کتاب اخلاص

کتاب اخلاص دومین جلد از مجموعه تفسرهای قرآنی امام موسی صدر است که با ترجمه مهدی فرخیان به چاپ رسیده است.

درباره کتاب اخلاص

بی‌شک، قرآن سرچشمهٔ نخست و بی‌بدیلِ دریافتِ حقایق و منبعِ فهمِ چگونگیِ رستگاری است. همهٔ مسلمانان اذعان دارند که این کتاب، منبعِ نخست فهم اسلام است که دچار هیچ تحریفی نشده است، اما آن‌چنان‌که اصولی‌ها می‌گویند، این کتاب قطعی‌الصدور و ظنی‌الدلاله است. به بیان خود قرآن، این کتاب هم شامل محکمات است و هم دربرگیرندهٔ متشابهات. از این رو، باید متشابهات قرآن را با محکمات آن سنجید و دلالت‌های آن را با شیوه‌هایی کشف کرد که خود شارع در پیش روی ما نهاده است.

امام موسی صدر ازجملهٔ متفکرانی است که می‌توان گفت شناخت مخصوص به خود را از اسلام دارد. او با همین شناخت از اسلام بود که پا به لبنان نهاد و منشأ تحولات دامنه‌دار شگرفی در میان اهالی آن دیار، خصوصاً شیعیان، شد. بنابراین، دریافت و تفسیر او از قرآن برای واکاوی اندیشه‌های امام موسی صدر و حتی نقد آن اندیشه‌ها اهمیت بسزایی دارد.

مجموعهٔ تفسیرهای امام موسی صدر، غیر از آنچه به‌صورت پراکنده در میان دیگر آثار او درج شده، شامل دو کتاب است: یکی از این کتاب‌ها دربردارندهٔ سور قصار و دیگری شامل آیاتی منتخب از قرآن است. بر آن بودیم تا این تفاسیر را در دو مجلد ترجمه و عرضه کنیم، اما پس از استقبال علاقه‌مندان، خصوصاً جوانان، از مجموعهٔ پرتوها (کتاب‌هایی که فقط شامل یک گفتار از امام موسی صدر است و در قطع کوچک و کم‌حجم فراهم شده است،) تصمیم گرفتیم که علاوه بر چاپ آن دو جلد، مجموعهٔ دیگری که هر کتاب فقط مختص یک موضوع یا یک سوره باشد، تهیه کنیم و آن را به علاقه‌مندان عرضه داریم. آنچه پیش روی شماست، یکی از شماره‌های این مجموعه است که آن را تفسیر قرآن نامیده‌ایم.

 خواندن کتاب اخلاص را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 علاقه‌مندان به تفسیر قرآن کریم مخاطبان این کتاب‌اند.

 بخشی از کتاب اخلاص

«هُوَ اللّهُ أَحَدٌ.» پروردگار من «اللّه» است، همان کسی که از نَسَبِ او می‌پرسید. معنای «أحد» چیست؟ أحد معنایی ژرف‌تر از واحد دارد. واحد در برابر دوست. واحد یعنی فرد در برابر گروه، و خداوند واحد هم هست. اما معنای أحد بیش از واحد است. أحدیت یعنی خداوند افزون بر اینکه یک فرد است، جزء هم ندارد. اگر به خود توجه کنیم، متوجه می‌شویم که هرکدام از ما با ویژگی‌ها و مشخصات خود واحد است، اما أحد نیست. انسان از اجزای خارجی مانند سر و دست و پا و از اجزای عقلی که در علم منطق ذکر شده، تشکیل شده است. افزون بر این، خورد و خوراک و دانش و فرهنگ و تجربیات او نتیجهٔ تلاش هزاران هزار انسانی است که در پیشرفت او نقش داشته‌اند. بنابراین، آدمی از اجزای بسیاری ساخته شده است، اما خداوند أحد است؛ نه جزئی دارد و نه نَسَبی. ما به پدر و مادر و قبیله و عشیره و مردم و سرزمین خاصی منسوبیم. هرکدام از ما به اشیای بسیاری منسوب است، اما خداوند أحد است و با هیچ‌کس نسبتی ندارد: «قُل هُوَ اللّهُ أَحَدٌ.»

دراین‌باره نکتهٔ دیگری هم وجود دارد که برخی مفسران بدان اشاره و آن را بیان کرده‌اند. بدون شک أحد از ریشهٔ «وحد» گرفته شده است و همزه بدل از «واو» است. پس أحد به معنای وحد است. مقصود این است که خداوند فقط واحدی نیست که جزئی ندارد، بلکه او «وحد» است؛ در برابرش چیزی نیست، نه موجودی و نه اثربخشی و نه قائمی. هرآنچه در هستی می‌بینیم، سایه‌ای از اوست، اثری از اوست، اشعه‌ای از نور اوست، او به‌تنهایی وجود دارد و موجودی غیر از او نیست. بی‌شک، این معنا از أحد دقیق‌تر و ژرف‌تر است. اما در اعتقادات ما معنای «أحد» همان است که گفتم، یعنی خداوند نه جزئی دارد و نه نَسَبی.