کتاب خاطرات تاریکی؛ مبهم‌های کوتاه تاریک تلخ

«خاطرات تاریکی؛مبهم‌های کوتاهِ تاریک ِ تلخ» اولین کتابی است که از مارسل بِئالو __ این نویسندۀ چیره‌دست که بوف کور صادق هدایت را شاهکار می‌دانست __ به فارسی ترجمه و منتشر می‌شود. بئالو نویسنده‌ای فرانسوی و کمتر شناخته شده است که دوران کودکی و نوجوانی سختی را گذراندو مجبور شد با وجود سن و سال کم، وارد دنیای کار شود. او همزمان با کار، ادبیات می‌خواند و زمانی که بای انجام کار دیگری به پاریس رفت با زنی ازدواج کرد که او را با ادبیات رمانتیک آلمان نیز آشنا ساخت. پس از آن با ماکس ژاکوب، نویسنده سوررئالیست آشنا شد و این دوستس او را به سبک سوررئال علاقه‌مند کرد. فعالیت ادبی بِئالو و چاپ کتاب‌هایش از سال ۱۹۳۷ آغاز شد و کتاب حاضر محصول همان سال است. از دیگر اثار او می‌توان به «یادداشت‌های روزانۀ یک مرده» و فصل‌نامه »واقعیت پنهان» اشاره کرد که از سال ۱۹۵۵ تا ۱۹۷۱، چهل‌ودو شماره از این فصلنامه منتشر شد. بئالو داستان‌های «خاطرات تاریکی (سایه)» را در چهار فصل «کودکی‌های بسیار»، «آن‌ها و او»، «تئاتر زیرزمینی» و «خفتۀ ایستاده» نوشته است. این داستان‌ها به ترتیب به دوران کودکی، نوجوانی و جوانی، پختگی و پیری انسان می‌پردازند و ماجراهایی درباره هریک از این مراحل زندگی بازگو می‌کنند. سرگردانی‌های و خواب و خیال‌های کودکی، عشق‌ها و شورهای نوجوانی و جوانی، عشق‌هایی که کشف می‌کنیم‌شان، عشق‌هایی که ما را کشف می‌کنند و بیشتر اوقات هم ما را توی خماری می‌گذارند. دغدغه‌های سن پختگی همچون حفظ آبرو و ظاهر، ظاهری که خیلی زود پرده از آن‌ها برداشته می‌شود و در نهایت، دوران پیری که مانند اتاق انتظاری برای مرگ است؛ با خواب و خیال‌هایی که در ذهن رژه می‌روند و بدنی که رو به نابودی است. بِئالو در این کتاب صریح ظاهر می‌شود و دیدگاهش ابداً متقلبانه و پنهان‌کارانه نیست. او تمام تلاشش را می‌کند تا قصه‌ها را در تنها زمانی‌که به نظر می‌رسد درخور این دنیا است تعریف کند: زمان ماضی استمراری. نویسنده در این داستان‌ها هم متأثر از سوررئالیسم است و هم از ادبیات فانتاستیک بهره می‌ببرد. در این داستان‌های بسیار کوتاه، با نثری شاعرانه، توصیف‌های بدیع، تصاویر غریب و فضاسازی گیرا مواجهیم. نویسنده ابتدا با توصیف فضایی روزمره و آشنا شروع می‌کند، ولی به‌مرور و با زبانی کم‌وبیش سرد و خونسرد به امری غریب و فضایی عجیب می‌لغزد. تصویر‌هایی که تخیل فرهیختۀ بِئالو می‌سازد در ذهن باقی می‌مانند. داستان‌های این مجموعه را «رمان‌های مینیاتوری» خوانده‌اند و خود نویسنده به آن‌ها «خرده‌رمان» گفته است.