کتاب هم شاعر هم شعر

کتاب هم شاعر هم شعر؛ تاملاتی در باب شعر و شاعران معاصر نوشتهٔ سایه اقتصادی‌نیا است و نشر مرکز آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب هم شاعر هم شعر

کتاب هم شاعر هم شعر که مخاطب را به تماشای گوشه­‌هایی از جهان پهناور شعر نو فارسی فرا می‌خواند، بر مبنای دو رویکرد شکل یافته است. در بخش اول، با اتخاذ رویکردی کل­نگرانه، که بر سیمای عمومی شاعران، بن­‌مایه­‌های فکری، کنش‌­های اجتماعی و مرور کلّی آثار آنان مبتنی است، خطوطی از چهرهٔ ژاله اصفهانی، منوچهر آتشی، فروغ فرخزاد، و چند تن دیگر رسم شده که تا حال کمتر در دید علاقه­‌مندان بوده است. در بخش دوم، با اتخاذ رویکردی جزءنگر، برخی از شهره‌­ترین قطعات شعر نو فارسی در قرائتی تنگاتنگ نقد شده­‌اند. نویسنده کوشیده‌­ است با کنار هم نهادن این نقدها روشی را در نقد شعر نو پی گیرد که پایه­‌های آن بر چیزی جز خود متن و سازوکار داخلی آن استوار نیست. سروده‌­هایی از نیما، شاملو، اخوان ثالث و ... با نگاهی موشکافانه، و وسواس­‌گونه به بوته نقدی نو نهاده شده‌­اند و نهایتاً از دل این نقدها برداشت­‌هایی حاصل آمده است که احتمالاً برای مخاطبان تازگی دارد.

نویسنده می‌کوشد از همکناری این رویکردها در کتابی واحد به این نتیجه­ برسد که فرایند تکوینی نقد ادبی در شعر نو فارسی، باید از امتزاج و هم‌زیستی هر دو رویکرد تغذیه شود. برای تکامل این گونه از دانش ادبی در ایران، هر دو را باید دید: هم شاعر، و هم شعر.

خواندن کتاب هم شاعر هم شعر را به چه کسانی پیشنهاد می‌‌کنیم

این کتاب را به دوستداران شعر معاصر فارسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب هم شاعر هم شعر

«در دفتر تولدی دیگر (۱۳۴۱)، که بی‌شک از نقاط طلایی دوران شکوفایی و اوج‌گیری فروغ فرخزاد در کار شعر به شمار می‌آید، دو درونمایهٔ غالب چشمگیر است: یکی زوال و مرگ، و دیگری شور زندگی و شادی عشق. این که شاعر دو درونمایهٔ متباین را به خوبی در هر دو دسته اشعار نشانده و با موفقیت آنها را در بافت شعر اجرا کرده است، به جز مهارت زبانی و شناخت شعر، از روحیهٔ سرشار از تضادهای گوناگون و احوال نامتلاطم شاعر خبر می‌دهد. اشعاری که در فاصلهٔ زمانی نه‌چندان درازی از یکدیگر سروده شده و به همین دلیل در یک مجموعه جای گرفته‌اند، آشکارا به دو دستهٔ سیاه و سپید تقسیم می‌شوند. تلخی و يأس و اندوهی که شاعر را گاه تا مرز فروپاشی روانی می‌کشاند در اشعاری از جمله «باد ما را خواهد برد»، «مرداب»، «هدیه»، «جمعه»، «دیدار در شب»، «وهم سبز» و «تولدی دیگر» موج می‌زند. از دیگر سو، در قطعاتی همچون «آفتاب می‌شود»، «وصل»، «عاشقانه»، «فتح باغ»، «روی خاک» و «به آفتاب سلامی دوباره خواهم داد»، می‌توان شاعر شاد و امیدواری را سراغ کرد که با جادوی عشق نامیرا شده و می‌خواهد، به تعبیر خودش، جهان را «چون شیر تازه» بنوشد. تقریباً در تمام اشعار دستهٔ اوّل، مرگ، زوال و ویرانی پیش‌بینی می‌شود یا رخ می‌دهد و شاعر مویه‌گر این وضعیت است. برعکس، اشعار دستهٔ دوم همگی از برق عشق و نور حیات می‌درخشند و شاعر خود راوی سرخوش آنهاست. این تباین را می‌توان ابتدائاً هم زادهٔ سرشت انسانی شاعر و هم محصول روزگار و فراز و فرودهای زندگی شخصی او دانست. تضادی که گاه چنان اوج می‌گیرد و از درون شاعر بیرون می‌ریزد که گاه حتی در قطعه‌ای واحد هر دو روی روحیه و شخصیت او را نمودار می‌سازد و از این راه نوع سومی بر دسته‌بندی پیشین می‌افزاید: اشعاری که، پس از دستهٔ اشعار سیاه و گروه اشعار سفید، طبقهٔ سوم درونمایه‌های اشعار تولدی دیگر را تشکیل می‌دهند از همکناری سیاهی و سفیدی بینش شاعر پدید آمده‌اند، اما به گونه‌ای که این دو رو در هم امتزاج نیافته و نیامیخته‌اند، از این رو نمی‌توان آنها را اشعار خاکستری نامید. این اشعار به لحاظ درونمایه چندپاره‌اند. هر پاره، سیاه یا سپید، حیات شاعرانهٔ خود را دارد، بدون اینکه با پارهٔ متضادش درهم آمیزد. حیات این پاره‌ها به موازات هم پیش می‌رود، به هم نزدیک می‌شود، اما در هم یکی نمی‌شود تا از ترکیب سیاهی و سپیدی آنها شعری یکدست خاکستری به وجود آید.»