کتاب اقتصاد بلایای طبیعی

کتاب اقتصاد بلایای طبیعی اثری از سارا امامقلی‌پور سفیددشتی است که در انتشارات نور علم به چاپ رسیده است.

 درباره کتاب اقتصاد بلایای طبیعی

مخاطرات طبیعی به عنوان تکانه‌هایی که خارج از کنترل بشر هستند، همه ساله در نقاط مختلف کره زمین تلفات و خسارات جانی و مالی قابل توجهی به بار می‌آورند. هر چند کشورهای توسعه یافته ازجمله ژاپن، آمریکا و کشورهای اروپای غربی در برابر این مخاطرات یا بلایای طبیعی راهکارهای تطبیق و جبران را با درجات موفقیت متفاوتی اتخاذ می‌کنند، ولی در کشورهای جهان سوم، مدیریت پیشگیری و جبران اثرات مخاطرات طبیعی به دلایل نهادی، اجتماعی و اقتصادی، ضعیف و شکننده است.

مطابق آخرین یافته های علمی دانشمندان در حوزه فیزیک و نجوم، کره زمین تاکنون تنها کره قابل سکونت در میان سیارات منظومه شمسی است، اما تلاش برای یافتن آثار حیات در سایر سیاره‌ها از جمله مریخ همچنان ادامه دارد. زمین سالانه شاهد تحولات آب و هوایی شدید، طوفان‌ها، زمین لرزه ها، سیلاب‌ها، خشکسالی‌ها و مانند آنها است. کشور ایران نیز به دلیل شرایط خاص اقلیمی و استقرار در کمربند زلزله‌خیز زمین، رخدادهای فاجعه بار و بلایای طبیعی را بطور متناوب تجربه می‌کند. در این میان می‌توان به وقوع زلزله‌های مخرب مانند زلزله سلماس(۱۳۰۹)، زلزله دورود(۱۳۲۲)، زلزله بوئین‌زهرا(۱۳۴۱)، زلزله دشت بیاض خراسان (۱۳۴۷)، زلزله طبس (۱۳۵۷)، زلزله رودبار(۱۳۶۹)، زلزله قائن(۱۳۷۶)، زلزله آوج(۱۳۸۱) زلزله بم (۱۳۸۲) و زلزله ورزقان (۱۳۹۱) اشاره کرد.

در این کتاب ابتدا ادبیات مربوط به اقتصاد مخاطرات و بلایای طبیعی مرور می‌شود سپس به اثرات بحران‌های طبیعی بر بخش‌های مختلف مانند مسکن، آموزش، بهداشت، بخش‌های زیربنایی و بخش‌های اقتصادی و نحوه ارزیابی این اثرات پرداخته می‌شود. در ادامه اثرات این رخدادهای طبیعی با تأکید بر متغیرهای کلان اقتصادی مورد شناسایی قرارمی‌گیرند و عوامل تعیین‌کننده آسیب‌پذیری اقتصاد برشمرده می‌شوند. سپس روش‌های رویارویی با این حوادث و رخدادها در کشورها و مناطق مختلف (بیمه، تأمین اجتماعی، کمکهای خارجی و...) و راهکارهای عملی برای جبران و کاهش اثرات آنها مطرح می‌شوند. رخدادهای طبیعی که خسارات آنها مورد بررسی قرار گرفته است شامل خشکسالی، زلزله، سیل، رانش زمین، بهمن و توفان و ... اند.

در این کتاب سعی می‌شود به سوالات زیر پاسخ داده شود:

 بلایای طبیعی چه تأثیری بر متغیرهای کلان اقتصادی(مصرف خصوصی، رشد اقتصادی، مخارج دولتی، سرمایه گذاری دولتی و خصوصی، پس‌انداز، حساب جاری، نرخ تورم و...) دارند؟

آثار کوتاه مدت و بلندمدت انواع بلایای طبیعی کدامند و چگونه می‌توان آنها را مورد ارزیابی قرار داد؟

بحران‌های طبیعی چه اثراتی بر بخش‌های مختلف اقتصاد یک کشور دارند و آسیب‌پذیری یک کشور در مقابل این بحران‌ها تحت تأثیر چه عواملی قرار دارند؟

برای جبران اثرات بحران‌ها چه اقدامات عملی را می‌توان اتخاذ کرد؟

سازماندهی کتاب به این صورت است که ابتدا در فصل اول مفاهیم و تعاریف انواع رخدادهای طبیعی، اهداف و حیطه موضوعی اقتصاد بلایای طبیعی معرفی می‌شود. در فصل دوم، اثرات بخشی انواع بحران‌های طبیعی مورد بررسی قرار می‌گیرند. در فصل سوم نحوه ارزیابی اثرات بحران‌های طبیعی(رویکرد کلان) مورد بحث واقع می‌شود. فصل چهارم به تأثیر بلایای طبیعی بر وضعیت اقتصادی می‌پرازد. فصل پنجم به طور خاص به رابطه بلایا با رشد اقتصادی (تغییرات تولید ناخالص داخلی) و فصل ششم به تأثیر آن بر سایر متغیرها مانند پس انداز، مصرف، سرمایه گذاری و مخارج عمومی اختصاص دارد. فصل هفتم به تعیین عوامل تأثیرگذار بر میزان آسیب‌پذیری کشورها در برابر بحران‌ها اختصاص می‌یابد. در فصل هشتم، راهکارها و اقدامات عملی برای جبران اثرات بحران‌ها ارائه می‌شوند.

خواندن کتاب اقتصاد بلایای طبیعی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

پژوهشگران حوزه اقتصاد مخاطبان این کتاب‌اند.