کتاب آخرین امپراتوری ایران

کتاب آخرین امپراتوری ایران با عنوان اصلی "The Last Empire of Iran" نوشتهٔ مایکل آر. جکسون بُنِر و ترجمهٔ اکبر بتوئی است. انتشارات مهراندیش این کتاب را به چاپ رسانده است. این کتاب گزارشی روزآمد و جامع از ۴۰۰ سال امپراتوری ساسانی ارائه می‌دهد که به بررسی تحولات سیاسی، نظامی و اجتماعی این دوره از تاریخ ایران می‌پردازد. کتاب حاضر به‌عنوان یکی از منابع معتبر در مطالعات ساسانی، اطلاعات ارزشمندی را درباره دوره‌ای که کمتر در منابع فارسی به آن پرداخته شده، ارائه می‌کند. این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب آخرین امپراتوری ایران

کتاب آخرین امپراتوری ایران در دسته آثار تاریخی-پژوهشی قرار می‌گیرد که به بررسی دقیق و علمی سلسلهٔ ساسانی (۲۲۴-۶۵۱ میلادی) می‌پردازد. این اثر در سال ۲۰۲۰ میلادی توسط انتشارات گانگ در انگلستان به چاپ رسید و نسخهٔ فارسی آن توسط انتشارات مهراندیش در ایران منتشر شده است. نویسنده با استفاده از منابع متنوع تاریخی از جمله متون یونانی، لاتین، سریانی، ارمنی، عربی، فارسی میانه و منابع باستان‌شناختی، تصویری جامع از امپراتوری ساسانی ارائه می‌دهد. این کتاب به موقعیت ژئوپلیتیک ایران ساسانی در میانهٔ قدرت‌های بزرگ آن زمان از جمله روم شرقی (بیزانس)، امپراتوری هون‌ها و سایر همسایگان می‌پردازد و تحولات سیاسی و نظامی این دوره را بررسی می‌کند. کتاب از منظر روش‌شناسی تاریخی، رویکردی انتقادی به منابع دارد و تلاش می‌کند روایت‌های متفاوت و گاه متناقض از رویدادهای این دوره را مورد بازخوانی قرار دهد. نویسنده همچنین به ارتباط میان سیاست، دین و قدرت در دوران ساسانی توجه ویژه‌ای نشان می‌دهد.

خلاصه کتاب آخرین امپراتوری ایران

کتاب در ۱۰ فصل تنظیم شده و سیر تحول امپراتوری ساسانی را از ظهور تا سقوط پی می‌گیرد:

در فصل اول با عنوان اوراسیا از فتوحات اسکندر تا سقوط پارت، نویسنده زمینه‌های تاریخی شکل‌گیری امپراتوری ساسانی را بررسی می‌کند. این فصل به وضعیت ایران پس از حمله اسکندر، شکل‌گیری حکومت سلوکیان و سپس اشکانیان می‌پردازد و شرایط سیاسی و اجتماعی منطقه را در آستانه ظهور ساسانیان توصیف می‌کند.

فصل دوم، بنیانگذاری خاندان ساسان، به چگونگی به قدرت رسیدن اردشیر اول و تأسیس سلسله ساسانی می‌پردازد. در این فصل، ریشه‌های مذهبی و سیاسی خاندان ساسان در فارس و نبردهای اردشیر با آخرین پادشاه اشکانی (اردوان پنجم) بررسی می‌شود. همچنین، سیاست‌های اردشیر برای تثبیت قدرت و ایجاد تغییرات ساختاری در نظام سیاسی و مذهبی ایران تشریح می‌گردد.

فصل سوم، از شاپور اول تا شاپور دوم، دوره‌ای طولانی از تاریخ ساسانی را پوشش می‌دهد که طی آن، امپراتوری ساسانی به اوج قدرت نظامی خود در مقابل روم رسید. مهم‌ترین موضوع این فصل، پیروزی‌های شاپور اول بر امپراتوران روم از جمله والرین است که به اسارت گرفته شد. همچنین، دوران طولانی سلطنت شاپور دوم (شاپور ذوالاکتاف) و جنگ‌های او با روم و قبایل عرب مورد بررسی قرار می‌گیرد.

فصل چهارم با عنوان دنیای کوچ‌نشین‌ها به چالش‌های امپراتوری ساسانی در مرزهای شرقی و شمالی و تهدید اقوام کوچ‌نشین مانند هون‌ها می‌پردازد. در این فصل، راهبردهای دفاعی ساسانیان در مقابله با این تهدیدها از جمله ساخت استحکامات مرزی و دیوارهای دفاعی بررسی می‌شود.

فصل پنجم، تحقیر و ارتداد، به دوره‌ای از ضعف و بحران در امپراتوری ساسانی می‌پردازد که با شکست پیروز (فیروز) از هفتالیان (هون‌های سفید) و کشته شدن او در نبرد آغاز می‌شود. این فصل همچنین به جنبش مزدک و تأثیرات سیاسی و اجتماعی آن بر جامعه ساسانی می‌پردازد.

فصل ششم، احیای ایران، روند بازسازی قدرت ساسانی در دوران خسرو انوشیروان را بررسی می‌کند. اصلاحات اداری، مالیاتی و نظامی انوشیروان و همچنین مقابله او با جنبش مزدکیان و نبردهایش با روم شرقی در دوران ژوستینین از جمله موضوعات این فصل است.

فصل هفتم، پیروزی و محنت، به دوران پرفراز و نشیب پس از انوشیروان تا آغاز سلطنت خسرو پرویز می‌پردازد. در این فصل، تنش‌های درباری، کودتاها و جنگ‌های داخلی که منجر به بی‌ثباتی سیاسی شد، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

فصل هشتم، آخرین جنگ باستان، به نبرد سرنوشت‌ساز میان خسرو پرویز و امپراتوری روم شرقی می‌پردازد. در این فصل، پیروزی‌های چشمگیر ساسانیان و تصرف مناطق وسیعی از قلمرو روم شرقی از جمله سوریه، فلسطین، مصر و آسیای صغیر توصیف می‌شود. همچنین، شکست نهایی خسرو از هراکلیوس و پیامدهای آن برای امپراتوری ساسانی مورد بحث قرار می‌گیرد.

فصل نهم، فروپاشی خاندان ساسان، به سال‌های پایانی امپراتوری ساسانی و حمله اعراب مسلمان به ایران می‌پردازد. در این فصل، آشفتگی‌های سیاسی پس از قتل خسرو پرویز، سلطنت کوتاه‌مدت چندین پادشاه از جمله یزدگرد سوم و نبردهای سرنوشت‌ساز قادسیه و نهاوند که منجر به سقوط امپراتوری ساسانی شد، بررسی می‌گردد.

فصل دهم و پایانی کتاب، مشاهداتی در باب سقوط امپراتوری ایران، به تحلیل عوامل سقوط ساسانیان می‌پردازد. در این فصل، نویسنده دلایل متعدد فروپاشی امپراتوری ساسانی از جمله فرسودگی ناشی از جنگ‌های طولانی با روم، ساختار متمرکز قدرت، نارضایتی طبقات اجتماعی و عدم انسجام داخلی را بررسی می‌کند.

چرا باید کتاب آخرین امپراتوری ایران را بخوانیم؟

این کتاب با استفاده از منابع متنوع و رویکردی علمی، تصویری جامع از یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ ایران ارائه می‌دهد. کتاب آخرین امپراتوری ایران با پرداختن به جنبه‌های مختلف تاریخ ساسانی از جمله روابط با قدرت‌های همسایه، ساختارهای اداری، نظام اجتماعی و مذهبی، خواننده را با ابعاد مختلف این دوره آشنا می‌سازد.دیکی از ویژگی‌های این کتاب، استفاده از منابع غیرایرانی در کنار منابع ایرانی است که امکان مقایسه دیدگاه‌های مختلف را فراهم می‌کند. همچنین، تحلیل‌های نویسنده درباره رابطه بین سیاست و مذهب در دوران ساسانی و تأثیر آن بر ساختار قدرت، از نقاط قوت کتاب است. این کتاب همچنین به موضوع تعامل و تقابل فرهنگ‌ها در دوران ساسانی می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه امپراتوری ساسانی در تبادل فرهنگی با همسایگان خود از جمله روم، هند و چین قرار داشته است.

کتاب آخرین امپراتوری ایران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب را به دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های تاریخ، ایران‌شناسی و باستان‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم. همچنین، افرادی که به تاریخ ایران باستان و به‌ویژه دوره ساسانی علاقه‌مند هستند، می‌توانند از مطالعه این کتاب بهره ببرند. با توجه به رویکرد علمی کتاب و استفاده از منابع متعدد، این اثر برای کسانی که به دنبال شناخت عمیق‌تر از تاریخ ایران پیش از اسلام هستند، منبعی ارزشمند به شمار می‌رود.

فهرست کتاب آخرین امپراتوری ایران

درباره کتاب

درباره نویسنده

درباره مترجم

قدردانی

پیشگفتار

منابع تاریخ ساسانی

I. اوراسیا از فتوحات اسکندر تا سقوط پارت

II. بنیانگذاری خاندان ساسان

III. از شاپور اول تا شاپور دوم

IV. دنیای کوچ‌نشین‌ها

V. تحقیر و ارتداد

VI. احیای ایران

VII. پیروزی و محنت

VIII. آخرین جنگ باستان

IX. فروپاشی خاندان ساسان

X. مشاهداتی در باب سقوط امپراتوری ایران

کتابشناسی

منابع اولیه

منابع ثانویه

نظر افراد و مجله‌های مشهور درباره کتاب یا نویسنده

مجله Iranian Studies این کتاب را به‌عنوان اثری ارزشمند در مطالعات ساسانی معرفی کرده و نویسنده را به دلیل رویکرد چندجانبه و استفاده از منابع متنوع مورد تحسین قرار داده است.

تورج دریایی، استاد مطالعات ایرانی در دانشگاه کالیفرنیا، این کتاب را منبعی جامع برای مطالعه دوران ساسانی دانسته و روش‌شناسی نویسنده در بررسی منابع تاریخی را قابل توجه خوانده است.

مجله Journal of Late Antiquity در بررسی این کتاب، آن را اثری مهم در بازنگری تاریخ ساسانی با توجه به یافته‌های جدید باستان‌شناسی و متن‌شناسی ارزیابی کرده است.

کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

کتاب آخرین امپراتوری ایران در سال ۲۰۲۱ در فهرست نامزدهای جایزه کتاب سال ایران‌شناسی بنیاد ایران‌شناسی قرار گرفت. همچنین، این کتاب در سال ۲۰۲۰ توسط انجمن مطالعات خاورمیانه به‌عنوان یکی از منابع برجسته در زمینه مطالعات تاریخ ایران باستان معرفی شد. مایکل آر. جکسون بنر پیش از این نیز برای پژوهش‌هایش در زمینه تاریخ ساسانی، جایزه پژوهشی انجمن مطالعات ایران در آمریکای شمالی را دریافت کرده است.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب منتشر شده است؟

نسخه اصلی انگلیسی کتاب با عنوان "The Last Empire of Iran" در سال ۲۰۲۰ توسط انتشارات گانگ (Gingko) در انگلستان منتشر شده است. این کتاب همچنین به زبان‌های عربی و ترکی نیز ترجمه شده است.

درباره دکتر مایکل ریچارد جکسون بُنِر

دکتر مایکل ریچارد جکسون بُنِر، متولد سال ۱۹۸۱ میلادی، پژوهشگر و تاریخ‌نگار کانادایی است که در زمینه تاریخ ایران باستان تخصص دارد. او دکترای خود را در رشته خاورشناسی و تاریخ ایران باستان از دانشگاه آکسفورد دریافت کرده و شاگرد اساتیدی چون هاوارد جانستون و رابرت هویلند بوده است. بنر علاوه بر فعالیت‌های پژوهشی، به‌عنوان مشاور سیاسی در حوزه ایران به دولت کانادا خدمت می‌کند. از دیگر آثار او می‌توان به کتاب سه منبع نادیده‌گرفته‌شده از تاریخ ساسانی در دوران فرمانروایی خسرو انوشیروان و در دفاع از تمدن اشاره کرد. او همچنین مقالات متعددی در نشریات معتبر علمی در زمینه تاریخ ایران باستان و به‌ویژه دوره ساسانی منتشر کرده است. از جمله علایق پژوهشی او می‌توان به بررسی منابع تاریخی دوره ساسانی، روابط ایران و روم در دوران باستان و تحلیل ساختارهای سیاسی و اجتماعی ایران پیش از اسلام اشاره کرد.

بخشی از کتاب آخرین امپراتوری ایران

«وقتی مردم خاور نزدیک برای نخستین بار در شهرها گرد هم آمدند، نظم سیاسی در قالب توالی امپراتوری‌هایی نمود پیدا کرد. پادشاهی‌های سومر، آکد، آشور، لیدیه، ماد و بابِل یکی پس‌از دیگری بر خاور نزدیک حکم راندند تااینکه سرانجام بابِل توسط ارتشِ پادشاه پارس، کوروش کبیر، فتح شد. در همهٔ این امپراتوری‌ها همان نمود از تمدنی که در دشت‌های بین‌النهرین شکل گرفته بود را می‌شد مشاهده کرد. کوروش خود را احیاکنندهٔ نظم یکجانشینیِ کهن معرفی کرد که رو به ویرانی نهاده بود و تمامی تشریفات پادشاهان سومری، آشوری و بابِلی را در پیش گرفت. اولین امپراتوری پارسی به تقلید از هنر و معماری شهرهای باستانی آشوری و بابِلی پرداخت و نماد قدرتِ شاهانه‌ای که کوروش و جانشینانش برگزیدند، ازقبل و مربوط به پادشاهان باستانی بود که بر آن سرزمین حکمرانی کرده بودند.

قلمرو کوروش کبیر که بعدها به امپراتوری هخامنشی شهرت یافت از آب‌های دریای اژه تا آب‌های گل‌آلودِ بلخ گسترده بود. جانشینان پادشاهِ بزرگ تلاش کردند این امپراتوری را توسعه دهند و کمبوجیه، پسر و جانشین کوروش کبیر، سرزمین‌های مصر را به فتوحات پدرش افزود. این اولین اقدام برای متحد کردن تمامی ملت‌های متمدن دنیا زیر چتر یک حکومت واحد بود و یک نظامِ اجرایی مرکزیِ انعطاف‌پذیر بر عملکرد کارآمدِ دولتی بزرگ و ناهمگن نظارت می‌کرد. سرمایه‌گذاری بر روی کشاورزی در مقیاسی عظیم، و قانونمند کردن کالاهایی که در بازارها خریدوفروش می‌شدند، به رشد شهرهای پرجمعیت کمک کرد و شبکهٔ گسترده‌ای از راه‌ها' بین‌النهرین را به شمال آفریقا و دریای مدیترانه و نیز آناتولی و آسیای میانه وصل می‌کرد.»