کتاب رازها و ریشه ها

کتاب رازها و ریشه ها نوشتهٔ آدونیس و ترجمهٔ حبیب الله عباسی توسط انتشارات مهراندیش منتشر شده است. کتاب «رازها و ریشه‌ها» یک منتخب دوزبانه (فارسی-عربی) از شعرهای آدونیس، شاعر بزرگ و جریان‌ساز معاصر عرب است. این کتاب علاوه بر گزیده‌ای از آثار آدونیس، حاوی مقدمه‌ای تحلیلی است که به واکاوی شعر او در پرتو اندیشه‌های هایدگر می‌پردازد و جمله معروف آدونیس: «من از آینده می‌آیم» را تبیین می‌کند. گردآورنده و مترجم در انتخاب اشعار، ضمن بهره‌مندی از منتخب محمد عضیمه، رویکردی آزادانه داشته و لحظات ناب شاعرانه و اندیشه‌های والای شاعر را در اولویت قرار داده است. نسخهٔ الکترونیکی این کتاب را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب رازها و ریشه ها

کتاب رازها و ریشه‌ها به‌عنوان یک منتخب دوزبانه، فرصتی بی‌نظیر برای علاقه‌مندان به شعر معاصر عرب و ادبیات تطبیقی فراهم می‌آورد تا با آثار آدونیس، یکی از تأثیرگذارترین شاعران عرب آشنا شوند. این مجموعه شامل گزیده‌ای از شعرهای کوتاه و بلند آدونیس از دفترهای قدیمی و جدید اوست که با دقت و وسواس انتخاب شده‌اند. هدف از این گزینش، برجسته‌سازی لحظات اوج شاعرانه و عمق اندیشه‌های فلسفی آدونیس است. بخش نخست کتاب نیز به تحلیل ابعاد فلسفی شعر آدونیس، به‌ویژه ارتباط آن با اندیشه‌های هایدگر و جملهٔ کلیدی «من از آینده می‌آیم»، اختصاص دارد که نشان‌دهندهٔ تأثیرپذیری آدونیس از فلسفه و شعر آلمان است. این جمله نه تنها کلید فهم بسیاری از اشعار او محسوب می‌شود، بلکه نشانهٔ تأثیرپذیری او از شعر و فلسفه آلمان نیز هست؛ چرا که هایدگر، هولدرلین را شاعری می‌دانست که از آینده آمده است. این رویکرد تحلیلی به فهم عمیق‌تر جهان‌بینی و فرم شعری آدونیس کمک می‌کند. در بخش نخست این اثر، شعر آدونیس در پرتو اندیشه‌های هایدگر تحلیل شده است. 

برای تدوین این منتخب دوزبانه، از گزینش محمد عضیمه از شعرهای آدونیس، یعنی دیوان الشعر العربیّ الجدید، بهره برده شده است. با این حال، گزینش شعرها آزادانه و از میان شعرهای کوتاه و بلند آدونیس، هم از دفترهای قدیم و هم از دفترهای جدید شاعر صورت گرفته است، درست همان‌طور که خود آدونیس در دیوان «البیت الواحد فی الشعر العربی» و دیگر منتخبات شعری‌اش عمل کرده است. در این برگزیدن‌ها، لحظه‌های ناب شاعرانه و اندیشه‌های والای شاعر بیش از هر چیز دیگری مد نظر او بوده است.

خلاصه کتاب رازها و ریشه ها

چرا باید کتاب رازها و ریشه ها را بخوانیم؟ 

کتاب رازها و ریشه‌ها یک دروازه به سوی جهان ادبی آدونیس است؛ شاعری که به گواه بسیاری از منتقدان، پدیده‌ای یگانه و پیش‌آهنگ جریان شعر معاصر عرب محسوب می‌شود و در نیمهٔ دوم قرن بیستم، انقلابی مدرنیستی را در این حوزه رهبری کرده است. خواندن این کتاب به ما امکان می‌دهد تا نه تنها با زیبایی‌های بصری و موسیقایی شعر آدونیس آشنا شویم، بلکه به لایه‌های عمیق فکری و فلسفی او، به‌ویژه ارتباطش با اندیشه‌های هایدگر، نیز پی ببریم. ماهیت دوزبانه کتاب، فرصتی بی‌نظیر برای فراگیران زبان عربی و علاقه‌مندان به ادبیات تطبیقی فراهم می‌کند تا شعر را در زبان اصلی خود تجربه کنند و هم‌زمان از ترجمهٔ دقیق فارسی بهره‌مند شوند. این کتاب نه تنها یک مجموعه شعر، بلکه یک مطالعه تحلیلی عمیق است که به فهم عمیق‌تر جایگاه آدونیس در تاریخ ادبیات جهان و تأثیرات متقابل فلسفه و شعر کمک می‌کند.

خواندن کتاب رازها و ریشه ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟ 

خواندن این کتاب را به علاقه‌مندان به شعر معاصر عرب، دانشجویان و پژوهشگران ادبیات عرب و ادبیات تطبیقی، علاقه‌مندان به فلسفه، به‌ویژه فلسفهٔ هایدگر، فراگیران زبان عربی و افرادی که به دنبال درک عمیق‌تر از جریان‌های مدرنیستی در ادبیات جهان هستند، پیشنهاد می‌کنیم.

درباره آدونیس

علی احمد سعید اِسبر، که با نام آدونیس شناخته می‌شود، در اول ژانویهٔ ۱۹۳۰ در روستای قصابین سوریه به دنیا آمد. او یک چهرهٔ چندوجهی در دنیای ادبیات عرب است: شاعری برجسته، مترجمی توانا، نویسنده‌ای صاحب‌قلم، منتقدی دقیق و ویراستاری کاردان. بسیاری او را یکی از تأثیرگذارترین و برجسته‌ترین شعرای عرب دورهٔ مدرن می‌دانند. آدونیس در نیمهٔ دوم قرن بیستم، پیشگام یک انقلاب مدرنیستی در شعر عرب بود که تأثیری عمیق بر آن گذاشت، تأثیری که می‌توان آن را با نفوذ تی. اس. الیوت در ادبیات انگلیسی‌زبان مقایسه کرد. آثار آدونیس شامل ۲۰ جلد شعر و ۱۳ جلد نقد ادبی است. او همچنین ۱۲ کتاب را ترجمه کرده که از آن جمله می‌توان به اشعار سن-ژان پرس و ایو بون‌فوآ، و اولین ترجمهٔ کامل دگردیسی‌های اووید (در سال ۲۰۰۲) به عربی اشاره کرد. گلچین چندجلدی شعر عرب او با عنوان «دیوان الشاعر العربی»، که تقریباً دو میلیون بیت را در بر می‌گیرد، از زمان انتشار اولیه در سال ۱۹۶۴ به طور مداوم تجدید چاپ شده است. آدونیس همواره به‌عنوان یکی از نامزدهای اصلی جایزهٔ نوبل ادبیات مطرح بوده و بزرگ‌ترین شاعر زنده عرب خوانده می‌شود.

برخی از کتاب‌های او که به فارسی ترجمه شده‌اند عبارت است از «این است نام من» (ترجمهٔ حیدر شجاعی)، «از پیکر تا دریا» (ترجمهٔ اصغر علی‌کرمی)، «در خم گیسوی دلتنگی» (ترجمهٔ فؤاد روستایی)، «آب به تنهایی پاسخ تشنگی نیست» (ترجمهٔ حبیب‌الله عباسی)، برگ‌ها در باد (ترجمهٔ حیدر شجاعی)، «سنت و تجدد، یا، ثابت و متحول» (پژوهشی در نوآوری و سنت عرب) (ترجمهٔ حبیب‌الله عباسی)، «مرد آذرخش و موج» (برگردان ستار جلیل‌زاده)، «کودکی، بوطیقا و تبعید» (در گفت‌وگوی صقر ابوفخر با آدونیس؛ برگردان حسین عباسی)، «پیش‌درآمدی بر شعر عربی» (ترجمهٔ کاظم برگ‌نیسی)، «ستاره‌ها در دست» (ترجمهٔ موسی اسوار)، «کتاب عشق به من می‌گوید، عاشقانه‌های آدونیس» (ترجمهٔ موسی بیدج)، «بوطیقای عربی» (ترجمهٔ حسین ابویسانی و امید پورحسن)، «پیشگویی کن ای نابینا» (ترجمهٔ حمزه کوتی)، «کارنامهٔ باد» (ترجمهٔ عبدالرضا رضائی‌نیا)، «الکتاب گذشته مکان اکنون» (ترجمهٔ امیرحسین الهیاری)، «قرآن سرچشمه نثر عربی» (ترجمهٔ حبیب‌الله عباسی)، «تصوف و سوررئالیسم» (ترجمهٔ حبیب‌الله عباسی)، «ملکوت در غبار» (یک گفت‌وگوی بلند با آدونیس) (ترجمهٔ محمد جواهرکلام)، «برگ‌هایی در باد» (محبوبه افشاری) و «بر بلندای عصری نادان و غم‌گزای، جنگ شعر جهان» (ترجمهٔ سهند آقایی).

درباره حبیب‌الله عباسی

حبیب‌الله عباسی، استاد دانشگاه خوارزمی، مؤلف، مصحح و مترجمی است که تخصص اصلی او در حوزه‌های نثر کهن فارسی، به‌ویژه نثر تاریخی و عرفانی، تصوف و ادبیات تطبیقی است. او کارنامه‌ای پربار شامل تألیفات متعدد و بیش از ۷۰ مقاله علمی‌پژوهشی در مجلات معتبر داخلی و خارجی به زبان‌های فارسی و عربی دارد. از تألیفات مهم او می‌توان به «عروض و قافیه»، «سماع قران و کشته‌های آن و سفرنامهٔ باران»، «متنبی شاعری تقلیل‌ناپذیر» و «پدر پیامبران در قرآن» اشاره کرد. در حوزه تصحیح نیز «دیوان قاسم انوار» و «تاریخ جهانگشای جوینی» از کارهای اوست. همچنین، عباسی به عنوان مترجم، آثار شاخصی نظیر «تصوف و سورئالیسم»، مجموعه چهار جلدی «ثابت و متحول»، «رویکردهای شعر معاصر عرب»، «هیرگلیف در قرآن کریم»، «متن قرآنی و آفاق نگارش»، «آب به‌تنهایی پاسخ تشنگی نیست»، «خیال حلاج»، «ساعت بغداد»، «نان روی پیشخوان دایی میلاد» و «آب بیگانگی بی‌بر» را به فارسی‌زبانان عرضه کرده است.

بخشی از کتاب رازها و ریشه ها

«ذالک الطفلُ

ذٰلِکَ الطِّفْلُ الَّذی کُنتُ، أتانی

مَرَّةً،

وَجْهَاً غَریبَاً،

لَمْ یَقُلْ شَیئاً.

مَشْینا وَکِلانا یَرْمِقُ الآخَرَ صَمْتٍ

خُطانا نَهْرٌ یَجْری غَریبَاً

جَمَعْتَنا، بِاسْمِ هذا الوَرَقِ الضّارِبِ فی الرِّیحِ، الأصولُ

وَافْتَرَقْنا

غابَةً تَکْتُبُها الأرْضُ وَتَرْویها الفُصولُ

أیُّها الطّفلُ الّذی کُنتُ، تَقَدّمْ

مَا الَّذی یَجْمَعُنا، الآنَ، وَماذا سَنَقولُ؟(الأعمال الشعریة الکاملة، ۴۹۴/۲).

آن کودک

همان کودکی که بودم، نزد من آمد

یک‌بار،

با چهره‌ای شگفت،

چیزی نگفت.

باهم همراه شدیم

هر دو در سکوت به هم خیره می‌شدیم

گام‌های ما جویباری که شگفتانه جاری می‌شد

سرچشمه‌ها ما را به هم رساندند، به نام این برگِ در آغوشِ باد،

و از هم جدا شدیم

در بیشه‌ای که زمین آن را می‌نویسد و فصل‌ها سیرابش می‌سازد

ای کودکی که من بودم، پیش بیا

کنون چه چیزی ما را به هم خواهد رساند و چه خواهیم گفت؟»