کتاب ایرانیان و رویای قرآن پارسی

کتاب «ایرانیان و رویای قرآن پارسی» نوشتۀ محمود فتوحی است و انتشارات سخن آن را منتشر کرده است. ایرانیان و رؤیای قرآن پارسی اثری است که در آن الهیات و ادبیات به گفت‌وگویی عمیق و پیچیده می‌رسند، و زبان فارسی نه‌تنها به‌عنوان ابزاری برای بیان احساسات و اندیشه‌ها، بلکه به‌مثابه بستری برای تجربهٔ امر قدسی بازشناسی می‌شود.

درباره کتاب ایرانیان و رویای قرآن پارسی

کتاب ایرانیان و رؤیای قرآن پارسی، اثری تأمل‌برانگیز و پژوهش‌محور در زمینهٔ پیوند میان ادبیات فارسی و مفاهیم الهیاتی است. این کتاب به بررسی رؤیای دیرینِ ایرانیان برای خلق متنی مقدس به زبان پارسی می‌پردازد، متنی که بتواند هم‌سنگ با قرآن عربی، در مقام یک متنِ فرهمند و ابرمتن فرهنگی و معنوی ظاهر شود. فتوحی در این اثر، نگاهی تبارشناسانه به مفهوم قرآن پارسی دارد؛ مفهومی که قرن‌ها در ضمیر جمعی پارسی‌زبانان حضور داشته و خود را در قالب آثار عظیم ادبی همچون شاهنامه، مثنوی و دیوان حافظ تجلی داده است.

کتاب ایرانیان و رؤیای قرآن پارسی، روایتی فشرده؛ اما عمیق از سیر پویایی زبان پارسی دری طی بیش از ۱۲۰۰ سال ارائه می‌دهد؛ زبانی که از همان آغاز، ابزاری برای بازسازی هویت ایرانی پس از اسلام شد و در ادامه، بستری برای شکوفایی معنوی، عرفانی و فرهنگی یافت. فتوحی تلاش کرده است تا از رهگذر بررسی این ۳ ابرمتنِ ادبی، یعنی شاهنامه به‌عنوان حماسۀ هویت‌بخش، مثنوی به‌عنوان متنی عرفانی با قداستی مشابه قرآن و دیوان حافظ به‌مثابه کتاب آزادی و رندی ایرانی، به چیستی و چرایی رؤیای قرآن پارسی بپردازد. او در این مسیر، نه‌تنها سرگذشت ادبیات فارسی را مرور می‌کند، بلکه اندیشه و احساس شاعران و اندیشمندان مسلمان ایرانی را نیز به تصویر می‌کشد که در طول سده‌ها با زبان، معنا و مفهوم کلام الهی درگیر بوده‌اند. این بررسی به‌صورت لایه‌لایه انجام می‌شود؛ از تحلیل تفاوت مفهومی میان «ابرمتن»، «فرهمتن» و «شاهکار» گرفته تا کاوش در شرایط تاریخی و اجتماعی شکل‌گیری هر یک از این متون.

یکی از نقاط قوت کتاب ایرانیان و رؤیای قرآن پارسی، تحلیل خلاقانۀ نویسنده در باب قداست‌بخشی به متن است؛ اینکه چگونه متنی؛ مانند مثنوی به‌تدریج در طول زمان، فرایند تقدس را طی کرده و جایگاه قرآن‌گونه‌ای یافته است، چه در نگاه پیروان مولوی، چه در آیین مولویه و چه در ذهنیت ایرانیان امروز. همچنین در مورد دیوان حافظ، نویسنده تلاش کرده است جایگاه آن را به‌مثابه تجلی‌گاه نوعی آزادی معنوی، رمز و رندی و برخورد لطیف با امر قدسی نشان دهد.

فتوحی در کتاب خود، با استناد به آرای اندیشمندان گذشته و معاصر، از شهید بلخی، رودکی، و فردوسی گرفته تا اقبال لاهوری، بهار، شایگان و سروش، نشان می‌دهد که چگونه رؤیای داشتن یک متن آسمانی به زبان پارسی در اذهان پارسی‌زبانان جاگیر شده و استمرار یافته است. این کتاب را می‌توان کوششی در جهت فهم ریشه‌های فرهنگی و ادبی میل به متن مقدس پارسی دانست؛ متنی که همچنان در رؤیا و ناخودآگاه فرهنگی ما زندگی می‌کند.

خواندن کتاب ایرانیان و رویای قرآن پارسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب را به دانشجویان و پژوهشگران حوزۀ ادبیات فارسی و همچنین علاقه‌مندان به مطالعات میان‌رشته‌ای (ادبیات، الهیات، فرهنگ) پیشنهاد می‌کنیم.