کتاب غم نامه ابلیس

«غم‌نامه ابلیس» یا «ابلیس در روانشناسی صوفیان» پژوهشی ناب در تصوف با موضوع نقش شخصیت ابلیس در عرفان اسلامی و نوشته پیتر ج. آون است. در این اثر که آنه ماری شیمل فقید نیز مقدمه‌ای برآن نوشته است، برای نخستین‌بار نقش ابلیس در رویکردهای متفاوت الاهیات عرفانی اسلامی بررسی شده و بازخوردهای مثبت و منفی متکلمان و صوفیان در قبال شخصیت ابلیس معرفی شده است. «غم نامه‌ ابلیس» رساله دکتری آون در دانشگاه هاروارد بوده که بارها آن را بازبینی کرده اما پیکره آن تقریبا دست‌نخورده باقی مانده است. ساختار محتوایی این کتاب، پیشبرد موازی جنبه‌های گوناگون بن‌مایه ابلیس در ژانرهای متنوع ادب اسلامی، به‌خصوص روایات عرفانی است. در فصل نخست کتاب، آون می‌کوشد بر پایه مجموعه متنوعی از منابع، از تفسیرهای ادبی قرآن و مجموعه‌های حدیث گرفته تا حکایات تعلیمی درباره پیامبرانی که مقدم بر محمد (ص) و وحی قرآنی مبعوث شده بودند؛ یک زندگینامه افسانه‌ای کوتاه برای ابلیس طراحی کند و در دو فصل بعدی نشان می‌دهد که چگونه پیروان و نظریه‌پردازان تصوف، ماجرای ابلیس را شرح و تفصیل داده‌اند. در نهایت این اثر ناب به طرح آن بخش از عرفان اسلامی می‌پردازد که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است. ابلیس چند رنگ و چند چهره‌ای که در کتاب آون با آن روبه‌رو می‌شویم به تلاش خود برای فریفتن یا آشفتن روح آدمیان ادامه خواهد داد اما شاید بتواند انسان را قادر به درک لایه‌های عمیق‌تری از تجربه (معنوی) سازد و همراه با آن بصیرت جدیدی درباره مسئله قدیمی الاهیات و تاریخ مذهب ارائه دهد و آن مسئله قدیم این است: کارکرد شرّ چیست و چگونه می‌توان از عهده آن برآمد؟