کتاب شش گفتار درباره قرآن و خشونت

کتاب شش گفتار درباره قرآن و خشونت نوشتهٔ محسن آرمین است. نشر نی این کتاب را روانهٔ بازار کرده است؛ کتابی در باب خشونت از نظرگاه علوم قرآنی.

درباره کتاب شش گفتار درباره قرآن و خشونت

کتاب شش گفتار درباره قرآن و خشونت که به قلم یک سیاست‌مدار و پژوهشگر دینی ایرانی نوشته شده، شش فصل دارد. این کتاب حاوی پیشگفتار و شش گفتار است که محسن آرمین در مناسبت‌های مختلف آن‌ها را ارائه یا سخنرانی کرده و اکنون پس از بازنگری و بازنویسی به‌صورت کتاب حاضر بازگویشان کرده است. این گفتارها با وجود تنوع موضوعی، ناظر به موضوعِ نسبت قرآن و سنت پیامبر اسلام (ص) با خشونت سیاسی و اجتماعی هستند. پیشگفتار این کتاب به بررسی مفهوم خشونت و انواع آن از جمله خشونت سیاسی، مذهبی، خشونت مسلح و نسبت قرآن با این پدیده در نگاهی کلان اختصاص دارد. نویسنده معتقد است که خشونت، ریشه در جهل و فقر و عقب‌ماندگی و توسعه‌نایافتگی و نابرابری و نیز استعمار دارد و مسئولیت حکومت‌ها و قدرت‌های محلی و بین‌المللی در پیدایش و تشدید این پدیده قابل‌انکار نیست، اما متفکران و روشنفکران نمی‌توانند از زیر بار مسئولیتی که در قبال این پدیده دارند شانه خالی کنند. محسن آرمین گفته است که عالمان و روشنفکران مسلمان باید مسئولیت خود را در مقابله با این پدیدهٔ ضدانسانی در جوامع مسلمان بپذیرند و بیش از پیش به مبارزه با عوامل فرهنگی و فکری موجدِ خشونت اهتمام ورزند. مجاهدت‌های فکری برای تنویر افکار و از بین‌بردن جهل در اَشکال دینی و غیردینیِ آن و مبارزهٔ مستمر مدنی و سیاسی برای رشد و ارتقای آگاهی‌های مدنی و کاهش فقر و بسط عدالت و آزادی، اصلی‌ترین مسئولیت روشنفکران و نخبگان مسلمان در قبال پدیدهٔ خشونت دینی، از نظر این نویسنده است.

خواندن کتاب شش گفتار درباره قرآن و خشونت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه درمورد خشونت از نظرگاه علوم قرآنی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب شش گفتار درباره قرآن و خشونت

«امروز از عراق و سوریه و یمن و افغانستان گرفته تا پایتخت‌های کشورهای اروپایی صحنهٔ خشونت‌های قساوت‌بار و افسارگسیخته‌ای هستند که مشاهدهٔ آن دل هر انسانی را به درد می‌آورد. اگرچه در پیشانی این خشونت‌ها نام داعش حک شده است، اما داعش را باید فراتر از یک گروه تروریستی، به‌مثابهٔ یک فکر و رویکرد به انسان و جهان و ازجمله دین، مورد مطالعه قرار داد.

این پدیده را می‌توان از منظرهای مختلف بررسی کرد. می‌توان به بررسی زمینه‌های تاریخی، فرهنگی و سیاسی شکل‌گیری گرایش‌های خشونت‌طلب پرداخت و نقش استعمار خشن و بی‌رحم قرن نوزدهمی اروپا و اشغال سرزمین‌های مسلمانان، و غارت منابع و تخریب بنیادهای فرهنگی و هویتی آنان را در پیدایش گرایش‌های دینی و غیردینی خشونت‌گرا و جدیدترین نمونهٔ آن یعنی داعش دید. می‌توان از منظر تبارشناسی سیاسی و اجتماعی و فکری به بررسی جریان‌های سیاسی شکل‌گرفته از نیمهٔ قرن گذشته به این‌سو و دگردیسی‌های آن پرداخت و نشان داد که پدیدهٔ داعش محصول کدام روند است. اما داعش هر ریشه و تبار اجتماعی و تاریخی و سیاسی داشته باشد، رفتار خود را مستند به دین می‌کند، عقیده و فقهی دارد و در جنایات خود نیّت تقرب به خدا می‌کند. ساده‌اندیشانه است، اگر بگوییم آن‌ها جملگی در این ادعاها صادق نیستند. احتمالاً، در سطوح سران داعش هستند افرادی که دین را بازیچهٔ اهداف قدرت‌طلبانهٔ خود کرده‌اند، اما آن‌ها هم برای جذب دیگران ناگزیر ایدئولوژی و منظومه‌ای فکری و ظاهراً مستند به عقاید و آموزه‌های اسلامی را ارائه می‌دهند که برای بسیاری جذاب است. کسی که با خلوصی ساده‌لوحانه خود را منفجر می‌کند تا به گمان خویش در کنار حوض کوثر رسول اللّه (ص) را زیارت کند، نمی‌تواند متظاهر باشد.

مسئولیت استعمار در پیدایش این پدیده حقیقتی انکارناپذیر است. قدرت‌های جهانی دیرزمانی است که منافع و مصالح مشروع و نامشروع خویش را براساس استانداردهای دوگانه پی می‌گیرند. حدود دو قرن استعمار مستقیم و غیرمستقیم و غارت منابع و به تاراج بردن هستی ملل تحت ستم، و حمایت از بی‌رحمانه‌ترین دیکتاتوری‌های وابسته، زمینه‌های تاریخی و سیاسی شکل‌گیری گرایش‌های خشونت‌طلبانه در جوامع استعمارزده را فراهم آورده و می‌آورد. امروز که تروریسم ضدانسانی داعش بر شهرهای اروپا و آمریکا سایه گسترده، البته غرب نمی‌تواند مسئولیت خود را در فراهم آوردن بسترهای شکل‌گیری داعش انکار کند و مسئولیت نتایج شوم اشغال افغانستان و عراق را نپذیرد؛ اقدامات شوم و مخربی که به‌خلاف همهٔ عرف‌ها و موازین شناخته‌شدهٔ بین‌المللی و به بهانهٔ مبارزه با تروریسم در افغانستان و وجود سلاح اتمی در عراق و معرفی این دو کشور به‌عنوان تهدید صلح جهانی و تبدیل آن‌ها به کانون تروریسم جهانی مرتکب شده است. به‌رغم این‌همه، ما مسلمانان که پدیدهٔ داعش را انحرافی آشکار از موازین اسلامی و آموزه‌های پیامبر (ص) رحمت و شفقت می‌دانیم، شایسته نیست دست به فرافکنی بزنیم و همهٔ گناه را به گردن امپریالیسم و استعمار بیندازیم و به کاستی‌ها و نقص‌های موجود در اندیشهٔ دینی خود نگاهی آسیب‌شناسانه نداشته باشیم.

مسئولیت‌های دوَل غربی و قدرت‌های جهانی در پیدایش این واقعیت زشت نمی‌تواند و نباید موجب بی‌اعتنایی و غفلت ما از دیگر علل و عواملی شود که بیش از همه به خود ما مربوط می‌شود و در شکل‌گیری این پدیدهٔ نامبارک به‌شدت مؤثر بوده است. این علل و عوامل برخی سیاسی و اجتماعی است و برخی نیز برآمده از نقصان‌ها و کاستی‌های معرفت‌شناسانه در اندیشهٔ دینی ماست. از این رو، بررسی داعشیسم، به‌مثابهٔ یک ایدئولوژی یا نظام باور، ضروری است.»