کتاب فقر تاریخیگری

کتاب فقر تاریخیگری نوشتهٔ کارل پوپر و ترجمهٔ احمد آرام است. انتشارات خوارزمی این کتاب را منتشر کرده است.

درباره کتاب فقر تاریخیگری

موضوع بحث اصلی کتاب فقر تاریخیگری اعتقاد به‌اینکه سرنوشت تاریخی خرافهٔ محض است و اینکه پیشگویی جریان تاریخ بشری با روش علمی یا هر روش استدلالی دیگر غیرممکن است. طرح اصلی این مبحث در ۱۹۳۵ اتمام پذیرفت و نخستین‌بار در ژانویه یا فوریهٔ ۱۹۳۶ بود که کارل پوپر آن را به‌صورت مقاله‌ای با عنوان «فقر اصالت تاریخ» در مجلس خصوصی‌ای در خانهٔ یکی از دوستانش، آلفرد برونتال، در بروکسل قرائت کرد. در این مجلس، یکی از شاگردان سابق پوپر در بحث شرکت کرد و نکته‌های مهمی را بیان داشت. او دکتر کارل هیلفردینگ بود که قربانی گشتاپو و خرافه‌های اصالت تاریخی رایش سوم شد. در آن مجلس چند تن فیلسوف دیگر نیز حضور داشتند. اندکی پس از آن مقالهٔ مشابهی در سمینار پروفسور ف. ا. فون هایک، در مدرسهٔ اقتصاد لندن قرائت کرد. انتشار مقاله چندین سال به‌تأخیر افتاد، چه آن نشریهٔ فلسفی که نسخهٔ مقاله را برای درج به‌آن فرستاده‌بود، آن را رد کرده‌بود. نخستین‌بار در سه شماره از دورهٔ جدید مجلهٔ اکونومیکا (ج ۱۱، شماره‌های ۴۲ و ۴۳، سال ۱۹۴۹، و ج ۱۲، شمارهٔ ۴۶، سال ۱۹۴۵) منتشر شد. پس از آن ترجمه‌های ایتالیایی (میلان، ۱۹۵۴) و فرانسوی (پاریس، ۱۹۵۶) آن به‌صورت کتاب انتشار یافته‌است. در متن چاپ حاضر تجدیدنظر شده و مطالبی بر آن افزوده شده‌است. پوپر در کتاب حاضر کوشیده‌ تا این مطلب را ثابت کند که اصالت تاریخ روش فقیر و عقیمی است و روشی است که هیچ حاصلی از آن به دست‌ نمی‌آی، اما او عملاً و واقعاً اصالت تاریخ را رد نکرده است.

خواندن کتاب فقر تاریخیگری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب فلسفهٔ تاریخ پیشنهاد می‌کنیم.

درباره‌ کارل پوپر

سِر کارل ریموند پوپر ۲۸ ژوئیه ۱۹۰۲ در وین در خانواده‌ای یهودی مذهب که به مسیحیت گرویده بودند، به دنیا آمد. او فیلسوف علم، منطق‌دان، ریاضی‌دان و اندیشمند اتریشی - انگلیسی و استاد مدرسهٔ اقتصاد لندن بود. او یکی از بزرگ‌ترین فیلسوفان علم سده بیستم به حساب می‌آید و آثار زیادی در فلسفه سیاسی و اجتماعی از خود باقی گذاشته‌است. کارل پوپر ده‌ها دکترای افتخاری از دانشگاه‌های معتبری چون پرینستون، آکسفورد، کمبریج، وین و دانشگاه لندن گرفت و لقب سر را هم از الیزابت دوم، ملکهٔ بریتانیا در ۱۹۶۵ به پاس خدماتش گرفت. علاوه بر این در سال ۱۹۸۲ ملکه الیزابت، او را به لقب «مصاحب افتخاری» خویش ملقب ساخت. آثار کارل پوپر به دو دسته‌ٔ فلسفهٔ علمی و فلسفهٔ سیاسی تقسیم می‌شوند. کارل پوپر ۱۷ سپتامبر ۱۹۹۴ در ۹۲ سالگی در لندن چشم از دنیا فروبست.

درباره احمد آرام

احمد آرام در سال ۱۳۳۰ در بوشهر به دنیا آمد. او فعالیت هنری‌اش را از ۱۶سالگی آغاز کرد و در ۱۸سالگی اولین داستانش را در مجله‌­ فردوسی منتشر کرد. این نویسنده فارغ التحصیل رشتهٔ هنرهای نمایشی است؛ همچنین در زمینهٔ تئاتر نیز کار می‌کند. او کار تئاتر را در سال ۱۳۴۹ و با نمایشنامهٔ «سقوط» آغاز کرد و در سال ۱۳۵۰ به تهران مهاجرت کرد. اولین کتاب او در سال ۱۳۷۹ به نام «غریبه‌ای در بخار نمک» در شیراز منتشر شد. این کتاب برندهٔ لوح‌ تقدیر از نخستین‌ دوره‌ٔ جایزهٔ ادبی‌ یلدا در سال ۱۳۸۰ و بهترین‌ مجموعه‌‌داستان‌ سال‌ در سومین‌ دورهٔ جشن‌ فرهنگ‌ فارس‌ (۱۳۸۰) شد.

احمد آرام نویسنده‌ای صاحب‌سبک است که تاکنون موفق به دریافت جوایز ادبی گوناگونی شده است. او به‌دلیل تولدش در بوشهر و زندگی در بوشهر و شیراز، تسلطی قوی بر فرهنگ خطهٔ جنوبی ایران دارد و به‌همین‌واسطه توانسته است شکل‌هایی تازه و نوآورانه از روایت و تصویرسازی را در آثار خود وارد کند. علاوه بر این، او در زمینهٔ تدریس فیزیک و ریاضی نیز فعال بوده. در همان ایام متوجه شد که درس‌های تجربی به‌صورت نظری و بدون فعالیت آزمایشگاهی تدریس می‌شوند. بنابراین برای اینکه این خلأ آموزشی را از میان بردارد و مسیر تحصیل را برای دانش‌آموزان هموارتر کند، کتابی با عنوان «هدیه سال نو؛ مجموعه تجربیات فیزیکی و شیمیایی» منتشر کرد. این کتاب نخستین کتاب آموزشی در کارهای آزمایشگاهی شامل آزمایش‌های فیزیک و شیمی است.

از میان کتاب‌های دیگر او می‌توان به «همین حالا داشتم می‌گفتم» (نشر چشمه)، «سگی در خانه یک آنارشیست دست دوم» (نشر پیدایش)، «خوکچه بادنما» و «بیدار نشدن در ساعت نمی‌دانم چند» (نشر نیماژ) اشاره کرد.

بخشی از کتاب فقر تاریخیگری

«آن تعالیم اصالت تاریخ که آنها را «هواخواه طبیعیگریانه» نامیدم، نقاط اشتراک بسیاری با تعالیم ضدطبیعیگریانه دارد. مثلاً اینکه تحت تأثیر اندیشه‌های تمامگرانه واقع‌اند، و اینکه از بدفهمی روشهای علوم طبیعی ناشی می‌شوند. ازآنهاکه نمایندهٔ کوششهای نادرستی برای تقلیدکردن از این روشها هستند، می‌توان آنها را به‌عنوان «عملیگریانه» توصیف کرد (بدان معنی که استاد هایک بکاربرده‌است)۶۴. همان اندازه خصوصیات اصالت تاریخ را نمایش می‌دهند که تعالیم متقابل با آن یعنی تعالیم ضد طبیعیگریانه چنین می‌کنند، و شاید از این لحاظ اهمیت آنها بیشتر باشد. بالخاصه، این اعتقاد را که وظیفهٔ علوم اجتماعی آشکارکردن قانون تکامل اجتماع است بدان منظور که بتواند آیندهٔ آن را پیشگویی کند (همان نظری که پیش از این در بندهای ۱۴ تا ۱۷ مورد بحث قرارگرفت)، شاید بتوان به‌عنوان تعلیم مرکزی اصالت تاریخ توصیف کرد. چه همین گونه نظرداشتن دربارهٔ یک اجتماع متحرک در میان یک سلسله از دوره‌هاست که، از یک سو، سبب پیداشدن تعارضی میان یک جهان متغیر اجتماعی و یک جهان مادی نامتغیر و بنا بران سبب پیدایش ضداصالت طبیعی می‌شود و، از طرف دیگر، همین نظر است که منشأ اعتقادی هواخواه طبیعیگریانه ____ و علیمگریانه ____ نسبت به‌آنچه باصطلاح «قوانین طبیعی توالی» نام دارد می‌شود؛ و همین اعتقاد است که، در زمان کنت و میل می‌توانست مدعی آن باشد که با پیشگوییهای درازمدت نجوم و، در زمانی جدیدتر، با داروینیگری تأیید می‌شود. در واقع رواج فراوان تازهٔ اصالت تاریخ را می‌توان تنها به‌عنوان جزئی از تکاملگری رایج جدید دانست، که خود فلسفه‌ای است که تأثیر آن بیشتر مبتنی بر تصادم احساساتی میان یک فرضیهٔ علمی درخشان دربارهٔ تاریخ انواع گوناگون گیاه و جانور، و یک نظریهٔ متافیزیکی کهنه‌تری است که، بر حسب تصادف، به‌صورت جزئی از معتقدات دینی بوده‌است.»