کتاب قواعد واگیری

قواعد واگیری یا چرا چیزها منتشر می‌شوند و چرا از انتشار باز می‌ایستند نوشتهٔ آدام کوچارسکی است که با ترجمهٔ علی معظمی در نشر چشمه به چاپ رسیده است.

 این کتاب که نوشته یک ریاضی‌دان همراه با سازمان بهداشت جهانی است می‌تواند برخی مسایل این همه‌گیری را برپایه علم ریاضی و در حوزه‌های متعدد انسانی و مالی و برمبنای تشریح علم برای عموم بیان کند. کتاب از هشت فصل با عناوین نظریه پیشامدها، هراس‌ها و همه‌گیری، اندازه دوستی، در هوای حادثه، ویروسی شدن، چگونه مالک اینترنت شویم، ردگیری شیوع، صحنه درگیری، تشکیل شده است. این کتاب نمونه بسیار خوبی از کتاب‌های پربار سنت علم برای عموم است. نویسنده آن آدام کوچارسکی ریاضی‌دانی است که با سازمان بهداشت جهانی کار می‌کند: کار اصلی‌اش فهم همین واگیری‌هاست اما هم در حوزه‌های بسیار متفاوت دیگری چون بازارهای مالی کار کرده و از آنها تجربه دسته اولی دارد و هم در این کتاب به مدد دید ریاضیاتی‌اش همان دیدی که الهام‌بخش پیدایی و گسترش علم نوین از قرن هفدهم تا کنون بوده است، مسئله واگیری را در حوزه‌های متعدد و متنوع انسانی که امروزه با آن سر و کار داریم، می‌کاود. کوچارسکی نشان می‌دهد آن‌چه یکی از پیشروان علم واگیری رونالدو راس، در ابتدای قرن بیستم «نظریه پیشامدها» (فصل اول) نامید و در پی تدوین آن بود، امروز پس از افت و خیزهای فراوان در طول یک قرن، محقق شده است و می‌تواند فهم ما را از جهان دگرگون کند.

درباره کتاب قواعد واگیری

چه شیوع بیماری‌ها را مطالعه، چه سرایت تداول‌ها (ترندها) را روی اینترنت بررسی کنیم و چه شیوع دیگری را، با همین مسئله مواجه‌ایم؛ هیچ شیوعی لزوماً شبیه دیگری نیست. چیزی که ضروری است این است که راهی بیابیم تا وجوهی را که مختص یک شیوع مشخص هستند از وجوهی متمایز کنیم که اصول زیربنایی حاکم بر واگیری را شکل می‌دهند. به راهی برای این‌که از توضیحات ساده‌انگارانه فراتر رویم و کشف کنیم که واقعاً چه چیزی پشت الگوهای شیوعی که می‌بینیم قرار دارد.

هدف این کتاب همین است. با کنکاش در واگیری‌هایی که در حوزه‌های گوناگون زندگی رخ می‌دهند درمی‌یابیم چه چیزی باعث شیوع می‌شود و چرا شیوع‌های گوناگون به این شکل هستند. در این راه خواهیم دید میان اموری که به‌ظاهر متفاوت‌اند پیوندهایی برقرار است، از بحران بانکی، خشونت با اسلحه و اخبار جعلی گرفته تا تکامل بیماری‌ها، اعتیاد به مواد افیونی و نابرابری اجتماعی. در این زمینه هم به مفاهیمی می‌پردازیم که می‌توانند به فهم شیوع کمک کنند، هم به موقعیت‌های غیرعادی‌ای می‌پردازیم که شیوه‌ی اندیشیدن ما را راجع‌به الگوهای ابتلا، باورها و رفتارها عوض کرده‌اند.

با کنکاش در واگیری‌هایی که در حوزه‌های گوناگون زندگی رخ می‌دهند درمی‌یابیم چه چیزی باعث شیوع می‌شود و چرا شیوع‌های گوناگون به این شکل هستند. در این راه خواهیم دید میان اموری که به‌ظاهر متفاوت‌اند پیوندهایی برقرار است، از بحران بانکی، خشونت با اسلحه و اخبار جعلی گرفته تا تکامل بیماری‌ها، اعتیاد به مواد افیونی و نابرابری اجتماعی. در این زمینه هم به مفاهیمی می‌پردازیم که می‌توانند به فهم شیوع کمک کنند، هم به موقعیت‌های غیرعادی‌ای می‌پردازیم که شیوه‌ی اندیشیدن ما را راجع‌به الگوهای ابتلا، باورها و رفتارها عوض کرده‌اند.

درباره آدام کوچارسکی

آدام کوچارسکی ریاضیدان و دانشیار دانشکده بهداشت و طب گرمسیری لندن و عضو کمیته علمی «مقابله با همه‌گیری کووید19» در دولت بریتانیا است. او از اولین کسانی بود که درباره علایم ابتلا به کرونای چینی سخن گفت و به تشریح علامت‌هایش در رسانه‌ها پرداخت. او بیشتر به عنوان یک دانشمند شناخته می‌شود و در گفتگوهایش تشریح کرده چگونه می‌توان ازاین همه‌گیری رها شویم. تاکید او بر کنترل نرخ و قواعد شیوع است، درعین حال نسبت به پیامدهای اخلاقی و سیاسی علم حساسیت و وسواس دارد. او به عنوان یک همه‌گیرشناس درباره جهش این ویروس نیز با استناد به داده‌های آماری پیش بینی کرده بود که نوع جهش یافته ویروس کرونا اگر تنها پنجاه درصد مسری‌تر باشد، مشکلات بیشتری را از یک گونه جهش یافته با میزان کشندگی بیشتر(۵۰ درصد بیش از گونه معمولی) به همراه دارد.

نظریه پیشامدها که در اولین فصل کتاب آمده، برگرفته از نظریات رونالدو راس –یکی از پیشروان علم واگیری – است که در ابتدای قرن بیستم ارائه شد اما به آن توجه چندانی نشد و به نظر می‌رسد اکنون فرصتی برای فهم ما از این نظریه که دگرگونی جهان را پیش بینی کرده بود، ایجاد می‌شود. این کتاب در تلاش است با مطالعه همه‌گیری‌های قبلی که سال‌ها پیش رخ داده است، در عین تشریح کلمات و مفاهیم اپیدمیولوژی به مسایل مبتلابه در شبکه‌های اجتماعی و نحوه گسترش آن‌ها بپردازد و زمینه را به طور گسترده برای خواننده فراهم کند تا شناخت دقیقی از آنچه امروز چه در بستر اجتماعی و چه مجازی رخ می‌دهد، پیدا کند. او با تکیه بر تلفیق دو دانش خود، ریاضی و همه‌گیرشناسی، به مقایسه منحنی‌های دربرگیری و شیوع یک بیماری همه‌گیر و همه‌گیری‌های آنلاین می‌پردازد. در کتاب تشریح شده است همانطور که انتقال ویروس به مقاوم بودن مردم در برابر عفونت بستگی دارد، نحوه گسترش و همه‌گیری‌های آنلاین نیز از قوانین مشابه پیروی می‌کند. در واقع او معتقد است وایرال شدن یک ویدئو یا یک شایعه سیاسی، خشونت با اسلحه، حباب‌های مالی و….همچون یک ویروس عمل می‌کنند و عده‌ای می‌توانند از این شیوه سود ببرند . در عین حال کمپین‌های اطلاع رسانی در مقابه با همه‌گیری‌هایی نظیر سارس و مرس توانستند تاثیرگذار باشند.

کوچارسکی بر اصطلاح «نرخ شیوع» تاکید دارد و معتقد است فرقی ندارد گسترش چالش سطل آب یخ در شبکه‌های اجتماعی باشد یا در نحوه آلودگی به یک ویروس زنده، هر دو به یک شیوه عمل می‌کنند. از ویژگی‌های این کتاب این است که نیازی نیست ریاضی بدانیم یا اپیدمیولوژی و همان‌طور که مترجم در ابتدای کتاب نوشته است: «بدون نیاز به پیش داشته‌های علمی تخصصی دید خوبی نسبت به حوزه‌های مختلفی به دست می‌دهد که مفهوم واگیری در آنها کاربرد می‌یابد؛ از بیماری‌های همه گیر گرفته تا شبکه‌های اجتماعی، برنامه‌های تبلیغاتی، بازارهای مالی و خشونت خیابانی.» شاید پس از پایان این کتاب دریابیم واقعا میان مسایل به ظاهر مختلف مشترکاتی وجود دارد، از بحران بانکی تا اخبار جعلی گرفته، از تکامل بیماری‌ها تا نابرابری اجتماعی. در نهایت شاید بتوان این اثر را یک راهنمای زندگی مدرن برپایه تاریخ علم همه‌گیری در قرن بیستم دانست

درباره علی معظمی

علی معظمی، استاد فلسفه و علوم اجتماعی و مترجم آثاری همچون بحران‌های جمهوری اثر هانا آرنت، فاشیسم اثر کوین پاسمور و دو جلد از ارسطو تا آگوستین و فلسفه‌ی بریتانیایی و عصر روشنگری از «تاریخ فلسفه راتلج» است.

کتاب قواعد واگیری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب می تواند تجربه ای لذت بخش برای طیف گسترده ای از خوانندگان باشد و می تواند بدون نیاز به پیش داشته های علمی تخصصی دید خوبی نسبت به حوزه های مختلفی به دست دهد که مفهوم واگیری در آنها کاربرد می یابد. از بیماری های همه گیر گرفته تا شبکه های اجتماعی، برنامه های تبلیغاتی، بازار هی مالی و خشونت خیابانی.

بخشی از کتاب قواعد واگیری

«اگر مردم منطقی باشند باید انتظار داشته باشیم که در مواجهه با عرضه اطلاعات جدید باورهایشان را عوض کنند. این رویکرد در تحقیق علمی را «استدلال بیزی» می‌خوانند. این ایده حاکی از این است که دانش آن باوری است که سطح خاصی از اعتماد به آن وجود داشته باشد. مثلاً فرض کنید که به شدت ذهن‌تان مشغول این است که با شخص مشخصی ازدواج کنید یا نه، و به دقت راجع به رابطه با او فکر کرده اید. در این شرایط، باید دلیل خوبی داشته باشید تا نظرتان را راجع به ازدواج با او عوض کنید. با این حال اگر کاملا راجع به رابطه با او مطمئن نباشید، قانع کردن‌تان به اینکه با او ازدواج نکنید بسیار ساده‌تر است. امری که پیش چشم عاشق بی‌اهمیت است برای مطمئن کردن ذهن مردد به جدایی کفایت می‌کند. همین منطق بر موقعیت‌های دیگر هم حاکم است. اگر با باوری راسخ آغاز کنید، اغلب به شواهدی بسیار قوی محتاج‌اید تا آن باور را کنار بگذارید؛ اگر از اول راجع به آن امر مطمئن نباشید، کم دردسرتر تغییر عقیده می‌دهید. بنابراین، وضع باور شما پس از عرضه شدن اطلاعات جدید به دو چیز بستگی دارد: قوت باور اولیه‌تان و قوت شواهد جدید. این مفهوم اساسی استدلال بیزی - و البته بیشتر آمار جدید- است.»