کتاب سایه‌ی سازمانی

کتاب سایه سازمانی نوشته دکتر سید حمید آتش‌پور و سید پیمان رحیمی‌نژاد نگاهی روان‌شناسی و تحلیلی بر رفتارهای سالم و ناسالم سازمانی دارد.

 سازمان‌ها، همچون افراد می‌توانند سالم یا بیمار باشند. این سلامت و بیماری، هم معلول سلامت و بیماری اعضای سازمان است و هم علت سلامت و بیماری آنها. یعنی افراد بیمار، سازمان بیمار ایجاد می‌کنند و سازمان بیمار، افراد بیمار می‌زاید و چنین است درباره سلامت.

 درباره کتاب سایه سازمانی

سایه بخشی تاریک از هر سازمان است، این بعد پنهان سازمان شامل تمایلات، انگیزه‌ها و گرایش‌های جمعی است که در طول تاریخ بشر گسترش یافته است. در واقع سایه سازمان، جزیی قدرتمند و مهار نشده از ناخودآگاه جمعی سازمان است و ناخودآگاه جمعی سازمان نیز، خویشتن مشترک همه افراد سازمان از بدو تاسیس آن، که به صورت فرهنگ، قوانین، هنجارها و رفتارهای جمعی خود را نشان می‌دهد. هیچ فردی از سازمان خارج از مرزهای خویشتن جمعی سازمان نیست.

برای درک سایه سازمان باید پوسته نقاب و جنبه‌های اجتماعی سازمان را کنار زد تا بعد پنهان ما نمایان گردد. بدین ترتیب، خوش‌طینتی که همه ما در آن سهیم هستیم عامل اصلی بقای سازمان می‌شود. برخی از اشکال خویشتن جمعی ما در سازمان عبارتند از؛

• حمایت از دوستان و همکاران
• حمایت شدن از سوی هم‌ردیفان و همکاران
• پیوستن به اتحادیه‌ها، سندیکاها و گروه‌های کاری
• داوطلب شدن در انجام پروژه‌های جمعی
• مقابله با سازمان‌های دیگر و تولید بیشتر
• افتخار به سازمان خود و یکی پنداشتن خود با سازمان
• تاکید بر دیدگاه و درستی خود جمعی (ما)، یا خودتان در برابر دیگران (آنها)
• مقابله با مدیران و سرپرستان و حمایت از همکاران و ناراحت شدن به‌خاطر سرنوشت آنها
• ترس جمعی «ما» از انتقادات و سرزنش‌های مدیران و سرپرستان

اینکه بتوانیم از «ما» به‌عنوان یک عنصر پنهان در وجود خود صرف‌نظر کنیم، خیالبافی محض است. این احساس درونی که متفاوت از گروه‌ها یا سازمان‌های دیگر هستیم، وجود عنصر «ما» را تقویت می‌کند. اینکه می‌خواهیم مستقل بوده و خودمختاری خود را حفظ کنیم اما درعین حال به گروه خود وابسته بوده و تحت تسلط و قدرت آنها هستیم، تناقضی است که به‌راحتی حل‌شدنی نیست. درون همه ما قلاب‌های نامرئی وجود دارد که ما را به جامعه و سازمان‌ها متصل نگه‌می‌دارد. همه ما به طنابی وصل هستیم که برخی این سر و برخی آن سرش را می‌کشند اما در هر حال ما به یکدیگر بسته شده‌ایم.

سایه سازمان یک هدف دارد و آن این است که اعمال و نیات افراد را در ناخودآگاه نگاه دارد.

 این کتاب نگاهی دارد به سایه سازمانی و انواع آن در سازمان‌های گوناگون که همان تمایلات، انگیزه‌ها و گرایش‌های جمعی در هر سازمان است. این اثر تاکید می کند کهب اشناسایی سایه‌ها و تاریکی‌های یک سازمان می توان ان را از روند آسیب و تخریب نجات داد و سازمانی سالم ساخت.

 کتاب سایه سازمانی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 همه کارمندان و کارکنان و مدیران سازمان های گوناگون مخاطبان این کتاب‌اند.

 بخشی از کتاب سایه سازمانی

اولین شاخص در خصوص درک سایه سازمان این است که شخص کلیدی و تعیین‌کننده سازمان حاکمیت سایه را پذیرفته و بر مبنای آن عمل می‌کند. در واقع شناسایی فرد مهمی در سازمان که مقام بالایی دارد و سایه خود را نتوانسته مهار وکنترل نماید کلید فهم رویدادها و وضعیت‌های جاری سازمان خواهد بود.

در کتاب سازمان‌های بیمار (آتش‌پور و کامکار، ۱۳۸۶) تصریح شده است که سازمان‌ها و شرکت‌ها تمایل جدی دارند که ویژگی‌های شخصیتی مدیران ارشد را الگو قرار داده و آن را جزء رفتارهای سازمانی خود سازند. ما این تحلیل را با مشارکت ذهن یکدیگر (شما خواننده گرامی) بیشتر بسط می‌دهیم و از منظری گسترده‌تر به آنها می‌نگریم. به‌طور مسلم، فقط مدیران ارشد نیستند که شخصیت اصلی آنها سیمای سازمان را تحت تاثیر قرار می‌دهد بلکه هر کس که در نظام یا پستی از سازمان نقش کلیدی دارد می‌تواند این تاثیر را بر جای گذارد. در واقع، در سازمانی که سایه بر آن حاکم می‌شود مدیر دارای سایه نیرومند و مخرب می‌تواند دارای تاثیر عظیمی باشد چرا که رفتار او توجه بسیار زیادی را جلب کرده و پیوسته می‌تواند وقت و انرژی سایرین را تلف کرده و کارکنان را فرسوده و متخاصم سازد. نیروی آب‌زیرکاه، قدرتمند، گیج‌کننده و غیراخلاقی سایه قادر است افراد را گیج، آشفته و سردرگم سازد.