسی در وضعیت کنونی جهان است. بر پایه این تحول مفهوم «جهانی شدن» متولد می‌شود. جهانی شدن در حقیقت، جهانی شدن ارتباطات در همه سطوح اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، دینی و غیره می‌باشد. مفهوم «گفتمان» نیز در همین شرایط خاص متولد می‌شود. در حقیقت گفتمان در شرایط کنونی جهان به یک «مفهوم جهانی» تبدیل شده است. اگر چه تاریخچه ظهور این مفهوم در سطح جهان به شکل دقیق مشخص نیست، اما در ایران ظهور این واژه مدیون داریوش آشوری است که در یکی از مقاله‌های خود، تحت عنوان «نظریه غرب‌زدگی و بحران تفکر در ایران» برای اولین بار این مفهوم را به کار برده است (آشوری، ۱۳۶۸: ۴۵۴). به دلیل اهمیت گفتمان، عصر کنونی را می‌توان «عصر گفتمان» و «عصر تحلیل‌های گفتمانی» نامید. عصر خروج از متن و حضور مداوم در فرامتن است. عصر کشف ناگفته‌های پنهان از لابه‌لای متون اجتماعی است. و بالاخره عصر کشف معناها در هزار توی پیچیدگی‌های پارادایم‌های گفتمانی است.»