کتاب زندگی من

کتاب زندگی من نوشته لئون تروتسکی و ترجمه هوشنگ وزیری، ناداستانی در قالب خودزندگی‌نامه به قلم یکی از چهره‌های برجسته‌ی تاریخ سیاسی قرن بیستم است. این کتاب که در سال ۱۳۵۸ توسط انتشارات خوارزمی منتشر شده (چاپ سوم)، درباره‌ی یکی از رهبران انقلاب روسیه و از نظریه‌پردازان مهم سوسیالیسم است. او خودش در این اثر به روایت زندگی شخصی و سیاسی خود پرداخته است. کتاب حاضر نه‌تنها شرحی از فرازونشیب‌های زندگی فردی نویسنده است، بلکه تصویری از تحولات اجتماعی و سیاسی روسیه و اروپا در دوران پرآشوب انقلاب‌ها و جنگ‌ها ارائه می‌دهد. این کتاب که در دسته‌ی خاطرات و اتوبیوگرافی‌های سیاسی قرار گرفته، با نثری صریح و تحلیلیْ تجربه‌های زیسته‌ی تروتسکی را از کودکی تا دوران تبعید و مبارزات سیاسی بازگو کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب زندگی من

کتاب زندگی من نوشته‌ی لئون تروتسکی و یک ناداستان در قالب اتوبیوگرافی سیاسی است که به‌طور مفصل به زندگی، اندیشه‌ها و مبارزات یکی از چهره‌های کلیدی انقلاب روسیه می‌پردازد. تروتسکی در این کتاب شرح زندگی خود را از کودکی در خانواده‌ای خرده‌بورژوا و روستایی دورافتاده آغاز می‌کند و به‌تدریج وارد فضای پرتنش و متلاطم روسیه‌ی پیش از انقلاب می‌شود. ساختار کتاب بر پایه‌ی روایت خطی زندگی نویسنده استوار است و هر فصل به دوره‌ای از زندگی او اختصاص دارد؛ از سال‌های کودکی و نوجوانی، نخستین برخوردها با سیاست و اندیشه‌های انقلابی تا زندان، تبعید، فرارها، مهاجرت‌ها و در نهایت نقش‌آفرینی در انقلاب ۱۹۰۵ و ۱۹۱۷ میلادیِ روسیه.

نویسنده در این اثر نه‌تنها به روایت رویدادهای شخصی و خانوادگی می‌پردازد، بلکه با نگاهی تحلیلی، شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی روسیه و اروپا را نیز بررسی می‌کند. او در بخش‌هایی از کتاب به نقد و بررسی نظریه‌های سیاسی و اختلافات درون حزب بلشویک و رابطه‌اش با لنین و دیگر رهبران انقلاب پرداخته است. کتاب زندگی من علاوه‌بر بازتاب تجربه‌های فردی لئون تروتسکی، تصویری از جامعه و تاریخ معاصر روسیه ارائه داده و مرز میان خاطره‌نویسی و تحلیل تاریخی را به‌گونه‌ای پیوسته طی کرده است.

عنوان این کتاب در زبان مبدأ عبارت از Mein Leben و در انگلیسی برابر با My Life: An Attempt at an Autobiography است. این کتاب جلد دوم از دوره‌ی آثار تروتسکی در انتشارات خوارزمی بوده است.

خلاصه کتاب زندگی من

کتاب با توصیف کودکی لئون تروتسکی در خانواده‌ای روستایی و نسبتاً مرفه آغاز می‌شود. او تصویری از فضای خانوادگی، روابط والدین، کار و زندگی روزمره در روستا و نخستین تجربه‌هایش از مدرسه و جامعه‌ی اطراف را ارائه می‌دهد. سپس با جزئیات به شرح محیط خانه، کارگاه، کارگران فصلی و روابط میان اعضای خانواده و خدمتکاران می‌پردازد و از همان ابتدا تضادهای اجتماعی و طبقاتی را در زندگی روزمره لمس می‌کند. نویسنده به نخستین مواجهه‌هایش با کتاب و اندیشه‌های سیاسی اشاره می‌کند و از نخستین تصادم‌ها و برخوردهای فکری و اجتماعی سخن می‌گوید. او به‌تدریج وارد فضای شهر و تحولات اجتماعی گسترده‌تر می‌شود و نخستین گام‌ها را در مسیر فعالیت‌های انقلابی برمی‌دارد. تروتسکی از نخستین سازمان انقلابی خود، تجربه‌های زندان و تبعید، فرارها و مهاجرت‌های اجباری روایت می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه زندگی شخصی‌اش با تحولات سیاسی و اجتماعی روسیه گره خورده است. او به نقش خود در انقلاب‌های ۱۹۰۵ و ۱۹۱۷، ریاست شوراهای کارگری، مذاکرات صلح، سازماندهی ارتش سرخ و اختلافات درون حزب می‌پردازد و با نگاهی انتقادی به روند قدرت‌گیری، اختلافات نظری و عملی با دیگر رهبران به‌ویژه لنین و نیز به حوادث پس از مرگ لنین و تبعید خود اشاره می‌کند. کتاب با روایت زندگی در تبعید، تحلیل شکست‌ها و پیروزی‌ها و بازاندیشی در مسیر انقلاب به پایان می‌رسد.

چرا باید کتاب زندگی من را بخوانیم؟

کتاب زندگی من اثری است که نه‌تنها به روایت زندگی شخصی یک انقلابی می‌پردازد، بلکه لایه‌های پنهان تاریخ معاصر روسیه و اروپا را از زاویه‌ای متفاوت آشکار می‌کند. این کتاب با جزئیات فراوان، تجربه‌های زیسته‌ی لئون تروتسکی را در بستر تحولات اجتماعی و سیاسی بازتاب و نشان می‌دهد چگونه زندگی فردی می‌تواند با سرنوشت یک ملت و حتی جهان پیوند بخورد. از ویژگی‌های شاخص این اثر، صداقت در روایت، پرداختن به تضادها و بحران‌های درونی و بیرونی و تحلیل عمیق مناسبات قدرت و ایدئولوژی است. خواننده با مطالعه‌ی این کتاب نه‌تنها با زندگی و اندیشه‌های تروتسکی آشنا می‌شود، بلکه تصویری از جامعه‌ی روسیه پیش و پس از انقلاب، ساختارهای طبقاتی و چالش‌های یک مبارز سیاسی را درک می‌کند. این کتاب فرصتی است برای فهم بهتر تاریخ، سیاست و روان‌شناسی فردی در بستر رویدادهای بزرگ.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان تاریخ معاصر، دانشجویان و پژوهشگران علوم سیاسی و اجتماعی، کسانی که دغدغه‌ی شناخت انقلاب‌ها و تحولات اجتماعی را دارند و افرادی که به زندگی‌نامه‌های سیاسی و روایت‌های دست‌اول از رهبران تاریخی علاقه‌مند هستند، پیشنهاد می‌شود.

درباره لئون تروتسکی

لئون تروتسکی (Leon Trotsky) یا لئون داویدوویچ تروتسکی (۱۸۷۹ - ۱۹۴۰) یک انقلابی بلشویک، نظریه‌پردازی مارکسیست، نویسنده و سیاستمدار تأثیرگذار روسی بود که نقش برجسته‌ای در شکل‌گیری انقلاب‌های اوایل قرن بیستم در روسیه و تأسیس اتحاد جماهیر شوروی ایفا کرد. او در خانواده‌ای ثروتمند در اوکراین متولد شد و از کودکی باهوش و علاقه‌مند به علوم و اندیشه‌های مارکسیستی بود. فعالیت‌های انقلابی او از سنین نوجوانی آغاز شد و به‌دلیل مبارزاتش علیه رژیم تزاری دستگیر و به تبعید در سیبری محکوم شد، اما با استفاده از پاسپورت جعلی توانست بگریزد و با ولادیمیر لنین و همسرش در لندن ملاقات کند. او در جریان انقلاب ۱۹۰۵، بازگشتی فعال به روسیه داشت و در شورش‌ها و اعتصابات پتروگراد نقش برجسته‌ای ایفا کرد، اما دوباره دستگیر و به سیبری فرستاده شد؛ البته پیش از رسیدن به مقصد موفق به فرار شد. تروتسکی در سال‌های بعد، بیش از یک دهه در خارج از کشور و در شهرهایی مانند وین، پاریس، برلین و نیویورک به فعالیت سیاسی و همکاری با انقلابیون دیگر ادامه داد؛ تااین‌که با وقوع انقلاب فوریه‌ی ۱۹۱۷ به روسیه بازگشت و به‌سرعت به یکی از چهره‌های کلیدی انقلاب اکتبر تبدیل شد. او عملیات نظامی در پتروگراد را هدایت و سرنگونی دولت موقت را رهبری کرد؛ به‌گونه‌ای که بلشویک‌ها کنترل کامل پایتخت را تثبیت کردند و او به‌عنوان یکی از نزدیک‌ترین متحدان لنین شناخته شد. تروتسکی پس از انقلاب در مقام کمیسر جنگ، ارتش سرخ را بنیان گذاشت و خود فرماندهی آن را بر عهده گرفت. با اینکه سابقه‌ی نظامی نداشت، توانست ارتش را از گروهی بی‌نظم به نیرویی منظم و کارآمد تبدیل و پیروزی بلشویک‌ها در جنگ داخلی روسیه را تضمین کند. همچنین به‌عنوان کمیسر خلق برای روابط خارجی فعالیت داشت و در مذاکرات بر سر صلح برست - لیتوفسک شرکت کرد و کمونیست اینترنشنال را تأسیس کرد تا گسترش انقلاب طبقه‌ی کارگر در سطح جهانی را تسهیل کند.

با وجود این دستاوردها، پس از مرگ لنین در سال ۱۹۲۴، کشمکش‌های درون‌حزبی و ظهور ژوزف استالین باعث کاهش نفوذ لئون تروتسکی شد؛ زیرا او به‌شدت با سیاست «سوسیالیسم در یک کشور» از استالین مخالفت و از نظریه‌ی «انقلاب دائمی» دفاع می‌کرد. در نتیجه، ابتدا به تبعید داخلی در قزاقستان فرستاده شد و سپس در سال ۱۹۲۹ از اتحاد جماهیر شوروی اخراج شد. لئون تروتسکی در تبعید در ترکیه، فرانسه، نروژ و نهایتاً مکزیکوسیتی به فعالیت سیاسی، نوشتن و انتشار آثارش ادامه داد؛ ازجمله کتاب‌های مهم او می‌توان به «تاریخ انقلاب روسیه» و «خیانت به انقلاب» اشاره کرد که نقدی جدی بر سیاست‌های استالین و مسیر اتحاد جماهیر شوروی ارائه کرده‌اند. این نویسنده در مکزیکوسیتی در سال ۱۹۴۰ توسط رامون مرکادر، مأمور استالینی، با چکش یخ‌شکن به قتل رسید؛ مرگی که نماد پایان یک زندگی انقلابی و همزمان نشان‌دهنده‌ی خطرات سرکوب درون‌حزبی و تبعید سیاسی بوده است. لئون تروتسکی نه‌تنها به‌عنوان متفکر و نویسنده‌ی برجسته‌ی مارکسیستی، بلکه به‌عنوان یک رهبر نظامی و سیاسی که در شکل‌گیری کمونیسم روسیه و جنبش کارگری بین‌المللی نقش کلیدی داشت، شناخته شده و زندگی و مرگ او همواره نمونه‌ای از تعهد به آرمان‌های انقلابی، مقاومت در برابر دیکتاتوری و تضادهای قدرت درون جنبش‌های انقلابی قرن بیستم میلادی به شمار رفته است. کتاب زندگی من، زندگی‌نامه‌ی خودنوشتِ این شخصیت تاریخ روسیه و جهان است.

نظر افراد یا مجله‌های مشهور درباره این کتاب چیست؟

در سایت fivebooks.com نوشته شده که قالب خودزندگی‌نامه همواره شامل تلاش‌هایی برای توجیه خودِ نویسنده و شامل طفره‌رفتن، گزینش مطالب و گاه تحریف آشکار حقایق است؛ سپس گفته شده که خودزندگی‌نامه‌‌ی زندگی من به قلم لئون تروتسکی واقعاً تأثیرگذار است.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

کتاب زندگی من با ترجمه‌ی هوشنگ وزیری و توسط نشر روزن‏‫ در سال ۱۳۴۹ منتشر شده و به چاپ دوم هم رسیده است.