کتاب تاریخ تحلیلی صدر اسلام

کتاب تاریخ تحلیلی صدر اسلام نوشته محمد نصیری یکی از کتاب‌های دانشگاهی انتشارات معارف است که برای تدریس درس تاریخ تحلیلی صدر اسلام نوشته شده است. این درس یکی از درس‌های عمومی کلیه رشته‌های دانشگاهی است.

کتاب حاضر مطابق با سرفصل مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی برای درس عمومی تاریخ اسلام به ارزش دو واحد درسی تهیه شده است.

خواندن کتاب تاریخ تحلیلی صدر اسلام را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام دانشجویان کشور پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب تاریخ تحلیلی صدر اسلام

تاریخ از نظر لغت به‌معنای تعیین و شناساندن وقت است. برخی این واژه را عربی ندانسته‌اند، امّا نظر برگزیده‌تر این است که تاریخ از ماده «اَرخ» یا «وَرخ»، به‌معنای تعیین وقت است.

چیستی علم تاریخ از مسایلی است که تاکنون پاسخی جامع و مورد اتفاق نداشته، همه تعریف‌های آن با ایراد یا انتقاد روبه‌رو بوده است. هرودوت (پدر تاریخ) علم تاریخ را به‌معنای مطالعه و بررسی روزگاران گذشته می‌داند. احوال گذشته جهان و حتی پدیده‌هایی که انسان در آنها مؤثر نیست، احوال گذشته زمین یا شرح حوادث گذشته بر زمین بعد از پیدایش انسان، برخی از تعریف‌های ارائه‌شده درباره تاریخ است. با این تعریف‌ها دانش‌های دیگر ـ که به جهان، پدیده‌های آن، انسان یا ابعاد زندگی‌اش می‌پردازد ـ به محدوده تاریخ راه نمی‌یابد. با توجه بدین کاستی، گروهی گزارش وقایع مشهور، روزگار پادشاهان، جنگ‌ها، احوال پیامبران وسیره و سنت آنان را معنای تاریخ دانسته‌اند.

ابن‌خلدون، تاریخ را دانشی سرچشمه گرفته از حکمت، و بیانگر سرگذشت ملت‌ها، سیره پیامبران و سیاست پادشاهان می‌داند. برخی نیز تاریخ را مجموع وقایع کره زمین از آغاز پیدایش انسان تا کنون می‌دانند؛ وقایعی که بر احوال و شئون انسان تأثیر نهاده یا از آن متأثر شده است. براساس این تعریف، موضوع علم تاریخ عبارت است از کنش و واکنش خارجی یا دارای اثر خارجی انسان. اگر بتوان انسان را مخلوق برتر و هدف نظام آفرینش دانست و نیز اگر بتوان از انسان به‌عنوان مخلوق برتر و هدف نظام آفرینش یاد کرد، با توجه به دو لازمه جدایی‌ناپذیر زندگی او و همه پدیده‌های مادی و معنوی پیرامونش یعنی زمانمندی و مکان‌داری، می‌توان گفت:

«تاریخ مجموعه‌ای از اطلاعات، درباره گذشته و نقش تأثیر و تأثر انسان در ارتباط با آن گذشته است».

به‌دلیل گسترده شدن مسائل مربوط به تاریخ، شهید مطهری (ره) که تاریخ را یکی از منابع معرفت انسانی می‌داند، آن را به دو بخش نقلی و علمی تقسیم می‌کند و قواعد استنباطی تاریخ علمی را به حال و آینده تعمیم‌پذیر می‌داند.