کتاب تهران در سینمای ایران

«تهران در سینمای ایران» عنوان اثری است از فیلم‌ساز و منتقد ایرانی، احمد طالبی‌نژاد (-۱۳۳۲) که به بررسی تصویر پایتخت کشور در تاریخ سینمای ایران می‌پردازد. در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «بیش از ده میلیون نفر انسان ساکن شهری‌اند که دیگر حتی باد هم در کوچه‌هایش نمی‌وزد چرا که ساختمان‌های بلند سربه فلک کشیده شهر، مانع حرکت طبیعی باد می‌شوند. این چنین است. که تهران معاصر به سرعت برق و باد، در حال تغییر شکل و شمایل است و دائم خود را بزک می‌کند بلکه مقبول طبع واقع شود. امّا هر روز که می‌گذرد، ساکنان این ابرشهر، حسرت گذشته را می‌خورند. روزگاری که تهران باغ بود و باغ‌هایش انار داشت. گذشته‌ای که نسبت به گذشته‌های دورتر، همین حّس و حال را در شهروندان تهران ایجاد می‌کرد و این فلاش بک‌های توأم با حسرت‌خواری، همچنان می تواند ادامه یابد تا زمانی که تهران دهی یا قصبه ای بود در نزدیکی شهر نسبتاً آباد ری که مرقد حضرت عبدالعظیم حسنی (شابدالعظیم) در آن واقع بود. محمد قزوینی در کتاب آثار البلاد تهران را چنین توصیف کرده است؛ «این قریه کانون و مرکز چپاول و غارتگری بوده است و راهزنان و قطاع الطریق‌ها و غارتگرانی که در این قریه می زیسته‌اند، غالباً قوافل و کاروان‌هایی را که از این قریه عبور می‌کردند، مورد دستبرد و غارت قرار می‌دادند و یاقوت حموی هم در کتاب معجم البلدان از تهران چنین تصویری ارائه کرده است «خانه های اهالی تهران در زیرزمین ساخته شده و به مانند لانه مورچگان است. هرگاه دشمنانی به طرف آنان حمله‌ور شوند، ساکنان تهران فوراً می روند و در خانه‌های خود در زیرزمین پنهان می‌شوند.»