کتاب داستان های بیدپای

کتاب داستان‌های بیدپای اثری است که با تصحیح پرویز ناتل خانلری و محمد روشن و به ترجمه‌ی محمد بن عبدالله البخاری، توسط انتشارات خوارزمی منتشر شده است. این کتاب یکی از نسخه‌های فارسی کهن کلیله و دمنه به‌شمار می‌رود و روایت‌گر مجموعه‌ای از حکایت‌ها و داستان‌های تمثیلی است که ریشه در سنت هندی و ایرانی دارند. داستان‌های بیدپای، با زبانی کهن و نثری آراسته، نه‌تنها قصه‌هایی از حیوانات و انسان‌ها را بازگو می‌کند، بلکه لایه‌هایی از حکمت، سیاست و اخلاق را نیز در خود جای داده است. این نسخه، با مقدمه‌ای مفصل درباره‌ی تاریخچه و ساختار کتاب، جایگاه ویژه‌ای در میان پژوهشگران و علاقه‌مندان به ادبیات کهن فارسی دارد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب داستان های بیدپای

کتاب داستان‌های بیدپای، ترجمه‌ی محمد بن عبدالله البخاری، یکی از کهن‌ترین و معتبرترین روایت‌های فارسی کلیله و دمنه است که به سفارش یکی از اتابکان موصل در قرن ششم هجری انجام شده است. این کتاب، مجموعه‌ای از حکایت‌های تمثیلی و پندآموز است که اصل آن از متون هندی (پنچاتنترا و مهابهارتا) گرفته شده و سپس با افزوده‌ها و تصرفات ایرانی و عربی، به شکل فعلی درآمده است. ساختار کتاب شامل مقدمه‌ای درباره‌ی توحید، داستان برزویه پزشک و سپس مجموعه‌ای از باب‌ها و حکایت‌هاست که هرکدام با هدف انتقال تجربه، حکمت و سیاست به مخاطب تدوین شده‌اند. در این نسخه، مترجم تلاش کرده است تا به‌جای افزودن اشعار و استنادهای رایج در دیگر ترجمه‌ها، به نثر ساده و وفادار به متن اصلی عربی ابن‌مقفع بسنده کند. کتاب، علاوه‌بر ارزش ادبی و داستانی، منبعی مهم برای پژوهش‌های زبان‌شناسی و تاریخ اندیشه در ایران به‌شمار می‌آید. مقدمه‌ی مفصل و توضیحات درباره‌ی نسخه‌شناسی و تفاوت‌های متون، این اثر را به منبعی غنی برای شناخت سیر تطور کلیله و دمنه در زبان فارسی تبدیل کرده است.

خلاصه داستان داستان های بیدپای

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند! داستان‌های بیدپای با دیباچه‌ای در ستایش خداوند و بیان جایگاه انسان در جهان آغاز می‌شود. سپس داستان برزویه پزشک روایت می‌شود؛ پزشکی ایرانی که به فرمان انوشیروان مأمور می‌شود کتابی پر از حکمت و پند را از هندوستان به ایران بیاورد. برزویه با تدبیر و هوشمندی، پس از گذراندن دشواری‌های بسیار، موفق می‌شود نسخه‌ای از کتاب کلیله و دمنه را به دست آورد و به ایران بازگرداند. این روایت، نه‌تنها ماجرای سفر و تلاش برزویه را شرح می‌دهد، بلکه به اهمیت دانش، رازداری، صداقت و وفاداری نیز می‌پردازد. پس از این مقدمه، کتاب وارد مجموعه‌ای از حکایت‌ها می‌شود که هرکدام در قالب داستان‌هایی از حیوانات و انسان‌ها، مفاهیم اخلاقی، سیاسی و اجتماعی را بازگو می‌کنند. برای نمونه، داستان شیر و گاو به روابط قدرت و سوءظن در دربارها اشاره دارد؛ داستان کبوتر طوق‌دار درباره‌ی همکاری و همبستگی است؛ و حکایت بوم و زاغان به دشمنی و تدبیر در برابر خطرات می‌پردازد. در هر باب، شخصیت‌ها با چالش‌هایی روبه‌رو می‌شوند که راه‌حل آن‌ها اغلب در خرد، تدبیر و مشورت نهفته است. روایت‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که هر داستان، مقدمه‌ای برای داستان بعدی می‌شود و زنجیره‌ای از حکایت‌ها را شکل می‌دهد. این ساختار تو در تو، به کتاب عمق و چندلایگی می‌بخشد و خواننده را با دنیایی از تمثیل‌ها و پندها روبه‌رو می‌کند، بی‌آنکه پایان قطعی یا نتیجه‌گیری مستقیم ارائه دهد.

چرا باید کتاب داستان های بیدپای را بخوانیم؟

داستان‌های بیدپای اثری است که در آن حکایت‌ها و تمثیل‌ها به‌عنوان ابزاری برای انتقال تجربه و اندیشه به‌کار رفته‌اند. این کتاب، نه‌تنها نمونه‌ای از نثر فارسی کهن و زبان دوره‌ی اتابکان را ارائه می‌دهد، بلکه فرصتی برای آشنایی با ریشه‌های مشترک فرهنگی ایران و هند فراهم می‌کند. ویژگی شاخص این نسخه، وفاداری به متن اصلی و پرهیز از حاشیه‌پردازی‌های رایج در دیگر ترجمه‌هاست؛ به همین دلیل، مطالعه‌ی آن برای کسانی که به دنبال شناخت اصیل‌تر و دقیق‌تر از کلیله و دمنه هستند، ارزشمند است. همچنین، ساختار داستان در داستان و پیوند حکایت‌ها، امکان تأمل درباره‌ی مفاهیم قدرت، سیاست، دوستی، وفاداری و اخلاق را فراهم می‌آورد. این کتاب می‌تواند الهام‌بخش پژوهش‌های ادبی، تاریخی و زبان‌شناسی باشد و نگاه تازه‌ای به سنت قصه‌گویی و حکمت در ادبیات فارسی ارائه دهد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان ادبیات کهن فارسی، پژوهشگران زبان و تاریخ، دانشجویان رشته‌های ادبیات و مطالعات فرهنگی، و کسانی که به دنبال حکایت‌های پندآموز و تمثیلی هستند پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که دغدغه‌ی شناخت ریشه‌های مشترک فرهنگی ایران و هند یا بررسی تطور متون کلاسیک را دارند، این اثر مناسب است.