کتاب مواجهه با داروین

کتاب مواجهه با داروین (نخستین برخوردها با نظریهٔ تکامل در شرق مسیحی و اسلامی) نوشتهٔ عادل زیادات و ترجمهٔ  امیرمحمد گمینی است. نشر کرگدن این کتاب را روانهٔ بازار کرده است.

درباره کتاب مواجهه با داروین

کتاب مواجهه با داروین حاوی پژوهشی است که نخستین آشنایی اعراب را با علم غربی و به‌ویژه آثار مرتبط با نوشته‌های چارلز داروین، در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم بررسی می‌کند و در نهایت نشان می‌دهد که متفکران آن سرزمین‌ها نقشی کلیدی در شناساندن نظریه‌های علمی داروین و اهمیت آن‌ها به هم‌وطنان خود ایفا کرده‌اند و ایده‌ها و اشتغال‌های فکریشان بی‌شباهت به همتایان غربیشان نبوده است. این متفکران به دو رویکرد مذهبی و سکولار تقسیم می‌شوند. نویسندگان مذهبی، چه مسلمان و چه مسیحی، معمولاً در جست‌وجوی ایجاد نوعی هماهنگی بین دین و نظریۀ تکامل داروین بودند و مسلمانان شیعه از جمله معقول‌ترین مفسران افکار داروین محسوب می‌شوند. بزرگ‌ترین شکاف نه میان مسلمانان و مسیحیان، بلکه بیشتر میان نویسندگان ندانم‌انگار و خداناباور از سویی و نویسندگان مذهبی دیده می‌شود. عادل زیادات در فصل اول پیشرفت‌های نهادهای آموزشی عربی پیش و پس از آشنایی با روش‌های آموزشی غربی را معرفی می‌کند. او در فصل دوم، ظهور نظریۀ داروین در ادبیات عربی را بررسی کرده و نشان داده است که با اینکه افکار داروین برای نخستین‌بار در سال ۱۸۷۶ از طریق مجلۀ «المقتطف» معرفی شد، آتش مناظره‌های جدی‌تر تازه پس از ترجمه و انتشار شرح لودویگ بوخنر بر آثار داروین توسط «شبلی شُمَیِّل» و در سال ۱۸۸۲ شعله‌ور شد.

فصل‌های اول و دوم کتاب مواجهه با داروین در کنار هم، مقدمه‌ای برای فصل سوم محسوب می‌شود. نویسنده در فصل سوم، اصلی‌ترین واکنش‌های فکری به نفوذ افکار داروین به جهان اسلام و اعراب را تحلیل کرده است. در فصل سوم متفکرانی معرفی می‌شوند که دربارۀ علم و داروین‌گرایی به عربی مطلب نوشته‌اند. در فصل چهارم واکنش‌های اعراب سکولار به داروین‌گرایی و مناقشات مرتبط با آن، از جمله ماده‌گرایی و ربط آن به اخلاق جنگ و درک آنان از مفاهیمی چون «انتخاب طبیعی» و «بقای اصلح» بررسی می‌شود و در ادامه با دغدغه‌های متفکران عرب درمورد کیفیت افکار غربی و به‌ویژه داروین‌گرایی، در نظام مدارس آشنا می‌شویم و می‌بینیم که آن‌ها مخالف استفاده از داروین‌گرایی برای توجیه جنگ‌ها و نژادپرستی بودند. فصل‌های پنجم و ششم با مقدمه‌ای دربارۀ وضعیت اندیشۀ دینی نویسندگان دین‌دار، چه مسلمان و چه مسیحی، در اواخر قرن نوزدهم آغاز می‌شود. در فصل پنجم به‌صورت ویژه واکنش‌های مسیحی به داروین‌گرایی بررسی می‌شود. در فصل ششم که فصل پایانی است، پاسخ‌های مسلمانان به داروین‌گرایی نشان داده شده است.

خواندن کتاب مواجهه با داروین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه درمورد چارلز داروین و نظریه‌های او پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب مواجهه با داروین

«بحث بر سر مادّه‌گرایی‌ و تأثیر آن بر جنگ، نخستین‌بار پس از سخنرانی هنری برگسون در ۱۳ دسامبر ۱۹۱۴ با عنوان «حیات و مادّه در جنگ» به راه افتاد. این سخنرانی پیش از جلسۀ سالانۀ آکادمی فرانسوی ادبیات و علوم سیاسی که او مدیرش بود برگزار شد و خلاصه‌ای از آن در المقتطف شمارۀ آوریل ۱۹۱۶ ترجمه و چاپ شد. (۶) برگسون دربارۀ نظام صنعتی آلمان صحبت کرد و اینکه در واقع ویژگی مسلط سیاست پروس برای یکپارچه ساختن ملل ژرمن پیشرفت صنعتی بوده است. او تقویت نظامی آلمان پیش و پس از جنگ ۱۸۷۰ با فرانسه و استفاده از علوم طبیعی برای منابع مادّی صِرف را محکوم کرد، (۷) همچنین به سوءاستفادۀ آلمانی‌ها از فناوری‌شان به‌تندی حمله کرد و چنین تخلف‌هایی را مثال واضح جنگ‌افروزی دانست، زیرا هیچ مانعی اخلاقی جلوی پای بی‌رحمی آلمانی‌ها وجود نداشت. (۸) مردم این موفقیت مادّی را راهی برای توجیه هر اصل غیراخلاقی قلمداد کردند و به عقیدۀ او «قدرت و حق را یکی دانستند». اگر قدرت بخواهد به دنبال راه جدیدی برود، تمام حق‌ها زایل خواهند شد. او همچنین از فیلسوفان و شاعران آلمانی که کورکورانه از اهداف مادّی حمایت می‌کردند وحشت داشت. آلمان سیاست توسعه‌طلبانۀ خود را با اصول هگل توجیه می‌کرد، همان‌طور که برای تحسین زیبایی ادبی از کانت و برای شوق عاطفی از شوپنهاور شواهدی جور می‌کرد. اگر آلمان تصمیم بگیرد دست به توجیه اعمال بدتری بزند و نتواند به متفکران آلمانی متوسل شود، سراغ فیلسوفان خارجی خواهد رفت. پیچیدگی تضاد بین اخلاق‌گرایان و مادّه‌گرایان نتایج برگسون را پذیرفتنی می‌کرد. به عقیدۀ او، آلمان هر چه تلاش کند تا انگیزش‌های اخلاقی را مطیع اهداف مادّی خود کند، آنها دست آخر قیام خواهند کرد و نشان خواهند داد که در برابر نیروهای مادّی دست بالا را دارند.»