کتاب فیلسوف دانشجو است

کتاب فیلسوف دانشجو است مجموعه مقالاتی نوشتهٔ دکتر کریم مجتهدی استاد شناخته‌شدهٔ فلسفه، در باب دغدغه‌های فلسفی ایشان است و نشر کرگدن آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب فیلسوف دانشجو است

فیلسوف دانشجو است مشتمل است بر مجموعه‌ای از نوشته‌ها و گفته‌های استاد اندیشمند و دردمند فلسفه دکتر کریم مجتهدی. ایشان با ده‌ها کتاب و صدها مقاله و چند دهه تدریس فلسفه به نسل‌هایی از دانشجویان برای همه ایرانیانی که علاقه‌ای به فلسفه داشته باشند آشناتر از آن‌اند که نیاز به معرفی‌شان باشد و به ویژه سهمی که استاد در شناساندن جریان‌های فلسفی غرب در ایران داشته‌اند غیرقابل‌انکار است.

این کتاب دربردارندهٔ طیف نسبتاً وسیعی از موضوعات مختلف است، اما همهٔ مطالب کتاب در حقیقت حول دغدغه‌های همیشگی استاد مجتهدی وحدت یافته است، دغدغه‌هایی مانند شأن و اهمیت فلسفه و نسبت آن با دیگر شئون زندگی انسانی از قبیل علم و الهیات و هنر و تاریخ. آسیب‌شناسی وضع فلسفه در ایران، وضع بشر معاصر در قبال جهان و طبیعت و جنگ و صلح، نسبت نظر و عمل، مسئلهٔ فلسفه‌های مقایسه‌ای و تعاملات فکری فیلسوفان و هنرمندان در دوره‌هایی خاص، و مطالبی دربارهٔ سابقهٔ فلسفه در سنت و فرهنگ ما از موضوعات این کتاب است و روش پرداختن به جملگی آنها روش معمول پدیدآورنده‌شان، یعنی نگرش فلسفی با رویکرد تاریخی، بوده است. 

تأکیدات همیشگی دکتر مجتهدی در مقام استاد باسابقهٔ فلسفه با حساسیت‌هایی خاص کم‌وبیش در همهٔ مطالب فیلسوف دانشجو است هویداست. از حیث صوری بخش‌های مختلف کتاب مجموعهٔ متنوعی است از سخنرانی‌ها، گفته‌ها، یادداشت‌ها و مقالات پژوهشی، به علاوهٔ یک مصاحبهٔ خواندنی دربارهٔ سقراط که در انتهای کتاب آمده است. 

برخی از مقالات این کتاب از این قرار است:

یادداشتی در آسیب‌شناسی فلسفه: تظاهر جاهلانه به فرهنگ بدتر از بی‌فرهنگی

فلسفه و پژوهش: فرزانگی و جست‌وجوگری

اندکی دربارهٔ سرنوشت فلسفه در ایران

تربیت فلسفی جوان امروز

آسیب‌شناسی وضعیت تفکر فلسفی در ایران معاصر

فلاسفهٔ بزرگ آیندهٔ بشرند نه گذشتهٔ او

شناخت طبیعت و هماهنگی روحی انسان

ملاحظاتی در فلسفهٔ هنر کانت

هگل و فلسفهٔ تاریخ او

تأثیر افکار افلاطون در «زیبایی‌شناسی» هنری در دورهٔ تجدید حیات فرهنگی غرب

کتاب کشف‌المحجوب ابویعقوب سجستانی

سقراط، اسیر وجدان: گفت‌وگوی حمید عابدی با کریم مجتهدی

خواندن کتاب فیلسوف دانشجو است را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دانشجویان و پژوهشگران فلسفه و دوستداران دکتر کریم مجتهدی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره کریم مجتهدی

کریم مجتهدی ۱۰ شهریور ۱۳۰۹ به دنیا آمد و ۲۵ دی ۱۴۰۲ درگذشت. او فیلسوف ایرانی و استاد تمام بازنشستهٔ گروه فلسفهٔ دانشگاه تهران بود. دکتر مجتهدی سهم به‌سزایی در رشد پژوهش‌های فلسفی در ایران داشته‌ است. او علاوه بر دانشگاه تهران، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و همچنین عضو همکار مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران بود. دکتر مجتهدی در همایش چهره‌های ماندگار ایران به عنوان چهرهٔ ماندگار فلسفه شناخته شد و در سال ۱۴۰۰ به عنوان دانشمند برتر، برنده جایزه البرز شد. فلسفه در قرون وسطی، دکارت و فلسفه او، فلسفه نقادی کانت، آشنایی ایرانیان با فلسفه‌های جدید غرب و مدارس و دانشگاه‌های اسلامی و غربی در قرون وسطی، از کتاب‌های اوست.

بخشی از کتاب فیلسوف دانشجو است

«باید خوشحال بود که در جامعهٔ ما کم‌کم مقام متفکران را به نحو عمومی گرامی می‌دارند و در روز بزرگداشت حکیم ملاصدرا که به نحوی یکی از مظاهر اصلی فرهنگ ملی ماست، سعی همهٔ ما بر این است که در فهم عمق، زوایا و ظرایف تفکر او همکاری بکنیم. با اینکه تخصص اصلی من فلسفهٔ غرب است و در فلسفهٔ اسلامی تبحر لازم را ندارم تا در این جلسه مطالب بکر و دست اول عنوان کنم، باز امیدوارم در محدودهٔ توانایی خود به نکاتی اشاره کنم که بیش از حد تکراری نباشند؛ در هر صورت از قبل از نقائص گزارش خود پوزش می‌طلبم.

به طور کلی، ما انسان را به انحای مختلف می‌شناسیم؛ هر چه بیشتر دربارهٔ او تأمل کنیم، جلوه‌ها و جنبه‌های جدیدی از او برای ما نمایان می‌شوند، ولی گویی کل ممیزات انسان اعم از مثبت یا منفی برای ما روشن نمی‌شود و او همچنان موجودی ناشناخته باقی می‌ماند. از لحاظی یکی از کوشش‌های اصلی هر نحلهٔ فلسفی چه در دورهٔ باستان، چه در قرون وسطی و چه به معنای دیگر در عصر جدید و معاصر - اعم از شرق یا غرب - کشف چهرهٔ انسان و پیدا کردن تعریف جامع و مانع دربارهٔ او بوده و هنوز هم چنین است. انسان چیست؟ او کیست؟ از کجا آمده، به کجا می‌رود و بالاخره سرنوشت او چگونه تعیین می‌شود؟ آیا انسان سرنوشتی بعینه مثل تمام جانداران دیگر دارد، یعنی در دورهٔ معینی متولد می‌شود، با محیط خارجی انطباق پیدا می‌کند و بعد مضمحل شده از بین می‌رود؟ آیا بعد از انهدام جسم، سرنوشت او به پایان می‌رسد یا به هر ترتیب در مورد او باید به مبدأ و معاد خاصی قائل شد؟

امروزه طبق نحله‌های روان‌شناسی جدید، به ما نشان می‌دهند که بر خلاف قول رایج بعضی از فلاسفه، انسان خود را بی‌واسطه و مستقیم نمی‌شناسد و نمی‌توان به سهولت از انسان معلق ابن‌سینا سخن گفت و یا «فکر می‌کنم» دکارت را نوعی علم مستقیم حضوری دانست. اگر انسان به این نحو می‌توانست خود را بشناسد، می‌بایست به تمامیت اوصاف خود نیز وقوف پیدا می‌کرد. شاید با اگوستینوس و دکارت بتوان گفت که ما در بودن خود نمی‌توانیم شک کنیم، ولی باز در حد خود نمی‌توانیم دقیقاً تعیین کنیم که چه هستیم و آغاز و انجام کار ما چیست.»