کتاب حکمت و دیانت

معرفی کتاب حکمت و دیانت

کتاب الکترونیکی «حکمت و دیانت» (سرشتاسه) نوشتهٔ سید مصطفی محقق‌داماد و منتشرشده توسط انتشارات سخن، مجموعه‌ای از مقالات و سخنرانی‌های این نویسنده است که به موضوعات متنوعی در حوزهٔ الهیات، فلسفه اسلامی، فقه، حقوق و اخلاق می‌پردازد. این اثر با گردآوری نوشته‌ها و خطابه‌های پراکندهٔ محقق‌داماد، تصویری از دغدغه‌های فکری و پژوهشی او در حوزه‌های عقلی و نقلی ارائه می‌دهد. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب حکمت و دیانت

«حکمت و دیانت» مجموعه‌ای است از مقالات و سخنرانی‌های سید مصطفی محقق‌داماد که در سال‌های اخیر نگاشته یا ایراد شده‌اند. این کتاب، که عنوانش برگرفته از یکی از مقالات مجموعه است، به موضوعات متنوعی در حوزهٔ الهیات، فلسفه اسلامی، فقه، حقوق، اخلاق و نسبت میان عقل و دین می‌پردازد. محتوای کتاب بازتابی از تجربه‌های تحصیلی و تدریسی نویسنده در حوزه‌های مختلف علوم اسلامی و حقوق معاصر است و نشان می‌دهد که چگونه سنت حوزه‌های علمیهٔ قم، امکان تحصیل همزمان در رشته‌های عقلی و نقلی را فراهم می‌کرده است. برخی از بخش‌ها متن سخنرانی‌هایی هستند که در مناسبت‌های مختلف ایراد شده‌اند و برخی دیگر مقالاتی‌اند که برای نشریات یا بزرگداشت‌ها نوشته شده‌اند. پراکندگی موضوعات کتاب، از اجتهاد شورایی و اسرار شریعت تا فلسفه و دینداری و رابطهٔ فیزیک و متافیزیک، نشان‌دهندهٔ گسترهٔ دغدغه‌های فکری نویسنده است. کتاب همچنین به بازخوانی و نقد برخی مفاهیم بنیادین در فلسفه و فقه اسلامی می‌پردازد و تلاش دارد نسبت میان حکمت و دیانت را در سنت ایرانی-اسلامی واکاوی کند.

خلاصه کتاب حکمت و دیانت

این کتاب مجموعه‌ای از مقالات و سخنرانی‌هاست که هرکدام به یکی از مسائل بنیادین اندیشهٔ اسلامی می‌پردازند. نویسنده در بخش‌هایی مانند «اجتهاد شورایی» به بررسی نقش اجتهاد جمعی در تاریخ فقه و حقوق اسلامی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه تصمیمات مهم فقهی و حقوقی در سنت شیعه اغلب به صورت جمعی اتخاذ می‌شده است. در مقالهٔ «اسرار شریعت و منافع طاعت از نظر ملاصدرا»، با تکیه بر آثار ملاصدرا، به لایه‌های باطنی عبادات و نقش آن‌ها در تکامل انسان پرداخته می‌شود و ارتباط میان ظاهر و باطن شریعت تحلیل می‌گردد. موضوع «اعتدال؛ راه زندگی در حکمت اسلامی» به نقد برداشت‌های افراطی از زهد و رهبانیت در سنت اسلامی و مسیحی می‌پردازد و بر اهمیت میانه‌روی و حضور فعال در جامعه تأکید می‌کند. در بخش‌هایی مانند «حکمت و دیانت» و «فلسفه و دینداری»، نسبت میان عقل و دین، امکان عقلانیت وحیانی و نقش عقل در فهم و تفسیر شریعت بررسی می‌شود. نویسنده همچنین به موضوعات معاصر مانند حقوق بشر، رابطهٔ فیزیک و متافیزیک، و جایگاه عدالت در فقه شیعه می‌پردازد و تلاش می‌کند با رویکردی تحلیلی، پیوند میان سنت فلسفی ایرانی-اسلامی و مسائل امروز را نشان دهد. دغدغهٔ اصلی کتاب، بازاندیشی نسبت میان حکمت و دیانت و امکان گفت‌وگوی عقل و وحی در جهان معاصر است.

چرا باید کتاب حکمت و دیانت را خواند؟

این کتاب برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر نسبت میان عقل، دین، فلسفه و فقه در سنت ایرانی-اسلامی هستند، مجموعه‌ای از دیدگاه‌ها و تحلیل‌های متنوع را فراهم می‌کند. نویسنده با تکیه بر تجربهٔ تحصیلی و پژوهشی خود، موضوعات بنیادین و معاصر را در کنار هم قرار داده و امکان مقایسه و گفت‌وگو میان سنت و مسائل جدید را فراهم آورده است. مطالعهٔ این اثر فرصتی است برای آشنایی با رویکردهای تحلیلی به مسائل فلسفه اسلامی، فقه، حقوق و اخلاق و همچنین بازخوانی انتقادی برخی مفاهیم رایج در اندیشهٔ دینی.

خواندن کتاب حکمت و دیانت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران فلسفه اسلامی، الهیات، فقه و حقوق، علاقه‌مندان به تاریخ اندیشهٔ ایرانی-اسلامی و کسانی که دغدغهٔ نسبت میان عقل و دین یا مسائل معاصر مانند حقوق بشر و عدالت را دارند، مناسب است. همچنین برای کسانی که به دنبال بازخوانی انتقادی سنت‌های فکری و دینی هستند، قابل استفاده است.

فهرست کتاب حکمت و دیانت

- مقدمه: دربارهٔ پراکندگی موضوعات و زمینه‌های تحصیلی و تدریسی نویسنده و نسبت حکمت و دیانت- اجتهاد شورایی: بررسی نقش اجتهاد جمعی در تاریخ فقه و حقوق اسلامی، تفاوت اجتهاد فردی و جمعی و پیامدهای آن در تصمیم‌گیری‌های فقهی و حقوقی- اسرار شریعت و منافع طاعت از نظر ملاصدرا: تحلیل لایه‌های باطنی عبادات، نقش عبادت در تکامل انسان و پیوند ظاهر و باطن شریعت بر اساس آثار ملاصدرا- اعتدال؛ راه زندگی در حکمت اسلامی: نقد برداشت‌های افراطی از زهد و رهبانیت، تأکید بر میانه‌روی و حضور فعال در جامعه و بررسی آموزه‌های اخلاقی ادیان ابراهیمی- حکمت و دیانت: واکاوی نسبت میان عقل و دین، امکان عقلانیت وحیانی، نقش عقل در فهم شریعت و تفسیر متون دینی- فلسفه و دینداری: بررسی تأثیر فلسفه بر دینداری، تفاوت دینداری حکیمانه و غیرحکیمانه و نقش عقل در تربیت اخلاقی و اجتماعی- رابطهٔ فیزیک و متافیزیک: تحلیل تأثیر اعمال و رفتار انسان بر طبیعت و بررسی پیوند میان امور طبیعی و ماوراء طبیعی در سنت اسلامی- جایگاه اصل عدالت در اجتهاد فقه شیعه: تبیین اصل عدالت به عنوان اصل پیش‌فقهی و نقش آن در استنباط احکام و نقد دیدگاه‌های مختلف دربارهٔ عدالت- حقوق بشر و حق دیگری: بررسی مفهوم حق در سنت اسلامی و نسبت آن با اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر- معاد جسمانی در حکمت از ابن‌سینا تا صدرالمتألهین: تحلیل دیدگاه‌های مختلف دربارهٔ معاد جسمانی و امکان تبیین عقلی آن(فهرست فوق خلاصه‌ای از عناوین اصلی و موضوعات هر بخش است و ترتیب و جزئیات دقیق‌تر در متن کتاب آمده است.)

بخشی از کتاب حکمت و دیانت

«عنوان «حکمت و دیانت» هرچند برگرفته از یکی از مقالات این مجموعه است؛ ولی مطالعهٔ کتاب نشان می‌دهد که این عنوان می‌تواند رشتهٔ مشترک میان همه بخش‌ها باشد. همه مطالب به‌هرحال از مقولهٔ الهیات به معنای وسیع خود خواهد بود. پراکندگی بخش‌های مجموعه، پیش روی خوانندگان ارجمند نشئت‌گرفته از سابقهٔ تحصیلی، تعلیمی و تدریسی مولف است. از ویژگی‌های حوزه‌های علمیهٔ سنتی، فراهم بودن امکان تحصیل در رشته‌های عقلی و نقلی بود که افراد می‌توانستند در مقطع زمانی واحد در رشته‌های مختلف تحصیل کنند. اینجانب خداوند را شاکرم که از برکات حوزهٔ علمیهٔ منورهٔ قم در زمانی که مرکزی کاملا علمی و تحقیقی به شمار می‌رفت و در آن استادان فرهیخته به تدریس ادبیات عرب، منطق، حکمت اسلامی، کلام، تفسیر و فقه و اصول اشتغال داشتند در حد استعداد و ظرفیت خود بهره‌مند گردیدم. ولی این توفیق را نیز خداوند متعال رفیقم ساخت که از مراکز دانشگاهی داخل و خارج در رشتهٔ حقوق معاصر نیز برخوردار گردم. لذا در دورهٔ تدریس همزمان به تدریس فقه، اصول، حقوق مدنی و حکمت اسلامی مشغول بوده و هستم. در نگارش نیز گاه به یک مبحث فقهی پرداخته‌ام و گاه به مباحث حکمی سری کشیده و برداشت‌های خود را عرضه نموده‌ام.»