کتاب فردوسی و شاهنامه

کتاب فردوسی و شاهنامه نوشتهٔ آلکسی آرکادیویچ استاریکوف و ترجمهٔ رضا آذرخشی است. انتشارات علمی و فرهنگی این پژوهش ادبی را منتشر کرده است.

درباره کتاب فردوسی و شاهنامه

گفته شده است که شاهنامه، اثر منظوم حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی از حیث مفاد و شکل، اثری کاملاً ملی است. این اثر، در قرن‌های پی‌درپی، نشانه و مظهر وحدت ملل ایرانی بوده است. این صفت عالی شاهنامه، در سال‌های سخت تجزیهٔ ملوک‌الطوایفی و دوران خان‌خانی و ستمگری بیگانگان ظاهر شد و به پرچم مبارزه برای کسب استقلال و حفظ زبان، فرهنگ ملی و آزادی ملت از یوغ ظالمان تبدیل شد. شاهنامه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین آثار معروف کلاسیک ادبیات جهان شناخته می‌شود. در روسیه، نخستین بار «ژوکوفسکی» داستان «رستم و سهراب» را ترجمه آزاد کرد. بعدها هم قطعاتی از شاهنامه ترجمه و چاپ شد. گفتنی است قسمت عمدۀ اشعار این کتاب، هنگام برگزاری جشن هزارۀ فردوسی در اتحاد شوروی ترجمه و چاپ شده است. اکنون در اتحاد جماهیر شوروی به دو کار بسیار مهم اقدام کرده‌اند که عبارت‌اند از چاپ متن فارسی شاهنامه از روی نسخه‌های متعدد، مخصوصاً نسخه‌های نزدیک‌تر به زمان زندگانی شاعر بزرگوار و ۲. ترجمهٔ کامل شاهنامه به زبان روسی در پنج تا شش جلد که جلد اول آن چاپ شده است. آلکسی آرکادیویچ استاریکوف، خاورشناس نامی شوروی در کتاب فردوسی و شاهنامه شرح تحقیقی تاریخی - ادبی دربارۀ شاهنامه و آفرینندۀ آن نوشته که از بسیاری جهات جالب توجه است. 

خواندن کتاب فردوسی و شاهنامه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب شاهنامهٔ فردوسی و علاقه‌مندان به پژوهش‌های ادبی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب فردوسی و شاهنامه

«ایرانیان قبایل و ملل باستانی بودند که بر اثر خصوصیات مشترک تاریخی، نژادی، زبانی، مدنی و رسوم و عادات و مذهب دارای وحدت شدند. طبق اطلاعات و مدارک زبان‌شناسی تطبیقی تاریخی و باستان‌شناسی، ایرانیان از دوران دیرین و از زمان باستانی هندوایرانی، معروف بوده‌اند. آنان مهاجران آریایی از شمال بودند که هندوستان را به تصرف درآوردند. حدود ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد، ایرانیان محلی، جامعهٔ تقسیم نشده و تجزیه‌نشده‌ای (ملتی) تشکیل داده و در مساحتی، از دریای خزر تا مناطق مقدم هندوستان شمالی، سکنی گزیدند.

طبق نوشته سارگن، پادشاه آسوری (۸۱۵ قم)، در میان اردوهای کوچ‌نشینان، قبایل و طوایف مختلفی که در سرزمین جغرافیایی ایران، یعنی (فلات ایران) جایگزین یکدیگر شدند، قبایلی وجود داشتند که در منابع خط میخی، با عنوان «او ممان ماندا» از آن‌ها نام برده شده است. این قبایل، نخستین ایرانیان یعنی مادها (آمادایی) بودند و با صفت خطرناک وصف می‌شدند.

از نخستین یادآوری‌ها و به‌خصوص تذکرات متأخرتر، ولی اطلاعات دقیق‌تر دربارۀ تأسیس دولت جدید، یعنی سلطنت آستیاگ یا اژدهاگ مادی و جانشین وی کوروش هخامنشی، مؤسس و پایه‌گذار سلطنت بزرگ هخامنشیان پارس‌ها که شهرت جهانی دارد، بیش از ۲۵ سدۀ گذشته است. هرقدر هم که آن دورانِ دیرین، کهن باشد، خاصه نسبت‌به ممالک جوان اروپا، این مطلب را هم نباید فراموش کرد که ایرانیان نسبت به ساکنان قدیمی خاورزمین از قبیل قِبطیان یا مصریان قدیم، اهالی بابل و آسور و مردم اورارتو و هیت‌ها و دیگران ملتی جوان هستند. البته نمی‌توان این موضوع را در نظر نداشت که کهن‌ترین یادآوری‌ها مربوط به ایرانیان باختری، یعنی مادها و پارس‌ها است؛ درصورتی‌که تاریخ و دوران قبل از تاریخِ توده اصلی ایرانیان خاوری و آسیای میانه، مجهول و تاریک مانده بود و فقط در ایام اخیر با اکتشافات باستان‌شناسان شوروی در خوارزم، باکتریا و نسا تا حدی روشن شده است.»