کتاب ادراکات اعتباری علامه طباطبایی (ره) و فلسفه فرهنگ

کتاب ادراکات اعتباری علامه طباطبایی (ره) و فلسفه فرهنگ نوشتۀ علی‌اصغر مصلح است.

درباره کتاب ادراکات اعتباری علامه طباطبایی (ره) و فلسفه فرهنگ

«فلسفه فرهنگ» یکی از گرایش‌های پراهمیت در فلسفه معاصر است. طرح نسبت «ادراکات اعتباری علامه طباطبایی» با «فلسفه فرهنگ» مستلزم آشنایی با دو سوی بحث است. موضوع ادراکات اعتباری نزد اهل فلسفه در ایران شناخته شده است؛ اما فلسفه فرهنگ و سابقه و چیستی آن، هنوز محل توجه قرار نگرفته و اثر درخوری دربارۀ آن منتشر نشده است. شاید، معقول‌تر آن بود که ابتدا دفتری درباره فلسفه فرهنگ فراهم می‌آورند و سپس دفتر پیش‌روی گشوده می‌شد. آنچه بر نگارنده این سطور گذشت نیز همان مسیر معقول بود. نگارنده که از چند سال پیش، کار پژوهش در فلسفه فرهنگ را آغاز کرده بود، ضمن خواندن مراجع بحث، نظری هم به فرهنگ خویش داشت و همواره با این پرسش روبه‌رو بود که آیا زمینه طرح تأملات فلسفی درباره فرهنگ، در فرهنگ اسلامی ایرانی وجود نداشته است. پاسخ اجمالی، از ابتدا، مثبت بود و هر چه این پرسش و تأمل تفصیل یافت، قامت حضرت علامه طباطبایی و به‌خصوص بحث «ادراکات اعتباری» ایشان بیشتر به چشم آمد.

خواندن کتاب ادراکات اعتباری علامه طباطبایی (ره) و فلسفه فرهنگ را به چه کسی پیشنهاد می کنیم؟

این کتاب برای علاقه مندان به صحبت های علامه طباطبایی مناسب است.

درباره علی‌اصغر مصلح

علی‌اصغر مصلح در سال ۱۳۴۱ متولد شده است.او استاد گروه فلسفۀ دانشگاه علامه طباطبایی است. او مدتی ریاست دانشکده‌های ادبیات و الهیات دانشگاه علامه طباطبایی را بر عهده داشت و رئیس پژوهشکده فرهنگ معاصر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیز هست. وی از اعضای هیئت مؤسس و هیئت مدیره انجمن فلسفه میان‌فرهنگی ایران است و ریاست این انجمن را نیز بر عهده دارد.

مصلح دورۀ کارشناسی ارشد فلسفه را با ارائۀ پایان‌نامه‌ای به راهنمایی رضا داوری تحت عنوان «نظر هایدگر دربارۀ اومانیسم» در دانشگاه تهران گذراند و دورۀ دکتری فلسفه و حکمت اسلامی را با نگارش رساله‌ای دربارۀ مطالعۀ تطبیقی ابن عربی و مارتین هایدگر در دانشگاه تربیت مدرس به پایان برد. پژوهش‌های او عمدتاً در حوزۀ فلسفه افلاطون، فلسفه هگل، فلسفه‌های اگزیستانس، فلسفه فرهنگ، فلسفه میان‌فرهنگی و عرفان نظری است.

وی در سال‌های ۱۳۸۰ و ۸۱ مدیرگروه فلسفه مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدن‌ها بود و در ترویج گفتگو در ایران نقش ایفا کرده است. علی‌اصغر مصلح در همایش‌های بسیاری منش و اخلاق گفتگو را معرفی کرده و از جمله ایدۀ گفتگوهای فرهنگی متفکران ایران و افغانستان را مطرح ساخته است.

مصلح مسئولیت برگزاری همایش‌های ملی و بین‌المللی مختلفی مانند آینده فرهنگ، فلسفۀ میان‌فرهنگی و عالم معاصر را بر عهده داشته است. وی مؤسس پژوهشکدۀ فرهنگ معاصر در پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی است و دبیری مجموعه کتاب‌های اندیشه نو را بر عهده داشته است. تاکنون هفت جلد از این مجموعه با مقدمه‌هایی که وی بر آن‌ها افزوده است، منتشر شده است.

علی‌اصغر مصلح را فیلسوف آشتی و پدر فلسفۀ میان‌فرهنگی در ایران نامیده‌اند.

بخش‌هایی از کتاب ادراکات اعتباری علامه طباطبایی (ره) و فلسفه فرهنگ

سنت‌های فلسفی پدیدآمده در فرهنگ‌های مختلف، هریک به نحوی به حقیقت و ذات برای موضوعات، از جمله انسان و جهان، قائل بوده‌اند. در این سنت‌ها، متفکر با فرض امکان رسیدن به حقیقت آغاز می‌کند و معمولاً حقیقت را مطابق با اقتضائات فرهنگ و تعلقات و التزامات زندگی خود تعریف و توصیف می‌کند. در سنت فلسفه غربی، از اوایل دوره جدید، بی‌کفایتی این روش و برداشت به صورت‌های مختلفی مطرح شده و کوشش شده است به «چشم‌انداز» و «جا»ی متفکری که در صدد بیان حقیقت است، توجه داده شود. این توجه، تازه در قرن بیستم و با نیچه موضوع تأمل جدی و صریح قرار گرفت و در هریک از متفکران بعدی، به‌گونه‌ای انعکاس یافت. اگر متفکر پس از پیدایش این التفات باز دغدغه حقیقت دارد، ابتدا باید آغاز تفکر خود را به‌خوبی بیان کند. او ابتدا باید منطقه الفراغ و ناحیه مشترکی را نشان دهد که متفکران مختلف با نسبت‌ها و ربط‌های مختلف فرهنگی، بتوانند در آنجا گفت‌وگو کنند و سپس، مسیر اندیشیدن خود را روشن کند. با این مقدمه، به نظر می‌رسد که طرح ادراکات اعتباری کوششی است برای آغاز کردن از ناحیه مشترک و نقطه صفر تفکر. متفکری که با تصور انسان در طبیعت آغاز می‌کند، در واقع، با تصور نبود فکر و فرهنگ‌های متکثر و متنوع آغاز کرده است. انسان با طبیعت آغاز می‌شود و در اصل، موجودی طبیعی است. تازه، در مراحلی دیگر است که فکر و کنش و ارزش و اعتقاد و هویت و اخلاق پدید می‌آید.