کتاب از کاناپه تا پول

کتاب الکترونیکی از کاناپه تا پول نوشتۀ آنتونینو فرو و لوکا نیکولی با ترجمۀ سحر اعلایی در انتشارات هنوز چاپ شده است. این کتاب گفت‌وگویی است دربارهٔ روانکاوی معاصر و تحولاتی است که این رشته از شکل کلاسیک فرویدی تا الگوهای نوین تجربه کرده است. محور اصلی کتاب، بررسی نظریه‌ها، روش‌ها و دغدغه‌های جدید روانکاوانه از زاویۀ دید یک استاد برجسته و روانکاوی تازه‌کار است. از کاناپه تا پول نوعی دعوت به بازاندیشی دربارۀ روانکاوی است؛ اینکه چطور این رشته می‌تواند همچنان زنده و معنا‌دار باقی بماند، در حالی که مخاطبان، دغدغه‌ها، و ساختارهای اجتماعی و درمانی پیوسته در حال تغییرند.

درباره کتاب از کاناپه تا پول

این کتاب حاصل گفت‌وگویی طولانی میان آنتونینو فرو، روانکاو شناخته‌شدهٔ ایتالیایی، و لوکا نیکولی، روانکاو جوان‌تری است که با پرسش‌هایش بستری برای بررسی عمیق روانکاوی معاصر فراهم می‌کند. نویسندگان در این گفت‌وگو سعی دارند تصویری از وضعیت امروز روانکاوی ارائه دهند: رشته‌ای که در نگاه برخی تبدیل به روشی قدیمی و از مدافتاده شده، اما در واقع مسیر تکاملی پویایی را طی کرده است. کتاب با مقدمه‌ای آغاز می‌شود که در آن لوکا نیکولی نارضایتی‌اش از پیش‌داوری‌هایی که دربارۀ روانکاوی رایج است بیان می‌کند. او روانکاوی سنتی را همچون نهادی می‌بیند که در میان هیاهوی رویکردهای درمانی سریع و رفتاری، گاه به‌عنوان ابزاری ناکارآمد یا حتی لوکس شناخته می‌شود. این در حالی است که به باور نویسندگان، روانکاوی به‌شکل چشم‌گیری تغییر کرده است و نیازمند بازنگری در شیوه‌های ارتباطی‌اش با جامعه و مخاطبان جدید است. در طول کتاب، مسائل بنیادی مانند «هویت روانکاو»، «قواعد جلسات درمانی»، «آغاز رابطه درمانی»، «رؤیاپردازی» و «میدان روانکاوی» مورد بحث قرار می‌گیرند. به‌ویژه مفهوم «میدان روانکاوی» که آنتونینو فرو آن را معرفی کرده، نقش مرکزی در فصل‌های مختلف دارد. برخلاف دیدگاه سنتی فرویدی که تحلیل را مبتنی بر کشف محتوای ناخودآگاه در ذهن بیمار می‌دانست، فرو پیشنهاد می‌کند رابطه بین روانکاو و بیمار را مانند دو جهان در حال تعامل در نظر بگیریم که با یکدیگر «میدانی» را شکل می‌دهند. این میدان، زمینه‌ای برای روایت، تحول، و آشکارسازی ابعاد پنهان شخصیت و روابط درونی مراجع است.

از دیگر مفاهیم برجسته در کتاب، مسئله «رؤیاپردازی» و نقش آن در درمان است. برخلاف تفسیرهای سنتی رؤیا در روانکاوی کلاسیک، در اینجا رؤیا همچون یک عمل زنده، بینابینی و در خدمت تعامل میان روانکاو و بیمار تفسیر می‌شود. همچنین نویسندگان به شکل کاربردی به مسائل فنی مانند تعداد جلسات، پرداخت مالی، و استفاده از کاناپه می‌پردازند، اما نه با هدف تدوین دستورالعمل، بلکه در قالب تأملی باز و چندسویه. در عین حال، کتاب با نثری محاوره‌ای و گاه طنزآمیز نوشته شده است و فضای رسمی و انتزاعی اغلب متون روانکاوی را ندارد. همین ویژگی آن را به منبعی مناسب برای مخاطبانی خارج از فضای دانشگاهی نیز تبدیل کرده است. نویسندگان به جای تعریف قواعد قطعی، بیشتر به بازکردن فضای گفت‌وگو و پرسش‌گری علاقه دارند و تلاش می‌کنند وضعیت روانکاوی را نه‌تنها در مطب که در زندگی روانکاوان نیز ترسیم کنند. آنتونینو فرو، در این کتاب، به عنوان روانکاوی با تجربه به مسائل مهمی مانند چالش‌های روانکاوان تازه‌کار، بقا در ساختارهای درمانی رسمی، تنش میان سنت و نوآوری و همچنین مخاطرات ساده‌سازی بیش‌ازحد نظریات روانکاوی در رسانه‌ها اشاره می‌کند. او با صراحت به فاصله‌اش از فروید اعتراف می‌کند و ترجیح می‌دهد از مدل‌های جدیدتر روان‌شناسی تحلیلی مانند رویکردهای ویلفرد بیون، تامس آگدن، و گلن گابارد الهام بگیرد.

کتاب از کاناپه تا پول را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب برای روانکاوان، روان‌درمانگران، دانشجویان روان‌شناسی و علاقه‌مندان به نظریه‌های معاصر روانکاوی مناسب است. همچنین افرادی که به دنبال شناختی عمیق‌تر از تحولات فکری در درمان‌های تحلیلی هستند می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.

درباره نویسندگان

آنتونینو فرو (Antonino Ferro) روانکاو ایتالیایی و رئیس سابق انجمن بین‌المللی روانکاوی است. او از تأثیرگذاران اصلی در تحول نظریات بیونی به شمار می‌رود و مفهوم «میدان روانکاوی» را در چارچوبی تازه و استعاری توسعه داده است. فرو آثار متعددی در زمینه روانکاوی، رؤیاپردازی و تحلیل شخصیت منتشر کرده است.

لوکا نیکولی روانکاو جوان‌تری است که در این اثر نقش پرسش‌گر را دارد. او تلاش می‌کند با نگاهی نقادانه و پرسنده، مفاهیم بنیادین روانکاوی را با زبان امروزی بازخوانی کند.

بخشی از کتاب از کاناپه تا پول

«این صحبت شما مرا به یاد سؤال دیگری می‌اندازد. کسی که برای دیدن ستارگان رو به آسمان می‌کند باید از قبل بداند که آسمان بالای سرش است و اگر به نزدیک‌بینی یا آستیگماتیسم مبتلا باشد، باید بداند که به عینک نیاز دارد، وگرنه نمی‌تواند چیزی ببیند. به علاوه، یک‌سری ضروریات دیگر هم هست، مثلاً باید محیط تاریک باشد، وگرنه نمی‌توان آسمان شب را مشاهده کرد. خب، حالا سؤال من این است که چه شرایطی باید برقرار باشد تا روانکاویْ روانکاوی بماند (با فرض این‌که دغدغهٔ ما همین باشد)؟ چه چیزهایی را نباید فراموش کرد؟

اول از همه، این ادعا که آسمان بالای سر ماست باید بررسی شود، زیرا آسمان زیر پای ما هم هست. یادم هست اولین بار که به نیمکرهٔ جنوبی رفتم، از مشاهدهٔ آسمان کاملاً متفاوت آن‌جا در شب حیرت کردم: دنبال ستارهٔ قطبی بودم، ولی در عوض صلیب جنوبی را مشاهده کردم. تصور کنید حفره‌ای در دل زمین ایجاد کنیم، خوشبختانه در روانکاوی می‌توان هر چیزی را تصور کرد، و از طریق آن حفره بتوانیم آن سوی دیگر را ببینیم، در آن صورت، آسمان زیر پای ما خواهد بود. منظورم از بیان این نکتهٔ غریب این است که همه‌چیز بستگی به زاویهٔ دید دارد.»