کتاب نقد جامعه شناسی و لوسی ین گولدمن

کتاب نقد جامعه شناسی و لوسی ین گولدمن نوشتهٔ ژاله کهنمویی پور است. انتشارات علمی و فرهنگی این کتاب در حوزهٔ جامعه‌شناسی ادبیات را منتشر کرده است. نویسنده در این اثر از از نقد جامعه‌شناختی تا زیبایی‌شناسی دریافت سخن گفته است. نسخهٔ الکترونیکی این کتاب را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب نقد جامعه شناسی و لوسی ین گولدمن

نقد جامعه‌شناختی، با وجود ریشه‌هایی که به قرن نوزدهم بازمی‌گردد، در دنیای نقد مدرن رویکردی نسبتاً نوظهور است. این رویکرد، به‌ویژه در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، به موضوعی داغ در محافل ادبی تبدیل شد. نقد جامعه‌شناختی از تعامل دو جریان فکری اصلی، یعنی ماتریالیسم دیالکتیک و روان‌کاوی، سرچشمه می‌گیرد و هدف آن ایجاد تحولی بنیادین در جامعه‌شناسی ادبیات است. این رویکرد با ادغام عناصر ساختارگرایی، زیباشناسی و نشانه‌شناسی در نقد جامعه‌شناختی سنتی، که از زمان مادام دو استال و دیگر منتقدان قرن نوزدهم در فرانسه وجود داشت، تحولی اساسی ایجاد کرد. همچنین، با تأکید بر دیدگاه جمعی و بررسی رابطه اثر با تاریخ، چهره‌ای نو به نقد سنتی جامعه‌شناختی ادبیات بخشید و آن را از تحلیل صرف رویدادهای تاریخی از دریچهٔ اثر ادبی خارج کرد. در این رویکرد، توجه به چندصدایی در متن و بازتاب دیدگاه‌های مسلط جامعه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نقد جامعه‌شناختی در تقاطع علوم انسانی گوناگون قرار دارد و با بررسی دقیق گفتمان متن و ایدئولوژی‌های مطرح‌شده در آن، به رابطه متن با جامعه‌ای که بستر اصلی خلق آن است می‌پردازد.

منتقدانی که از این رویکرد برای بررسی آثار ادبی استفاده می‌کنند، روش‌های گوناگونی دارند. به عنوان مثال، «آلن ویالا«، نویسنده کتاب «تولد نویسنده»، با تمرکز بر زبان کاربردی، روان‌شناسی نویسنده و نمادهای اجتماعی و سیاسی در متن، برای درک اثر و ارتباط آن با تاریخ، به عوامل برون‌متنی توجه می‌کند. «روژه شارتیه» به جنبه‌های تجاری‌سازی متن ادبی و تأثیر جامعه بر نویسنده و آثارش می‌پردازد. «هانس روبر یاس»، از پیروان «زیبایی‌شناسی دریافت»، به نحوهٔ پذیرش اثر توسط مخاطب و تعامل او با متن توجه می‌کند.

رویکرد دیگر، جامعه‌شناسی درونی متن است که با استفاده از نظریه‌های جامعه‌شناختی، محتوای متن را از طریق رابطه مستقیم یا کلی اثر با جامعه و تاریخ بررسی می‌کند. به عنوان مثال مارکس و لوکاچ به بررسی تأثیر جامعه مصرفی بر ادبیات و هنر می‌پردازند. لوسین گلدمن، نویسندهٔ آثاری چون «خدای پنهان» و «دربارهٔ جامعه‌شناسی رمان»، به بررسی ویژگی‌های تاریخی و اجتماعی، زندگی عاطفی و شخصی نویسنده و رابطه او با دیدگاه‌های اجتماعی می‌پردازد. هدف  کتاب نقد جامعه شناسی و لوسی ین گولدمن ارائهٔ نگاهی جامع به نقد جامعه‌شناختی، از ریشه‌های آن تا تأثیر گلدمن و تحولات پس از او است.

چرا باید کتاب نقد جامعه شناسی و لوسی ین گولدمن را بخوانیم؟

نقد جامعه‌شناختی ادبیات، نقدی نسبتاً نوظهور است که اهمیت بسیار زیاد چه در حوزهٔ جامعه‌شناسی و چه در حوزه‌‌های فلسفه و علوم سیاسی و ادبیات دارد. با مطالعهٔ این اثر می‌توانید با آرای یکی از مشهورترین نظریه‌پردازان این حوزه و به‌صورت کلی چیستی نقد جامعه‌شناسی در حوزهٔ ادبیات آشنا شوید.

خواندن کتاب نقد جامعه شناسی و لوسی ین گولدمن را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای پژوهشگران حوزهٔ ادبیات، جامعه‌شناسان و منتقدان منبعی مناسب و کارآمد است. همچنین دانشجویان علوم اجتماعی نیز می‌توانند از خواند این کتاب لذت ببرند.

درباره ژاله کهنمویی‌ پور

ژاله کهنمویی‌ پور متولد ۱۳۲۵ در تهران است. او پژوهشگر حوزهٔ ادبیات و نقد ادبی و استاد گروه فرانسه دانشگاه تهران است. او ریاست انجمن ایرانی زبان و ادبیات فرانسه را عهده‌دار بود است. از جمله کتاب‌های او می‌توان به «نقد جامعه‌شناختی و لوسی ین گولدمن: از نقد جامعه شناختی تا زیبایی‌شناسی دریافت»، «فرهنگ توصیفی نقد ادبی»، «انواع نوشته‌های منثور» و «نقد ادبی» اشاره کرد.

فهرست کتاب نقد جامعه شناسی و لوسی ین گولدمن

فصل اول: رابطه ادبیات با جامعه درکشور فرانسه: «ادبیات یعنی زبان جامعه»

فصل اول به تحولات این رویکرد از قرن نوزدهم تا دههٔ ۱۹۶۰ و تأثیر اندیشه‌های مارکس و لوکاچ بر لوسین گلدمن اختصاص دارد. 

فصل دوم: نقد جامعه‌شناختی: رویکردی باز و پذیرای دگرگونی‌های متعدد

فصل دوم به اصول خوانش متن با رویکرد جامعه‌شناختی و کاربرد آن در تحلیل متون می‌پردازد. 

فصل سوم: لوسی‌ین گولدمن، نقد جامعه‌شناختی و نقد تکوینی

فصل سوم به بررسی کتاب «خدای پنهان» گلدمن و دیدگاه‌های پاسکال می‌پردازد. 

فصل چهارم: لوسی‌ین گولدمن و اندیشه یکسانی قالب آثار داستانی با واقعیت اجتماعی

فصل چهارم به کتاب «درباره جامعه‌شناسی رمان» گلدمن و تحولات فکری او اختصاص دارد. 

فصل پنجم: از نقد جامعه‌شناختی و گذر از تجزیه و تحلیل گفتمان تا زیبایی‌شناسی دریافت

در نهایت، فصل پنجم به بررسی تأثیر گلدمن بر نقد جامعه‌شناختی و تحولات این رویکرد پس از او می‌پردازد.

بخشی از کتاب نقد جامعه شناسی و لوسی ین گولدمن

«همگونی درونی بین پدیده‌های مختلف اجتماعی و فرهنگی در آثار ادبی یا غیر ادبی‌ای بروز می‌کند که مفهومی خاص دارند. مجموعه‌ای از روابط الزامی بین عناصر به‌وجودآورنده این پدیده‌ها و همچنین بین قالب و محتوای آن‌ها وجود دارد. این همگونی درونی بیانگر مجموعه‌ای از حالات و منش‌های کلی انسان‌ها در برابر دنیا و زندگی است و جهان‌بینی و دیدگاه این انسان‌ها را در دوره‌های مختلف تاریخ بر حسب زمان و مکانی که در آن به سر می‌برند نشان می‌دهد. به همین دلیل می‌توان محتوای فرهنگی، هنری، علمی و فلسفی موجود در آثار مختلف را به نوعی با مفاهیم اجتماعی تاریخی زمان‌ها و مکان‌های مختلف ارتباط داد. بدین ترتیب اثر ادبی یا هنری حاصل رابطه‌ای است ساخت‌گرا بین نویسنده، موقعیت تاریخی و اجتماعی که اثر در آن به وجود آمده و خواننده‌ای که آن را دریافت می‌کند. بیش از اینکه اثر ادبی یا هنری بیانگر ضمیر ناخودآگاه فرد باشد، تبلور همگون دیدگاه‌های‌جهانی یک گروه اجتماعی است که اثر به نوعی عینی و ملموس آن‌ها را تلفیق کرده و در برابر خواننده قرار می‌دهد. از نظر گولدمن این نویسنده یا هنرمند نیست که فرهنگ یک اثر را خلق می‌کند، بلکه تکوین فرهنگی و تاریخی یک اثر را باید در رابطه بین آن نویسنده یا هنرمند و جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند جست‌وجو کرد؛ اثر وی صرفا توصیف‌گر این رابطه است. به طور کلی درک یک اثر ادبی یا هنری به عنوان عنصری که حاصل یک برهه از زمان و مکان مشخص است، خارج از درک مسائل موجود در آن زمان و مکان، مشکل به نظر می‌رسد. در یک اثر ادبی یا هنری در واقع خالق اثر می‌گوید: «ما چنین می‌اندیشیم، ما این گونه احساس می‌کنیم، ما دنیا را از این بُعد مشاهده می‌کنیم و با این دیدگاه با جهان خارج برخورد داریم.» این «ما» نماینده کل جامعه‌ای است که خالق اثر عضوی از آن است. و همین امر باعث می‌گردد که در نقد جامعه‌شناختی، بین آثاری که گاه حتی در تضاد با یکدیگر هستند، بتوان دیدگاه و ساختارهای مشابه را تشخیص داد.»