کتاب نشانه شناسی فیلم های مستند دفاع مقدس

کتاب نشانه شناسی فیلم های مستند دفاع مقدس حاوی مقالاتی است که بهمن نامورمطلق و منیژه کنگرانی آن‌ها را گردآوری کرده‌اند. انتشارات علمی و فرهنگی این کتاب را منتشر کرده است.

درباره کتاب نشانه شناسی فیلم های مستند دفاع مقدس

کتاب نشانه شناسی فیلم های مستند دفاع مقدس مجموعه مقالاتی نوشتهٔ مجید رحیمی جعفری، رامتین شهبازی، لیلا صادقی، علی عباسی، اسدالله غلامعلی، اصغر فهیمی‌فر، علیرضا قاسم‌خان، افسانه کامران، منیژه کنگرانی، علی محمدولی، فاطمه بنویدی، مرتضی بابک معین، محمد هاشمی، محمد تهامی‌نژاد را در بر دارد که بهمن نامورمطلق و منیژه کنگرانی گردآوری آن‌ها را عهده‌دار بوده‌اند. گفته شده است که کتاب حاضر از نخستین تلاش‌ها برای مطالعات بین‌رشته‌ای در سینمای مستند ایران است. این مجموعه در تلاش بوده است تا به تحقیق نشانه‌شناسی سینمای مستند دفاع مقدس بپردازد. به همین رو از محققان فعال در حوزۀ نشانه‌شناسی برای همکاری دعوت به عمل آمد که برخی از ایشان بزرگوارانه این دعوت را پذیرفتند. سپس فیلم‌هایی از سوی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی بر اساس استقبال سینمای مستند ایران تا سال ۱۳۹۳ ارائه شد و محققان از میان آن‌ها فیلم‌هایی را برای پژوهش خویش برگزیدند. فیلم‌هایی که به علاقۀ شخصی و رویکرد تحقیقاتی آن‌ها نزدیک‌تر بود. نظر به اینکه مؤلفان از یک رویکرد واحد در مطالعات نشانه‌شناسی برخوردار نبودند، مجموعه مقالات از رویکردهای گوناگون شکل گرفته است.

خواندن کتاب نشانه شناسی فیلم های مستند دفاع مقدس را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران حوزهٔ سینما، به‌ویژه ژانر مستند پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب نشانه شناسی فیلم های مستند دفاع مقدس

«داستان یک راوی یا گفتهپرداز اصلی دارد، اما در مستند راویان یا گفته‌پردازان متعددی حضور دارند که از میان مهم‌ترین آن‌ها، می‌توان به گفته‌پرداز اصلی یا ابرگفته‌پرداز اشاره کرد که در اینجا نویسنده و کارگردان مستند است یا گفتهپردازان دیگری که به عنوان شاهدان به بیان وقایع و خاطرات خود از دریاقلی می‌پردازند و نیز یا پرویز چابهاری که مصاحبهکنندۀ اصلی است و گاه نقش دریاقلی را بر عهده دارد.

تفاوت دیگر داستان و فیلم در شخصیت‌پردازی آن است. دریاقلی بر اساس مستندات و نوشتۀ سنگ مزارش که در فیلم نشان داده می‌شود، متولد ۱۳۲۲ و هنگام وقوع اتفاقات و شهادت حدوداً ۳۷ ساله است. در فیلم سن دریاقلی تقریباً به درستی مورد اشاره قرار می‌گیرد، اما در داستان، دریاقلی پیرمردی فقیر معرفی می‌شود. کارگردان ضمن بیان داستان، می‌گوید که دریاقلی با فداکاری‌ای که کرد، جوان شد. همچنین در داستان دریاقلی از شخصیتی مثبت برخوردار است. اگرچه نویسنده یک بار با اشاره به داستان حُر به خطاکاری دریاقلی اشاره می‌کند، اما به خوبی این مشابهت را شرح نمی‌دهد و به آن نمی‌پردازد، اما در مستند با رجوع به زندگی دریاقلی و ضمن خاطراتی که از زبان اعضای خانواده و دوستان وی بیان می‌گردد، او شخصیتی قلدر، بی‌قید، بزن‌بهادر و نسبت به خانواده متعصب و البته سه بار تجدید فراش کرده، چنان که دختر دریاقلی در فیلم اشاره می‌کند: «ما از شهید شدن ایشان بی‌اطلاع بودیم، گفتیم حتماً رفته شهر دیگر و تجدید فراش کرده، اما دیگران گفتند در جنگ زخمی شده ...»، اما همین فرد وقتی در جریان تجاوز دشمن به سرزمینش قرار گرفت، فارغ از منافع شخصی تصمیمی گرفت که به سود کشور و مردم سرزمینش بود. کارگردان در این فیلم با شکستن تابوهای رایج در نمایش زندگی و شخصیت شهدای دفاع مقدس که اغلب به شکلی آرمانی و فرازمینی معرفی می‌شوند، انسانی زمینی را به مخاطب معرفی می‌کند که هنگام قرار گرفتن در شرایط سخت جنگ، حس وطن‌پرستی بر او غلبه کرد، دچار تغییرات و تحولات شگرف شد و با تصمیم‌گیری و انتخاب بجا، از جانش گذشت و برای میهنش سربلندی به همراه آورد و در نهایت شهید شد. در داستان شهادت او این گونه آمده است: «آن طور که تقدیر رقم زده، ترکشی برای قطع پایت می‌آید و کار خودش را می‌کند و مدتی بعد هم زوزۀ آن گلولۀ توپ روی ورقۀ زندگی پررنج و محنت زمینی‌ات خط می‌کشد تا هزار کیلومتر دورتر از بهمنشیر در قطعۀ ۳۴، ردیف ۹۲ بهشت زهرای تهران خستگی رکاب زدنت را از تن به در کنی» (احمدزاده، ۱۳۹۰:۹۳). در مستند نیز شهادت دریاقلی این چنین شرح داده می‌شود.»