کتاب فیلم کوتاهی درباره دیگران

کتاب فیلم کوتاهی درباره دیگران مکالمه با ژان کلود کری‌یر درباره سینما و مکالمه با عباس کیارستمی درباره ژان کلود کری‌یر گردآوری‌شده توسط محسن آزرم است و نشر گیلگمش آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب فیلم کوتاهی درباره دیگران

کتاب فیلم کوتاهی درباره‌ دیگران شامل دو مصاحبه با ژان کلود کری‌یر و عباس کیارستمی است که محسن آزرم انجام داده است. کری‌یر یکی از مهم‌ترین فیلم‌نامه‌نویسان و نمایش‌نامه‌نویسان معاصر دنیا‌ست و بسیاری از فیلم‌نامه‌های مهم دنیا را نوشته است؛ اما عمده‌ٔ شهرت کری‌یر به‌خاطر همکاری با «لوئیس بونوئل»، کارگردان مشهور سینمای سوررئال، است و از فیلم‌نامه‌ها‌ی مشترکشان می‌شود به «خاطرات یک مستخدمه» و «جذابیت پنهان بورژوازی» اشاره کرد. بخش دیگری از شهرت این فیلم‌نامه‌نویس به خاطر اقتباس‌های اوست که از جمله‌ٔ آن‌ها می‌توان به فیلم «طبل حلبی» براساس رمان گونتر گراس و فیلم «بار هستی» براساس رمانِ میلان کوندرا اشاره کرد. درعین‌حال کری‌یر فیلم‌نامه‌های فیلم‌های مشهور دیگری مثل «دانتون»، «سیرانو دو برژراک» و «پروانه روی شانه» را هم نوشته است.

مکالمه‌ٔ کری‌یر سال ۱۳۸۳ و زمانی که او در سفری به تهران آمده بود، انجام گرفت. در همان زمان بخشی از این گفت‌وگوها در سه شماره‌ٔ روزنامه‌ٔ «شرق» منتشر شد که در مقایسه با اصلِ مکالمه بسیار اندک و خلاصه بود؛ اما بعد از گذشت چند سال آزرم دوباره مصاحبه‌ها را از روی نوار پیاده کرد. بعد به این فکر افتاد که در ایران با چه کسی می توان درباره‌ٔ کری‌یر صحبت کرد و با توجه به اینکه کری‌یر در فیلم «کپی برابر اصل» عباس کیارستمی بازی کرده و دوست بودند، با این کارگردان تماس گرفت و با او هم مصاحبه کرد.

کیارستمی در این مکالمه بعضی خاطراتی را که مربوط به دوره‌ٔ ساخت فیلم «کپی برابر اصل» است، بیان کرده است. همچنین کیارستمی در این مکالمه برای اولین‌بار اشاره می‌کند که با همکاری این فیلم‌نامه‌نویس، فیلم‌نامه‌ٔ تازه‌ای نوشته که ادامه‌ٔ «کپی برابر اصل» است. 

بسیاری از فیلم‌هایی که «کاری‌یر» فیلم‌نامه‌شان را نوشته است، در تاریخ سینما فیلم‌های شاخصی هستند. او در طول فعالیتش با کارگردان‌های مهم و جریان‌سازِ زیادی کار کرده است و طبیعتاً در حال حاضر هیچ‌کس به اندازه‌ٔ او در سینما با مقوله‌ٔ فیلم‌نامه‌نویسی و شیوه‌های مختلفِ آن آشنایی ندارد. 

«کاری‌یر» عاشق فرهنگ مشرق‌زمین و بخصوص ایران است و همسر او دکتر نهال تجدد نیز تاریخ‌شناس و نویسنده‌ای مشهور است که کتاب‌هایش درباره‌ٔ مولانا به فارسی منتشر شده. کری‌یر همچنین یکی از مترجمان «گزیده‌ٔ غزلیات شمس» به زبان فرانسه نیز هست.

در این کتاب کری‌یر توضیحاتی کافی درباره‌ٔ این‌که اساساً فیلم‌نامه چیست و به چه دردی می‌خورد، می‌دهد که شاید بعضی از این توضیحات برای ایرانیان عجیب باشد، مثلاً این‌که فیلم‌نامه صرفاً دستمایه‌ٔ اولیه‌ٔ فیلم است و به خودیِ خود ارزشِ ادبی ندارد. کری‌یر در طول فعالیتش چند بار با گدار همکاری کرده است. همچنین یک فیلم کوتاه با همکاری دوست و همکارِ سال‌های دورش پی‌یر اِتِکس ساخته که جایزه‌ٔ اسکار فیلم کوتاه را برایش به ارمغان آورده و تروفو هم نقد ستایش‌آمیزی درباره‌اش نوشته است. 

خواندن کتاب فیلم کوتاهی درباره دیگران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران سینمای کری‌یر پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب فیلم کوتاهی درباره دیگران

«نام شما در سینما انگار با لوئیس بونوئل گره خورده است. هربار که نامی از شما می‌آید، تماشاگران سینما، پیش از همه، شش فیلمی را که با بونوئل کار کرده‌اید به یاد می‌آورند: خاطرات یک مستخدمه، بل دو ژور، راه شیری، جذابیت پنهان بورژوازی، شبح آزادی و میل مبهم هوس. خودِ شما هم فکر می‌کنید که این هجده سال، این دورهٔ همکاری با بونوئل، مهم‌ترین دورهٔ کاری شماست؟

راستش را بگویم؛ نه. به نظرم چیزی به اسم مهم‌ترین دورهٔ کاری در زندگی هیچ‌کس وجود ندارد. هر دوره‌ای، به دلایلی، می‌تواند مهم باشد. به نظرم مهم بودن کاملاً بستگی دارد به کار، بستگی دارد به چیزهایی که می‌نویسیم و البته بستگی دارد به کارگردانی که می‌خواهد آن فیلم‌نامه را بسازد. خب، مهم است که آن فیلم‌نامه واقعاً‌آن‌طور که نوشته شده روی پردهٔ سینما برود. خیلی وقت‌ها شما فیلم‌نامه‌ای می‌نویسید که به نظر خودتان فیلم‌نامهٔ کاملی است، ولی وقتی به سینما می‌روید تا نتیجهٔ کارتان را ببینید، شاید از دیدن فیلم شگفت‌زده شوید؛ چون نتیجهٔ کار هیچ ربطی به نوشتهٔ شما ندارد. برای همین است که فکر می‌کنم به واسطهٔ خودِ آدم‌هاست که دوره‌های کاری با اهمیت به نظر می‌رسند.

خب، طبیعی است که آن هجده سال دورهٔ کاری خیلی خوبی برای من بوده. بله، فکر می‌کنم واقعاً دورهٔ کاری خوبی بوده؛ با لوئیس بونوئل فیلم‌نامه‌های خوبی نوشته‌ایم، فیلم‌های خوبی ساخته‌ایم و از نتیجهٔ کارمان هم راضی بوده‌ایم. ظاهراً تماشاگران هم از دیدن آن فیلم‌ها راضی بوده‌اند. منتقدان هم آن فیلم‌ها را دوست داشتند. همین حالا هم انگار خیلی‌ها ترجیح می‌دهند آن فیلم‌ها را برای چندمین‌بار ببینند، ولی فیلم‌های تازه را تماشا نکنند. اما به نظرم باید این نکته را هم توضیح بدهم هر چند نامِ من در فیلم‌نامه‌نویسی با لوئیس بونوئل گره خورده، بونوئل تنها کارگردانی نیست که برایش فیلم‌نامه نوشته‌ام.»