کتاب ردپای روباه پیر در ایران

کتاب ردپای روباه پیر در ایران نوشته‌ی دنیس رایت و با ترجمه‌ی ابوالفضل طاهریان ریزی، اثری مستند و پژوهشی درباره‌ی تاریخ روابط ایران و بریتانیا است. این کتاب توسط انتشارات طاهریان منتشر شده است و به‌صورت مفصل به بررسی نقش و نفوذ بریتانیا در ایران، به‌ویژه در دوران قاجار و پس از آن، می‌پردازد. نویسنده با تکیه‌بر اسناد، خاطرات و روایت‌های تاریخی، تلاش کرده است تا تصویری روشن از فرازونشیب‌های روابط دو کشور و تأثیرات سیاست‌های بریتانیا بر سرنوشت ایران ارائه دهد. کتاب، علاوه‌بر روایت تاریخی، به تحلیل زمینه‌های شکل‌گیری ذهنیت ایرانیان نسبت به انگلیسی‌ها و ریشه‌های بی‌اعتمادی و تنفر تاریخی نیز پرداخته است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ردپای روباه پیر در ایران

ردپای روباه پیر در ایران اثری پژوهشی و مستند از دنیس رایت است که با ترجمه‌ی ابوالفضل طاهریان ریزی در دسترس قرار گرفته است. این کتاب به بررسی روابط ایران و بریتانیا از قرون گذشته تا دوران معاصر می‌پردازد و تمرکز ویژه‌ای بر دوره‌ی قاجار دارد؛ زمانی که رقابت قدرت‌های بزرگ، به‌ویژه بریتانیا و روسیه، تأثیر عمیقی بر سیاست و سرنوشت ایران گذاشت. نویسنده با رویکردی تحلیلی و با استفاده از منابع آرشیوی، خاطرات دیپلمات‌ها و اسناد تاریخی، روند شکل‌گیری سیاست‌های بریتانیا در قبال ایران را واکاوی کرده است. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که ابتدا زمینه‌های تاریخی و جغرافیایی ایران و جایگاه آن در نگاه بریتانیا را شرح داده و سپس به‌تدریج وارد جزئیات روابط دیپلماتیک، قراردادها، مأموریت‌ها و چالش‌های میان دو کشور می‌شود. کتاب نه‌تنها به روایت رخدادها بسنده نکرده، بلکه تلاش کرده است تا ریشه‌های ذهنیت ایرانیان نسبت به انگلیسی‌ها و عوامل شکل‌گیری بی‌اعتمادی تاریخی را نیز بررسی کند. دنیس رایت، با سابقه‌ی دیپلماتیک و آشنایی نزدیک با ایران، توانسته است تصویری چندلایه و پیچیده از این روابط ارائه دهد که برای علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران و مطالعات بین‌الملل جذاب خواهد بود.

خلاصه کتاب ردپای روباه پیر در ایران

کتاب غیرداستانی است و نیازی به هشدار لو رفتن داستان ندارد. در ردپای روباه پیر در ایران، دنیس رایت با رویکردی مستند و تحلیلی، روابط ایران و بریتانیا را از نخستین تماس‌ها تا پایان دوران قاجار و ورود به عصر پهلوی بررسی کرده است. کتاب با شرح زمینه‌های جغرافیایی و تاریخی ایران آغاز می‌شود و نشان می‌دهد که تا پیش از قرن نوزدهم، منافع بریتانیا در ایران عمدتاً تجاری و محدود به فعالیت‌های کمپانی هند شرقی بود. اما با گسترش امپراتوری بریتانیا در هند و افزایش تهدیدات قدرت‌های رقیب مانند روسیه و فرانسه، ایران به‌عنوان یک منطقه‌ی استراتژیک برای دفاع از هند اهمیت یافت. در ادامه، کتاب به مأموریت‌های دیپلماتیک، قراردادها و رقابت‌های سیاسی میان بریتانیا، روسیه و ایران می‌پردازد. نقش شخصیت‌هایی مانند جان ملکم، هارفورد جونز و سر گور اوزلی در شکل‌گیری روابط دیپلماتیک و انعقاد پیمان‌های سیاسی و تجاری به‌تفصیل بررسی شده است. نویسنده نشان داده است که چگونه ضعف ساختاری حکومت قاجار و رقابت قدرت‌های خارجی، ایران را به عرصه‌ی نفوذ و مداخله‌ی بیگانگان تبدیل کرد. قراردادهایی مانند عهدنامه گلستان، ترکمنچای و توافقات بعدی، نه‌تنها سرنوشت سرزمینی ایران را تغییر داد، بلکه زمینه‌ساز بی‌اعتمادی عمیق ایرانیان نسبت به بریتانیا شد. کتاب همچنین به نقش نفت، تأسیس بانک شاهنشاهی، خطوط تلگراف و دیگر منافع اقتصادی بریتانیا در ایران اشاره کرده و نشان داده است که چگونه این منافع، سیاست‌های لندن را در قبال ایران شکل داده‌اند. در بخش‌هایی از کتاب، به روایت زندگی و عملکرد دیپلمات‌ها و مأموران بریتانیایی در ایران پرداخته شده و تأثیر رفتار و سیاست‌های آنان بر ذهنیت ایرانیان مورد تحلیل قرار گرفته است. نویسنده با بررسی اسناد و خاطرات، تلاش کرده است تا تصویری واقع‌گرایانه از فرازونشیب‌های روابط ایران و بریتانیا ارائه دهد و ریشه‌های تاریخی احساسات ضدانگلیسی در ایران را واکاوی کند.

چرا باید کتاب ردپای روباه پیر در ایران را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی مستند و تحلیلی، امکان شناخت عمیق‌تری از روابط تاریخی ایران و بریتانیا را فراهم آورده است. یکی از ویژگی‌های شاخص آن، استفاده از منابع آرشیوی و خاطرات دست‌اول دیپلمات‌ها و مأموران بریتانیایی است که به روایت‌های رسمی و غیررسمی عمق بیشتری می‌بخشد. کتاب نه‌تنها به رخدادهای سیاسی و دیپلماتیک پرداخته، بلکه زمینه‌های اجتماعی و روانی شکل‌گیری ذهنیت ایرانیان نسبت به انگلیسی‌ها را نیز بررسی کرده است. خواندن این اثر برای کسانی که به دنبال درک ریشه‌های بی‌اعتمادی تاریخی و پیچیدگی‌های روابط بین‌الملل هستند، فرصت مناسبی برای بازنگری در روایت‌های رایج و آشنایی با زوایای کمتر دیده‌شده تاریخ معاصر ایران فراهم می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران تاریخ معاصر ایران، دانشجویان روابط بین‌الملل، علاقه‌مندان به مطالعات استعماری و کسانی که دغدغه‌ی شناخت ریشه‌های ذهنیت ضدانگلیسی در ایران را دارند پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب ردپای روباه پیر در ایران

«آگاهی از تاریخ گذشته، به‌ویژه در دوره قاجار که مصادف با اوج امپریالیسم بریتانیا بود، برای درک پیچیدگی‌هایی که هنوز زیربنای روابط انگلیس و ایران است، ضروری است. تا زمان روی کار آمدن قاجارها در پایان قرن هشتم، تنها منافع بریتانیا در این کشور تجارت بود که در دستان انحصاری کمپانی هند شرقی بود که پایگاه آنها در بوشهر در خلیج‌فارس فعالیت می‌کرد. با این حال، در آغاز قرن، تملک‌های ارضی در هند، ابعاد سیاسی مهمی را به منافع بریتانیا در ایران افزوده بود که اکنون به عنوان یک سنگر بیرونی در دفاع از امپراتوری رو به رشد هند تلقی می‌شود. یک قرن بعد نفت - کشف، توسعه و مالکیت انگلیسی‌ها - اهمیت ایران را برای بریتانیا افزایش داد، به ویژه پس از اینکه نیروی دریایی سلطنتی برای روشن کردن کشتی‌های خود از زغال‌سنگ به نفت تبدیل شد. برای بریتانیا، یک پارس «دوست با بریتانیای کبیر و مستقل از کنترل خارجی» به یک نقطه ثابت در سیاست خارجی آن تبدیل شد. برای محافظت از ایران، ابتدا از جاه‌طلبی‌ها، از فرانسه ناپلئونی، سپس از روسیه تزاری و در نهایت از اتحاد جماهیر شوروی کمونیستی، بریتانیا اغلب بر روی احساسات و منافع ایران سوار می‌شد و با انجام این کار، «انگلیسی‌ها» در ذهن بسیاری از ایرانیان احساس تنفر به جای گذاشتند. انزجار و بی‌اعتمادی به جای محبت و همراه با اعتقاد شدیداً مبالغه‌آمیز به زیرکی و رندی بریتانیا؛ رنجش ایرانیان از این که انگلیسی‌ها ریشهٔ تاریخی دارد، زیرا به نظر می‌رسید که بریتانیا از تعهدات معاهده‌ای که با فتحعلی شاه بسته بود، سرپیچی کرده و ایران را مجبور کرده بود که از ادعاهای تاریخی خود بر هرات دست بردارد و اعلامیه ایران در بی‌طرفی در جنگ جهانی اول را نادیده گرفته بود.»