کتاب منزلت بی مانند

در کتاب منزلت بی مانند، شرح حدیث منزلت را از علیرضا مستشاری می‌خوانید.

کلمات رسول خاتم نوری از تشعشات انوار الهی است و از وی سرچشمه می‌گیرد که اگر در آن دقت شود، ابواب گوناگونی از علوم بر انسان گشوده می‌شود و پاسخ بسیاری از سئوالات و شبهات روشن خواهد شد . مطالبی که در این کتاب پیش رو دارید حاصل تأمل نویسنده در یکی از روایت‌های پیامبر بزرگ اسلام در شأن امیرالمومنین علی بن ابی‌طالب است که به حدیث منزلت معروف است.

به گفته نویسنده این مقدار شرح مسلماً تمام نکته‌های موجود در حدیث منزلت نیست و شاید نشان دهنده زاویه‌ای کوچک از زوایای مختلف آن باشد.

خواندن کتاب منزلت بی‌مانند را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 علاقه‌مندان به حدیث و سخنان بزرگان دینی مخاطبان این کتاب‌اند.

 بخشی از کتاب منزلت بی‌ مانند.

در منابع و کتاب‌های حدیثی شیعه و سنی ذکر شده که پیامبر بارها به حضرت علی فرمود:

«یا علی انت منی بمنزلهٔ هارون من موسی الاّ انّه لا نبی بعدی»؛

«ای علی! تو نسبت به من همانند هارون به موسی هستی با این تفاوت که پس از من پیغمبری نیست.»

سند این حدیث مورد قبول و پذیرش همه مسلمانان است و آنان با وجود برخی اختلاف‌ها که در احکام و تعالیم با هم دارند، آن را پذیرفته‌اند.۱

این حدیث از احادیث متواتر و یقینی محسوب می‌شود.

حاکم حسکانی یکی از بزرگان اهل سنت بعد از نقل حدیث منزلت می‌نویسد: «استاد ما ابوحازم حافظ می‌گوید: من ۵۰۰۰ سند برای این حدیث پیدا کرده‌ام.»۲

ولی مهم فهم و درایت این روایت است.

در هر تشبیهی باید بین مشبّه و مشبَّهٌ‌به، وجه یا وجوه شباهت وجود داشته باشد و در این روایت از آنجا که پیامبر، علی را شبیه و به منزله هارون می‌شمارد، پس باید بین آن دو شباهت‌هایی وجود داشته باشد. پیامبر در این روایت می‌خواهد بفهماند که ای علی:

تو نه تنها شبیه هارون هستی، بلکه به منزله هارونی؛ یعنی همان‌گونه که هارون جانشین موسی بود، تو نیز جانشین من هستی و تنها مسأله جانشینی هم نیست، بلکه همان اتفاق‌هایی که زمان موسی برای هارون رخ داد، برای تو نیز روی می‌دهد.

با دقت در قضیه موسی و هارون در می‌یابیم که چه شباهت‌هایی از نظر فردی، اجتماعی و تاریخی بین علی و هارون وجود دارد.

حکایت موسی و هارون

تاریخ موسی و هارون که در آیات ۸۵ تا ۹۵ سوره طه و آیات ۱۰۳ تا ۱۵۵ سوره اعراف بیان شده، داستانی عجیب، ولی واقعی است.

بعد از آن که موسی معجزه‌هایی چون اژدها شدن عصا، نور تابیدن از دست خویش، عبور دادن قوم خود از نیل، غرق کردن دشمنان در نیل و نجات قوم از ظلم فرعونیان و نزول منّ و سلوی از آسمان و... به قوم خویش نشان داد، قرار شد موسی سی شب برای عبادت خداوند به کوه طور برود؛ (وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثِینَ لَیلَةً)؛۳ «و با موسی، سی شب وعده نهادیم که در آن به عبادت و مناجات بپردازد.»

خداوند برای امتحان آن قوم، ده شب دیگر بر قرار قبلی افزود و موسی را چهل شب نگه‌داشت؛ (وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیلَةً)؛ «و آن را با ده شب دیگر کامل ساختیم. پس موعد مقرر پروردگارش به چهل شب کامل شد.» قوم او که بعد از سی شبانه روز موسی را در بین خود نیافتند، در فاصله ده روز، خدای موسی را فراموش کرده، گوساله‌ای را که شخصی به نام سامری - از اصحاب حضرت موسی - ساخته بود، پرستیدند و مُرتد شدند. موسی هارون را که برادر وی بود، به جانشینی خود در میان قوم نصب کرده بود؛ (وَ قالَ مُوسی لِأَخِیهِ هارُونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی)۴؛ «و موسی چون خواست به میعاد آید، به برادرش هارون گفت: در میان قوم من جانشینم باش.»

در آن ده روز که موسی تأخیر داشت، هارون به مردم گفت: [ای قوم من!] این گوساله و صدایی که از حلقوم او بیرون می‌آید، امتحان خدا و برای آزمایش شماست، مُرتد نشوید و از من تبعیت کنید.

موسی هنگام مراجعت، متوجه شد که قومش مُرتد و گوساله‌پرست شده‌اند و به همین دلیل، سر و ریش هارون را گرفت و با حالت خشم گفت: چرا در مقابل گمراهی آنان مقاومت نکردی؟

هارون گفت: ای پسر مادرم! تو به من سفارش وحدت نموده بودی و من بیم آن داشتم که اگر در مقابل گوساله‌پرستی آنان مقاومت کنم، در بین آنها تفرقه بیفتد و به من بگویی که بین قوم من اختلاف افکندی.

موسی به سراغ عامل این اتفاق یعنی سامری رفت.

اما سامری کیست؟ او از اصحاب خاص حضرت موسی است که دارای چشم بصیرت بود و حتی هنگامی که جبرئیل بر موسی نازل می‌شد، سامری جبرئیل را می‌دید.