کتاب هشت رود

کتاب هشت رود با عنوان فرعی ارزیابی و نقد آثار هشت شاعر انقلاب اسلامی نوشتهٔ محمدکاظم کاظمی است و انتشارات شهرستان ادب آن را منتشر کرده است.

دربارهٔ کتاب هشت رود

این اثر به پیشنهاد مؤسسهٔ شهرستان ادب و برای ارزیابی و نقد آثار جمعی از شاعران نسل اول و دوم جریان شعر انقلاب اسلامی نوشته شده است.

هدف نویسنده از نگارش این کتاب شناخت و ارزیابی کارنامهٔ شعری شماری از شاعران است که  نکاتی در حوزهٔ زیبایی‌شناسی و معانی شعر، که می‌تواند جنبهٔ آموزشی داشته باشد، نیز در کنار آن آمده است.

این کتاب را از نظر محتوا و ساختار باید در ادامهٔ کتاب ۱۰ شاعر انقلاب من دانست. در آن کتاب آثار حمید سبزواری، مهرداد اوستا، طاهره صفارزاده، علی موسوی گرمارودی، نصرالله مردانی، علی معلم، سید حسن حسینی، قیصر امین‌پور، احمد عزیزی و سلمان هراتی بررسی شد. مؤسسهٔ شهرستان ادب طرحی برای ادامهٔ آن مسیر و بازخوانی کارنامهٔ جمعی دیگر از شاعران جریان شعر انقلاب پیشنهاد کرد. کتاب حاضر، حاصل آن طرح است.

معیار انتخاب این هشت شاعر انقلاب اسلامی در کتاب هشت رود چند عامل است: قوت شعری، تأثیرگذاری، جریان‌سازی و نام‌آوری شاعران، به‌گونه‌ای که ممکن است هر یک از ای افراد در بعضی از این وجوه برجسته‌تر باشند.

هرچند این کتاب از نظر سیر زمانی در ادامهٔ کتاب ده شاعر انقلاب است، بعضی از شاعرانش از بعضی از شاعران آن کتاب سابقهٔ دیرین‌تری داشته‌اند و شاید جایشان در ده شاعر انقلاب بود. در هر حال این شاعران بیشترین اشعار را در دههٔ شصت و در مواردی دههٔ هفتاد داشته‌اند، هرچند گاهی دامنهٔ شهرت و تأثیرشان به دهه‌های بعد از آن هم کشیده می‌شود. ترتیب قرارگرفتن نقدهای شاعران در این کتاب، بر‌اساس تاریخ تولد آنان است.

نگارش این نقدها در سال ۱۳۹۳ شروع شد و در بهار ۱۳۹۸ به پایان رسید. نویسنده در این نقدها به کتاب‌های چاپ‌شدهٔ شاعران تا حوالی ۱۳۹۳ متکی بوده‌ و تلاش کرده است همهٔ کتاب‌های هر شاعر را در نظر بگیرد. 

از آن روی که در نقد هر شاعر، شواهد شعری از کتاب‌های خود او انتخاب شده است، در ارجاعات نام شاعر ذکر نشده است و تنها نام کتاب و شمارهٔ صفحه آورده شده‌اند، مگر آنگاه که به‌ ضرورت بحث، شاهدی از شاعری دیگر نقل شده است. 

محمدکاظم کاظمی در نقد بعضی شاعران برحسب قالب شعری پیش رفته‌ و در کار بعضی دیگر بر‌اساس سیر زمانی. در بعضی، تأملات محتوایی بیشتر است و در بعضی، ارزیابی‌های صوری. این به سبک کار و کارنامهٔ هر شاعر بستگی داشته است و این که به کدام شیوه می‌توان دریافت بهتری از صورت و سیرت آثار او داشت.

خواندن کتاب هشت رود را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به علاقه‌مندان به شناخت شاعران انقلابی و اشعارشان پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب هشت رود

«پس شاید از همین روی است که رزمندگان شعر عبدالملکیان هم غالباً جوان و نوجوان و حتی کودک‌اند. مثلاً شعر «سرباز کوچک» (ریشه در ابر، ۱۳۴) حکایت کودکی است که در خانه، صحنه‌های جنگ را بازسازی می‌کند و شاعر با توصیف این صحنه‌ها چهرهٔ دیگری از جنگ را نشان می‌دهد. در این شعر، باز هم پاکی فطرت انسانی بر دیگر چیزها غلبه دارد و طبیعی است که در این مقام، کودکان و نوجوانان به آن سرچشمهٔ فطرت نزدیک‌ترند. عبدالملکیان دقتی خاص در احساسات انسانی و لحظات عاطفی در جوار مسائل جنگ و مرتبط با جنگ دارد و شاید از این نظر در بین کسانی که به جنگ از منظر مثبت نگریسته‌اند، ممتاز باشد.

هر روز

و هر روز چندین بار

سربازها

تانک‌ها

و هواپیماهایش را در دو سو می‌چیند

او همیشه در یک سو می‌نشیند

و گاهی من و یا مادرش در سویی دیگر

او همیشه ایران است

او همیشه پیروز می‌شود

و او همیشه از کشتن هیچ سربازی

خوشحال نمی‌گردد»