مصطفی رحماندوست
زندگینامه و معرفی کتاب‌های مصطفی رحماندوست
مصطفی رحماندوست نویسنده، مترجم و شاعر نام‌آشنای کودکان و نوجوانان ایران است. کمتر کسی است که شعر صد دانه یاقوت او را نشنیده باشد. او متولد ۱ تیر ۱۳۲۹ در شهر همدان است. رحماندوست از کودکی با شنیدن شعرهایی که مادرش زمزمه می‌کرد با شعر مأنوس شد. در همان کودکی اشعار مثنوی مولوی را حفظ کرد و از یازده‌سالگی زمانی که کلاس پنجم بود شعرگفتن را شروع کرد. رحماندوست مدتی را با آموختن دروس حوزه گذراند و در سال‌های پایانی دبیرستان نقاشی و موسیقی را آموخت. در نقاشی خیلی پیشرفت نکرد اما سنتور را خوب می‌نوازد.
بیوگرافی مصطفی رحماندوست
مصطفی رحماندوست در سال ۱۳۴۹ به تهران آمد و در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تهران تحصیل کرد. حضور او در تهران فرصتی طلایی برای مصطفی رحماندوست ایجاد کرد تا در جلسات بزرگانی چون دکتر علی شریعتی، استاد مرتضی مطهری و دکتر بهشتی شرکت کند. رحماندوست پس از فارغ‌التحصیلی در سمت‌های مختلفی مشغول به کار شد. در ابتدا به‌عنوان کارشناس کتاب‌های خطی در کتابخانه‌ی مجلس مشغول شد و سپس در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مدیر مرکز نشریات شد. مدتی نیز مدیرمسئول نشریات رشد، سردبیر رشد دانش‌آموز، سردبیر و پدیدآورنده‌ی سروش کودکان و نوجوانان و سردبیر مجله‌ی شهرزاد قصه‌گو بود. او همچنین سه سال مدیر کل دفتر مجامع و فعالیت‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و زمانی که در این سمت بود فرصت را غنیمت شمرد تا ادبیات برگزیده‌ی کودک و نوجوان ایران را به کشورها و زبان‌های دیگر منتقل کند. در سال ۱۳۷۱ تحصیل در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی را ادامه داد و مدرک کارشناسی ارشد این رشته را دریافت کرد و پس از آن نشان درجه‌ی یک هنری را کسب کرد.
مصطفی رحماندوست پس از بازنشستگی از سمت‌های دولتی دست از کار نکشید. او تجربه‌ی کار به‌عنوان مدیر گروه شکوفه انتشارات امیرکبیر را داشته است؛ همچنین مشاور رئیس کتابخانه‌ی ملی ایران بوده و پایگاه اینترنتی کتابخانه‌ی ملی کودک و نوجوان ایران را راه‌اندازی کرد. در این پایگاه دسترسی به متن کامل بیش از ۲۴هزار عنوان کتاب کودک و نوجوان را برای پژوهشگران فراهم می‌کند. او سابقه‌ی عضو هیئت داوری کتاب سال، جشنواره‌های کتاب و مطبوعات کودکان، عضویت شورای موسیقی کودکان و شورای کتاب کودک را در رزومه‌ی خود دارد.
مصطفی رحماندوست سال‌ها در حوزه‌ی قصهگویی و آموزش آن به دیگران کار کرده است. او معتقد است قصهگویی از عوامل بسیار مهمی است که کودکان را به کتابخوانی و مطالعه علاقه‌مند می‌کند. همچنین او در دانشگاه داستان‌نویسی و ادبیات کودک و نوجوان را تدریس کرده است.
معرفی آثار مصطفی رحماندوست
اولین نوشته‌ی مصطفی رحماندوست زمانی که دانش‌آموز دبیرستانی بود در یک مجله‌ی محلی چاپ شد. در دوران دانشجویی قصه‌ها و شعرهای بسیاری نوشت که همه برای بزرگسالان بود. او در اواخر دوره‌ی دانشجویی با ادبیات کودک و نوجوان آشنا شد و قدم در این راه گذاشت و در این راه ماندگار شد.
مصطفی رحماندوست نویسنده‌ی حدود سیصد و چهارده اثر برای کودکان و نوجوانان است و بیش از ۳۰ سال است که در این حوزه کار می‌کند. او اشعار زیادی را برای کودکان و نوجوانان سروده و کتاب‌های زیادی را نوشته یا ترجمه کرده است. همچنین کتاب‌هایی در زمینه‌ی فنون قصهگویی و ادبیات کودکان از او برای بزرگسالان منتشر شده است.
مثل‌ها و قصه‌هایشان
مصطفی رحماندوست در مجموعه‌ی «مثل‌ها و قصه‌هایشان» داستان‌هایی را از ادبیات ایران جمع‌آوری کرده که هر کدام شامل یک ضرب‌المثل هستند. این مجموعه برای آشنایی بچه‌ها با ضرب‌المثل‌ها و مفهوم آن‌ها بسیار جذاب است. هر کدام از کتاب‌های این مجموعه برای یک ماه تعریف شده است، برای مثال عنوان یک جلد قصه‌های فروردین است و در این کتاب ۳۱ داستان وجود دارد و بچه‌ها می‌توانند هر شب یکی از آن‌ها را بخوانند. کتاب دیگری که او در زمینه‌ی افسانه‌های ایرانی کار کرده است «بیست افسانه‌ی ایرانی» نام دارد. او در این کتاب که به کوشش نشر افق منتشر شده است، بیست افسانه‌ی ایرانی را انتخاب کرده و آن‌ها را با زبان ساده و آهنگین برای کودکان و نوجوانان بازنویسی کرده است. خواندن این کتاب به‌خاطر نثر آهنگینی که دارد برای بچه‌ها بسیار لذت‌بخش است و آن‌ها را با فرهنگ ایرانی آشنا کرده و آن‌ها را به هویت ایرانی پیوند می‌دهد.
ترانه‌های شهر
مصطفی رحماندوست ترانه‌های بسیاری برای بچه‌ها سروده است و از بین آن‌ها می‌توان به مجموعه‌ی «ترانه‌های شهر» اشاره کرد که نشر شهر آن‌ها را در چندین جلد منتشر کرده است. در این مجموعه مصطفی رحماندوست ترانه‌هایی را درباره‌ی زندگی شهری و دانش اجتماعی برای بچه‌ها سروده است. این ترانه‌ها به محیط‌های مختلف شهری، وسایل شهری و فرهنگ شهری اشاره می‌کنند. نام برخی از این ترانه‌ها عبارت است از ترانه‌های پارک، ترانه‌های ترافیکی، ترانه‌های شهر تمیز، ترانه‌های خانه و ترانه‌های عابر پیاده.
کاش حرفی بزنی
در دو کتاب «شاخه‌ها در باد ریشه‌ها در خاک» و «کاش حرفی بزنی» اشعاری از مصطفی رحماندوست برای نوجوانان منتشر شده است. سرودن برای نوجوانان با حال و هوای خاصی که دارند بسیار کار سختی است اما رحماندوست با نگاهی تیزبین موضوعات این گروه سنی را به شعر تبدیل کرده است موضوعاتی چون دوستی، عشق و هویت.
لالایی‌ها
لالایی با فرهنگ ایرانیان عجین است و از دیرباز رسم بوده است که هنگام خواب مادر برای به‌خواب‌رفتن کودک ترانه‌هایی را زمزمه کند. مصطفی رحماندوست در مجموعه‌ی «لالایی‌ها» اشعار دلنشینی را سروده است تا کودکان با شنیدن آن‌ها به خوابی آرام و همراه با آرامش بروند. شنیدن لالایی برای کودکان بسیار دوست‌داشتنی و جذاب است. این مجموعه به حفظ فرهنگ لالایی‌خوانی برای کودکان بسیار کمک می‌کند و والدین می‌توانند از این گنجینه استفاده کنند.
بازی با انگشت‌ها
نوشتن کتاب‌های بازی‌محور نیز از دیگر تخصص‌های مصطفی رحماندوست است. کتاب «بازی با انگشت‌ها» کتاب بسیار جذاب و دوست‌داشتنی‌ای است که در آن اشعاری نوشته شده و در کنار آن توضیحی وجود دارد که چگونه با خواندن آن شعر با کمک انگشت کودکان بازی‌ها انجام شود. ایده‌ی این کتاب از بازی معروف لی‌لی لی‌لی حوضک گرفته شده است. کمتر کودکی وجود دارد که شعر لی‌لی لی‌لی حوضک را از زبان مادرش نشنیده و گرمای دستان پر مهر او را لمس نکرده باشد. کتاب بازی با انگشت‌ها شعرهایی در حال‌وهوای لی‌لی لی‌لی حوضک دارد که در زمینه‌های مختلف سروده شده است و علاوه‌بر آموزش غیرمستقیم برخی از مسائل، لذت بسیاری را برای کودکان به‌همراه دارد.
من بلدم بخوانم
مصطفی رحماندوست در زمینه‌ی سوادآموزی کودکان و آسان‌خوانی آن‌ها نیز کارهایی را انجام داده است. مجموعه کتاب‌های «من بلدم بخوانم» برای کلاس اولی‌ها نوشته شده است. شعرهای هر کتاب براساس صداهایی سروده شده که بچه‌ها از هفته‌ی نخست آبان می‌آموزند؛ بنابراین با خواندن این کتاب‌ها هم توانایی خواندن آن‌ها تقویت می‌شود هم لذت خواندن شعر را می‌چشند و با شعر مأنوس می‌شوند. این مجموعه را نشر پیدایش چاپ کرده است و از نکات مثبت کتاب این است که روی جلد مشخص شده است که هر کدام از کتاب‌ها برای کدام هفته از کدام ماه مناسب هستند.
قصهگویی، اهمیت و راه و رسم آن
از جمله کتاب‌هایی که او برای بزرگسالان کار کرده است می‌توان به «قصهگویی، اهمیت و راه و رسم آن» اشاره کرد. او در این کتاب از اهمیت قصهگویی و شیوه‌ها و تکنیک‌های درست آن می‌گوید. این کتاب برای والدین و مربیان کودک بسیار مفید خواهد بود تا با قصهگویی خلاق بچه‌ها را به مطالعه علاقه‌مند کنند.
آثار ترجمه‌شده توسط رحماندوست
مصطفی رحماندوست در زمینه‌ی ترجمه نیز دستی بر آتش داشته است و از جمله آثار معروفی که او ترجمه کرده، می‌توان به کتاب شازده کوچولو، پینوکیو و آثار لئو لئونی اشاره کرد. شازده کوچولو و پینوکیو از آثاری هستند که همه آن‌ها را می‌شناسند. لئو لئونی نیز از نویسندگان محبوب و معروف حوزه‌ی کودک است و داستان‌های فلسفی بسیار دلنشینی را برای بچه‌ها خلق کرده است. از جمله آثار او که توسط مصطفی رحماندوست ترجمه شده است می‌توان به «بزرگ‌ترین خانه دنیا»، «یک فصل اگر کم بود»، «پشت دیوار بلند»، «موش نوازنده»، «سویی می ماهی سیاه کوچولو» و «کرم اندازه‌گیر» اشاره کرد.
سبک نگارش مصطفی رحماندوست
نثر ساده و دوست‌داشتنی مصطفی رحماندوست پای اشعار او را به کتاب‌های درسی نیز باز کرد و شعر صد دانه یاقوت تبدیل به شعری شد که بسیاری از کودکان قدیم و جدید ایران آن را حفظ هستند. این شعر را نشر پیدایش نیز منتشر کرده است.
برخی از آثار مصطفی رحماندوست مثل کتاب بازی با انگشت‌ها به بیش از سیزده زبان ترجمه شده است. نثر مصطفی رحماندوست بسیار ساده و گیراست. کودکان و نوجوانان به‌راحتی با آن ارتباط برقرار می‌کنند. فرهنگ ایران و افسانه‌های آن برای او اهمیت زیادی دارد و در بسیاری از آثارش از قصه‌ها و افسانه‌های ایرانی بهره می‌برد. او برای شناخت بهتر دنیای کودکان و خلق آثاری که امروز کودکان با خواندن آن‌ها با دنیای زیبای ادبیات آشنا می‌شوند راه سختی را پیمود و برای آن تلاش کرد. روانشناسی خواند، ساده‌نویسی کار کرد، کتاب‌های بچه‌ها را ورق زد، معلم بچه‌ها شد، چند جا درس داد، قصه نوشت و شعر سرود. او آرزو دارد که بچه‌های ایران بیشتر بخوانند تا شاد باشند، روی پای خودشان بایستند، مستقل بیندیشند و زندگی کنند و به دیگران و تفکرشان احترام بگذارند. او همواره در این راه تلاش می‌کند و قدم برمی‌دارد.
