کتاب کارگردان ها در تمرین (جهان پنهان)

کتاب الکترونیکی کارگردان ها در تمرین (جهان پنهان) نوشتهٔ سوزان لتزلر کول با ترجمهٔ رفیق نصرتی و سمیه نصرالهی در انتشارات مهرگان خرد به چاپ رسیده است. این کتاب شامل تحلیل و تفسیرهای خانم کول است از تمرین‌های کارگردان‌های آوانگارد دههٔ هشتاد مثل رابرت ویلسن، ریچارد فورمن، الیزابت لوکمپت، امیلی مان، جوان آکالایتیس، ماریا ایرنه فورنس و...

درباره کتاب کارگردان ها در تمرین (جهان پنهان)

مترجم دربارهٔ انگیزه‌های ترجمهٔ این کتاب در مقدمه چنین می‌گوید:

اگر بخواهم مختصری از اصلی‌ترین اهمیت کتاب برای جامعهٔ تئاتری ایران بگویم که فکر ترجمهٔ کتاب را جدی کرد، بیش از هر چیز باید به جایگاه و منظری اشاره کنم که جایش در تئاتر ما خالی است و تقریباً می‌توان گفت ضرورتی است که به‌کل نادیده گرفته شده‌است؛ حضور شخصی سر تمرین‌های یک گروه تئاتری با دانشی متناسب و مقبول از خود هنر تئاتر و تاریخ آن، نظریهٔ انتقادی و مسائل روز اجتماعی که بتواند روایتی دقیق، تحلیلی و در عین‌حال نقادانه از فرآیند تکوین یک اجرا به دست دهد به‌طوری که نشان دهد که چگونه نظریه و عمل همچون دوسوی یک سکه، به‌شکلی جدانشدنی در خلق یک اثر هم‌پای یکدیگر دخیل‌اند. در بسیاری مواقع حضور این شخص نه ابداع یا انتساب نظریه‌ای به فرآیند مذکور که آشکارگی آن است. در واقع بینش ستودنی خانم کول در آن است که سویهٔ نظری آنچه در حال شدن است را از طریق گفت‌وگو با عوامل اجرا به‌خصوص کارگردان، سنجش و واکاوی دقیق به ثبت برساند و به‌جز آنچه در آگاهی تولیدکنندگان یک اثر هست، بخش ناآگاهانهٔ آن را نیز به پیش چشم و نظر آورد. این جایگاه از نظر بنده چنان مهم بوده و هست که در اندیشهٔ پیش‌نهادن آن در فضای تئاتری‌مان افتاده‌ایم. انبوه دانشجویان مقاطع ارشد یا حتی کارشناسی که دانشی عمیق و تحسین‌برانگیز دارند به‌راحتی می‌توانند راویان صادق و دقیقی برای جریان تئاتری کشور شوند و دوگانهٔ کاذب نظریه و عمل را در ساحتی جدید به گفت‌وگویی فراسوی جدل‌های بی‌مازاد بکشانند.

کتاب کارگردان ها در تمرین (جهان پنهان) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به بازیگران، کارگردانان و سایر فعالین عرصهٔ تئاتر و علاقه‌مندان به این حوزه پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب کارگردان ها در تمرین (جهان پنهان)

حدوداً ساعت ۷:۳۰ بعدازظهر یک‌شنبه ۳۰ اکتبر ۱۹۸۵ در لاماما انِکس در نیویورک است؛ شهری که نویسنده و کارگردان لهستانی، تادئوش کانتور «بگذار هنرمندان بمیرند» را اجرا می‌کند. او روی صحنه است و دائم تماشاگران را با دقت نگاه می‌کند؛ همان‌طور مدام به ساعت مچی‌اش نگاه می‌اندازد. بیرون می‌رود، دوباره وارد می‌شود و باز بیرون می‌رود. وقتی نمایش شروع می‌شود او روی صحنه است. کت و شلواری مشکی با پیراهنی یقه‌سفید پوشیده است؛ صاف روی صندلیِ چوبی به‌صورت قطری روبه‌روی قسمت اصلی صحنه نشسته و پشتش به سمت تماشاگران است. در طول اجرا دست کارگردان تقریباً مدام و آهنگین تکان می‌خورد؛ که در ظاهر حرکتی‌ست در واکنش به صدا و حرکات روی صحنه. علاوه‌بر این انگشتانش اغلب با ایما و اشاره به صدا واکنش نشان می‌دهند که گاهی اوقات هم واکنشی است به موقعیت یا حرکت بازیگران. یک بار او سرش را برمی‌گرداند و از روی شانه‌اش نگاه می‌کند و همین‌طور صحبت می‌کند یا ادای صحبت‌کردن را درمی‌آورد. در طول یک ساعت و نیم اجرا، تمرکز کارگردان روی بازیگران شدید و نافذ است. گاهی اوقات او یک بازیگر را لمس یا بازیگر، او را لمس می‌کند یا ارتباط چشمی برقرار می‌کنند. گاهی حرکت می‌کند یا روی نقطهٔ خاصی از صحنه می‌ایستد (روی یک صندلی، اسکلت یک اسب). یک بار هم بازیگری، جوراب، کفش‌ها و شلوارش را می‌آورد و به دست او می‌دهد. جناب کارگردان هم خیلی منظم جوراب‌ها را در کفش‌ها جا می‌دهد و بعد شلوار را تا می‌کند و آن‌ها را همان‌طور نگه می‌دارد تا وقتی که صدای بازیگرانی که همراه با هم با یک حرکت دورانی دور صحنه می‌چرخند را دریافت کند. کارگردان دو بار صحنه را ترک می‌کند؛ یک بار وقتی جلوی خروجی نشسته و بازیگران نیاز به خارج‌شدن دارند، بار دیگر هم وقتی همهٔ بازیگران به‌صورت الگویی پیچیده در فضایی کوچک در حال حرکت هستند. وقتی کارگردان روی صحنه است نسبت به زمانی که حضور ندارد، سطح انرژی بازیگران یکسان است؛ نه کم است و نه زیاد.