کتاب رویکردهای نوین تأمین مالی نظام سلامت

کتاب رویکردهای نوین تأمین مالی نظام سلامت نوشتهٔ سارا امامقلی پور سفیددشتی و ویراستهٔ لطفعلی عاقلی است و انتشارات نور علم آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب رویکردهای نوین تأمین مالی نظام سلامت

خدمات سلامت، حوزه‌های متنوعی از جمله آموزش سلامت، کنترل، پیشگیری و درمان بیماری‌ها، واکسیناسیون عمومی، طرح‌های غربالگری بیماران، بهداشت محیط، خدمات تشخیصی و موارد دیگر را دربر دارد. ارائه مطلوب خدمات سلامت نیازمند منابع مختلف انسانی، فیزیکی و مالی است. با توجه به سرمایه‌گذاری دولت در تأمین نیروی انسانی ماهر و متخصص و توسعه آموزش‌های پزشکی در کشور، شاید بتوان گفت که منابع انسانی از حیث کمیت و کیفیت بهبود یافته، اما توزیع جغرافیایی آنها متناسب با نیازهای بهداشتی و درمانی نیست. بنابراین، منابع مالی به عنوان مکمل منابع انسانی، نقش مهمی در ارائه خدمات سلامت ایفا می‌کنند و در چارچوب تحلیل‌های اقتصادی، تخصیص منابع مالی باید از اصول متعارف اقتصادی پیروی کند.

در حوزه کلان سلامت، نظام انگیزشی و تأمین مالی از ملزومات اصلی ارائه خدمات مطلوب سلامت به شمار می‌روند. تأمین مالی در بخش سلامت دو تعریف محدود و گسترده دارد. تحت تعریف محدود، تأمین مالی فقط به جابه‌جایی سرمایه‌ها به سمت مراقبت‌های سلامت مربوط می‌شود. تعریف گسترده تأمین مالی مراقبت سلامت موضوعات گسترده‌تری را پوشش می‌دهد: تحرک ذخایر به سمت مراقبت سلامت، تخصیص ذخایر سرمایه‌ای به مناطق و گروه‌های جمعیتی و برای انواع خاص مراقبت‌های سلامت، مکانیسم‌های پرداخت جهت مراقبت سلامت، تبعات تخصیص و توزیع منابع از نظر دسترسی و عدالت.

از دیدگاه عدالت، تأمین مالی در بخش سلامت به دو دلیل مهم است: اول- تأمین مالی، میزان دسترسی به خدمات درمانی و اینکه چه کسی آن را دریافت کند، مشخص می کند. دوم- مکانیسم‌های تأمین مالی، درجه حمایت مالی در مقابل هزینه‌های فاجعه بار بیماری را نشان می‌دهند. بنابراین اغلب برنامه‌های تأمین مالی جهت خدمت به این دو هدف طراحی شده‌اند: تضمین دسترسی برابر به مراقبت‌های سلامت و حمایت بیماران در برابر زیان‌‌های فاجعه بار ناشی از بیماری (حمایت مالی) و جلوگیری از فقر.

منابع عمده تأمین مالی بخش سلامت اغلب کشورها عبارت‌اند از: مالیات‌ها، سهم بیمه‌های اجتماعی، حق بیمه‌های خصوصی، تأمین مالی گروهی (اجتماعی) و پرداخت مستقیم از جیب. با توجه به ویژگی‌های خاص نظام سلامت نقش دولت در تأمین و تخصیص منابع مالی مورد نیاز بخش سلامت پررنگ‌تر است، به‌طوری‌که استانداردهای بالاتر سلامت با مخارج دولتی بیشتر همراه است. در صورت کاهش نقش دولت، باید بیمه‌های خصوصی، نهادهای مالی و افراد، بابت خدمات سلامت پرداخت کنند و هر اندازه پرداخت از جیب افراد بیشتر شود، نظام سلامت از عدالت دورتر می‌شود.

اما همانگونه که شکست بازار در بخش سلامت روی می‌دهد و بخش خصوصی ممکن است قادر به ارائه کارای خدمات سلامت نباشد، امکان شکست دولت نیز وجود دارد، بنابرین لازم است که روش‌های متعدد تأمین مالی بخش سلامت مورد بررسی قرار گیرند تا خدمات بهداشت و درمان برای عموم افراد جامعه به شیوه‌ای پایدار در دسترس قرار بگیرند.

تأمین مالی سلامت سه عملکرد کلیدی شامل تجمیع درآمد، انباشت منابع و خرید خدمات دارد و هدف آن دسترسی عادلانه به خدمات بهداشت‌و‌درمان، با کمیت وکیفیت مناسب است. تأمین ‌مالی در کنار تولید منابع و ارائه خدمات یکی از اجزای اصلی عملکرد نظام سلامت است و با اهداف میانی و اهداف نهایی ارتباط تنگاتنگی دارد. می‌توان‌ گفت که بدون داشتن تأمین مالی مناسب، سایر عملکردهای نظام سلامت نیز اثربخشی لازم را نخواهند داشت. نظام تأمین مالی سلامت علاوه بر اینکه در عدالت در توزیع منابع و بهره‌مندی، عدالت در سلامت و عدالت مالی نقش اساسی ایفا می‌کند، بر کیفیت ارائه خدمات، کارایی و اثربخشی، شفافیت و مسئولیت‌پذیری در نظام سلامت نیز مستقیماً تأثیرگذار است.

کتاب رویکردهای نوین تأمین مالی نظام سلامت با لحاظ رویکردهای نوین به تأمین مالی، مشتمل بر دوازده فصل است. فصل اول، به تشریح جایگاه تأمین مالی در نظام سلامت می‌پردازد، فصول دو و سه، مکانیسم‌های عمده تأمین مالی نظام سلامت و نیز برای گروه‌های ‌خاص را معرفی می‌کنند. فصل پنج، به موضوعات مرتبط با نشان داروسازی منابع و مصارف می‌پردازد. فصل ‌شش، سیاست‌های تأمین مالی سمت تقاضا و نتایج آنها و فصول هفت و هشت، هدفمندی یارانه‌ها در بخش بهداشت و درمان را مورد بررسی ‌قرار می‌دهند. فصل نه، شاخص‌های سنجش عدالت را معرفی می‌کند. فصول ده و یازده، به تجارب کشورهای پردرآمد و کم‌درآمد در خصوص شیوه‌های ‌تأمین‌ مالی می‌پردازد. فصل‌ دوازده به بررسی وضعیت شاخص‌های ‌تأمین ‌مالی در ایران پرداخته ‌است. تمامی فصول حاوی سؤالات پایانی فصل برای ارزیابی درک بهتر مطالب هستند.

خواندن کتاب رویکردهای نوین تأمین مالی نظام سلامت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

کتاب حاضر برای مدیران و سیاست‌گذاران حوزه بهداشت و درمان، دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته‌های اقتصاد سلامت، مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، سیاست‌گذاری سلامت، ارزیابی فناوری سلامت، حکمرانی سلامت و سایر رشته‌های مرتبط، قابل استفاده است.