کتاب اختلاف نظر

کتاب اختلاف نظر نوشتهٔ برایان فرانسیس و ترجمهٔ غزاله حجتی است. نشر کرگدن این کتاب فلسفی را منتشر کرده است؛ کتابی درمورد اختلافِ‌نظر در زندگی شخصی و غیر از آن.

درباره کتاب اختلاف نظر

می‌دانیم که اختلاف نظر همه‌جا هست و می‌تواند بر سر هر چیزی باشد. ممکن است در حوزهٔ سیاست، دین، اخلاق، ورزش، فلسفه، تاریخ، علم، سرگرمی و تجارت پدید آید. اختلافِ‌نظر پدیده‌ای شایع است. این کتاب در مرز بین معرفت‌شناسی نظری و کاربردی قرار دارد. کتاب اختلاف نظر که جزو مجموعهٔ «معرفت‌شناسی معاصر» است، به کاوش در یک معما پرداخته است. وقتی با اختلاف‌نظر مواجه می‌شویم، چه کاری باید انجام دهیم؟ به‌ویژه زمانی که فکر می‌کنیم کسی بیش از ما در موضوعی معتبر است. این سؤال هم در عرصهٔ عمومی و هم در زندگی شخصی ما اهمیت دارد. اختلاف‌نظر بر سر ازدواج‌ها، عقاید، دوستی‌ها و موارد دیگر، باعث درگیری‌های شخصی شدید می‌شود. افرادِ دارای قدرت سیاسی درمورد چگونگی خرج‌کردن مبالغ هنگفت، درمورد قوانینی که باید تصویب شود یا درمورد جنگ‌هایی که باید انجام شود، اختلاف‌نظر دارند. اگر فقط می‌توانستیم اختلافات خود را بهتر حل کنیم، احتمالاً جان میلیون‌ها نفر را نجات می‌دادیم و میلیون‌ها نفر دیگر را از زندگی در فقر باز می‌داشتیم. اولین کتاب درسی کامل درمورد این موضوع فلسفی، با عنوان «اختلاف‌نظر»، ابزارهایی را در اختیار دانش‌آموزان قرار داده است که برای درک ادبیات دانشگاهیِ در حال رشد و دیدگاه‌های (اغلب متضاد) به آن نیاز دارند. این کتاب حاوی مطالعات موردی، نمونهٔ سؤالات و خلاصهٔ فصل و نقطهٔ شروعی خوب برای دانشجویان و هر کسی است که علاقه‌مند به تفکر درمورد امکانات و مشکلات این بحث اساسی فلسفی است.

خواندن کتاب اختلاف نظر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه درمورد اختلافِ‌نظر میان انسان‌ها پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب اختلاف نظر

«فکر کردن به موارد طالع‌بینی، سیگار کشیدن و سرطان، و گرمایش جهانی سخت نیست، چون در همهٔ این موارد متخصصان ارزیابیِ واحدی دارند. اما وقتی به مسائلی می‌رسیم درمورد آنچه باید بخوریم یا اینکه بهترین سیاست‌های اقتصادی یا سیاسی کدام‌اند، می‌بینیم متخصصان غالباً با یکدیگر مخالف‌اند: آنها چند دسته می‌شوند. این وضعیتی بسیار شایع است: درمورد بسیاری از مسائل جالب، معمولاً چند دقیقه جست‌وجو در اینترنت به شما نشان می‌دهد که متخصصانِ مرتبط با آن موضوع کم‌وبیش دچار چنددستگی‌اند. وقتی متوجه این مسئله می‌شویم، باید چه کنیم؟

در بخش اول، نظری انداختم به اینکه دانشجویانم به مسائلی که بسیار نظری و مناقشه‌برانگیزند چگونه وا‌کنش نشان می‌دهند، مسائلی نظیر مسائل مرتبط با ارادهٔ آزاد و خاستگاه‌های جهان. اشاره کردم که بسیاری از آنها به نظر نمی‌رسد باورهایی کامل داشته باشند: آنها چیزی دارند شبیه به «گرایش‌هایی فکری مبتنی بر خوانششان از همین شواهدی که از آنها آ‌گاه‌اند». اما بسیاری دیگر باورهایی کامل دارند، علی‌رغم اینکه می‌دانند با متخصص بودن در زمینهٔ ارادهٔ آزاد، موجبیت علّی یا خاستگاه جهان فاصلهٔ زیادی دارند. به نظر می‌رسد، یا دست‌کم پس از بحث کردن دربارهٔ این موضوعات با آنها به نظر من می‌رسد، آنها با این قاعدهٔ به‌کاررفته درمورد باورهای کامل موافقت دارند (پس ما باورهایی از نوعِ «نظر من این است که» را کنار می‌گذاریم):

قاعدهٔ چنددستگی متخصصان: فرض کنید شما به B باور دارید و سپس متوجه می‌شوید گرچه متخصصان زیادی در زمینه‌های مرتبط با B وجود دارند و آن متخصصان دربارهٔ B تقریباً کامل و جامع کندوکاو کرده‌اند، متخصصان به چند دسته تقسیم می‌شوند: آنها درمورد صدقِ B به اجماع نرسیده‌اند. برخی فکر می‌کنند B صادق است، برخی دیگر فکر می‌کنند B کاذب است و بسیاری می‌گویند شواهد قاطع نیستند. درصد افرادی که B را می‌پذیرند و افرادی که B را رد می‌کنند تقریباً برابر است (بنابراین، این‌گونه نیست که متخصصانِ موافق با شما ده برابر بیشتر از متخصصانِ مخالف با شما باشند). اگر از همهٔ اینها مطلع باشید، متخصصان موضع یکدیگر را خنثی می‌کنند (افرادی که با شما موافق‌اند نظر افرادی را که با شما مخالف‌اند خنثی می‌کنند) و شما در حفظ باور کامل خود به B معقول‌اید، حتی اگر بدانید شواهد مهمی ندارید که متخصصان آنها را نداشته باشند.

اگر این مطلب را درمورد مسئلهٔ خاستگاه جهان، که در بخش اول آمد، مطرح کنیم، افرادی که با قاعدهٔ چنددستگی متخصصان موافق‌اند وقتی دریابند گروه متخصان دربارهٔ این موضوع نظری ندارند، تصور خواهند کرد که آزادند تا طرفِ هر باوری را که خواستند بگیرند (باور به اینکه چیزی باید موجب آغاز جهان شده باشد یا اینکه جهان بی‌هیچ علتی آغاز شده است). تصوری که در اینجا وجود دارد این است که متخصصان فقط وقتی برای باور محدودیت ایجاد می‌کنند که با موضوعی موافق‌اند؛ در غیر این صورت، محدودیتی وجود ندارد و فرد «آزاد» است بر اساس نظر خودش باور داشته باشد.»