کتاب ارسطو: اخلاق نیکوماخوسی

کتاب الکترونیکی «ارسطو: اخلاق نیکوماخوسی» نوشتهٔ پائولا گاتلیب با ترجمهٔ ایمان خدافرد و حسن عرب در انتشارات زندگی روزانه چاپ شده است. این کتاب یکی از کتاب‌های مجموعه متون محوری فلسفه این انتشارات است. معرفی نظام فکری هر فیلسوف از طریق بررسی مهم‌ترین آثارش، و نه بالعکس، به خواننده امکان می‌دهد که به‌جای مطالعهٔ کلی‌گویی‌های معمولِ تاریخ‌های فلسفه با خودِ آثار روبه‌رو شود و نخستین گام جدی را برای فهم افکار فیلسوف مدنظر خود بردارد. مواجههٔ مستقیم با متون چیزی‌ست که امروز ما در فضای پر از سوءتفاهمِ فلسفه در ایران بیش از پیش بدان نیاز داریم و امید است این مجموعه گامی در همین مسیر باشد.

درباره کتاب ارسطو: اخلاق نیکوماخوسی

ارسطو، در همان آغاز اخلاق نیکوماخوسی، یکی از دو اثر بزرگ او در اخلاق، می‌گوید که پژوهشِ او «نوعی علم سیاست» است. اگرچه ارسطو در اخلاق نیکوماخوسی به‌ظاهر از پادشاهی جانب‌داری می‌کند، به نظر می‌رسد فضایلی که وی تشریح می‌کند، به‌ویژه فضایل «بی‌نام»، برای دموکراسی شایسته‌ترند. علاقهٔ ارسطو به پزشکی و زیست‌شناسی، که بی‌گمان او از جانب پدر حاصل کرده بود، باعث شد که وی انسان نیک را با پزشک مقایسه کند. پیش‌تر، پروتاگوراس این تشبیه را مطرح کرده بود، اما در حالی که پروتاگوراس معتقد بود هر آنچه شخصی نیک بینگارد برای آن شخص نیک است، ارسطو توصیفی عینی از سعادت ارائه داد. چیستی سعادت به گمان شخص وابسته نیست، اگرچه شخصِ نیک دیدگاهی درست دربارهٔ چیستی سعادت دارد.

کتاب ارسطو: اخلاق نیکوماخوسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به علاقه‌مندان به فلسفه پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب ارسطو: اخلاق نیکوماخوسی

انتقادهای ارسطو به این آرا مبنایی برای دیدگاه‌های خود او فراهم می‌آورد. نخست اینکه، به گمان او زندگی‌ای که فقط وقف خوشی‌های شهوانی شود شایستهٔ انسان نیست، حتی اگر پادشاهِ شهر بدنامِ نینوا در کتاب مقدس از آن خوشی‌ها بهره‌مند شده باشد. این زندگی صرفاً شایستهٔ حیواناتِ غیرانسان است. ارسطو بر آن است که سعادت فقط به انسان‌ها تعلق دارد. پسان، وی توضیح خواهد داد که چگونه لذات جسمانی، فقط تا حدی مشخص، ارزشمندند. دودیگر آنکه، ارسطو استدلال می‌کند، کسانی که می‌گویند به تحسین توجه می‌کنند می‌خواهند به‌سبب نیک بودن تحسین شوند، و بنابراین مقصود حقیقیِ آن‌ها فضیلت اخلاقی است نه صرفاً تحسین. این نتیجه‌گیری دیدگاهِ ارسطو دربارهٔ اهمیت فضیلت اخلاقی، و این ایده را که شهرت فقط وقتی ارزشمند است که به پاس امری درخور باشد، پی می‌ریزد. همین ایده در توصیف ارسطو از برترین فضیلت اخلاقی، یعنی بزرگواری، بسط داده می‌شود. در آخرین کتابِ اخلاق نیکوماخوسی، ارسطو به زندگیِ توأم با پژوهش بازمی‌گردد. در خصوص پول، ارسطو استدلال می‌کند که عاقلانه نیست که طلبِ تنها پول غایتی فی‌نفسه باشد بلکه طلب پول فقط برای دیگر نیک‌هایی که به بار می‌آورد معقول است. این دیدگاه ارسطو که سعادت هدفی ابزاری نیست مفروضِ توضیح اخیر است.

در نهایت، ارسطو استدلال می‌کند که، برخلاف گمان افلاطون، چیزی به نام «نیکِ کلی» وجود ندارد. او بر آن است که پزشک به سلامتِ (یا نیکِ) کلی علاقه‌ای ندارد، بلکه سلامتِ این انسان مورد علاقهٔ اوست. این توضیحات صحنه را برای آموزهٔ حدّ وسطِ ارسطو می‌آرایند. بر اساس این آموزه، آنچه شخص باید انجام دهد با جزئیاتِ موقعیت تناسب دارد. افزون بر این، بر اساس رأی ارسطو، نیکیِ هر چیز وابسته است به چیستیِ آن چیز. چنانکه خواهیم دید، این مقدمه نقشی اساسی در استدلال ارسطو بر طبق «کارکرد» ایفا می‌کند. ارسطو توضیح می‌دهد که اگر اموری که «نیک» می‌خوانیم با یکدیگر مرتبط هستند، ارتباطشان فقط به‌واسطهٔ تشبیه یا از طریق کانونی معین تواند بود. نکتهٔ راجع به تشبیه گویاست، چون در اخلاق نیکوماخوسی و در استدلال‌های خودِ ارسطو تشبیهات، به‌ویژه تشبیهات مرتبط با پزشکی و رژیم غذایی (مثلاً ن.ک. Lloyd ۱۹۶۸)، نقشی اساسی ایفا می‌کنند.