دالایی لاما

دالایی لاما (Dalai Lama) نام کسی است که برای رهبری مذهبی بودایی‌های جهان انتخاب شود. این رهبر را از خانواده‌ی خاصی انتخاب می‌کنند و مردم این آئین اعتقاد دارند که او تناسخِ رهبران گذشته است. در واقع این نام، بیشتر نام مقام یا جایگاه است تا فرد. در حال حاضر، دالایی لامای چهاردهم بر بودایی‌های جهان حکومت می‌کند. این مقام در پانزده‌سالگی به او رسید و قدرت زیادی را در اختیار او گذاشت. دالایی لامای چهاردهم عقاید جالبی درباره‌ی آزادی، مسائل اجتماعی و جنسی دارد و کتاب‌های متعددی هم نوشته است؛ البته پای تمام کتاب‌های او اسم نویسندگان و ویراستاران دیگری است که در تألیف کتاب‌ها نقش به‌سزایی داشته‌اند.

به قدرت رسیدن دالایی لامای چهاردهم

دالایی لامای چهاردهم در ۶ ژانویه ۱۹۳۵ میلادی (۱۶ دی ۱۳۱۳) در تاکتسر، چینگهای متولد شد. نام اصلی او توندوپ لهامو است. نام مذهبی او تنزین گیاتسو است که آن را از نام کاملش، جتسون جامفل نگاوانگ لوبسانگ یشه تنزین گیاتسو گرفته‌اند. وقتی لهامو پونزده‌ساله بود، افراد دالایی لامای سیزدهم دنبال تناسخ او می‌گشتند. به یکی از آن‌ها الهام شده بود که تناسخ در خانه‌ای یک‌طبقه با شیروانی است. وقتی خانه را پیدا کردند، اسباب‌بازی‌هایی با آن‌ها بود که بعضی از آن‌ها به کودکی دالایی لامای قبلی تعلق داشت. می‌گویند لهامو اسباب‌بازی‌های لامای قبلی را انتخاب کرده و گفته است: «این اسباب‌بازی منه.» این‌طور شد که کودکی پانزده‌ساله کنترل دولت و تقریباً تمام منطقه‌ی خودمختار تبت را به عهده گرفت. این منطقه دقیقاً همان منطقه‌ای بود که جمهوری نوپای چین آرزو داشت بر آن حکومت کند. حکومت چین مدتی لهامو را به بهانه‌ی محافظت حبس خانگی کرد؛ اما این ماجرا آن‌قدرها طول نکشید و بعد از آن لاما را به هند تبعید کردند. او تا به امروز، هنوز در هند زندگی می‌کند.

فعالیت‌های آموزشی دالایی لاما

به هر حال وقتی پای مذهب به میان می‌آید، باید سخنرانی و وعظ و مراسمی هم باشد. لاما مراسم عمومی زیادی در کالاچاکرا برگزار کرده است. او در سال ۲۰۰۸ توری در آمریکا راه انداخت. در این تور او در دانشگاه کلگیت نیویورک و دانشگاه میشیگان آن آربور سخنرانی کرد. سخنرانی‌های عمومی دالایی لاما در ژانویه‌ی همان سال در آمریکا برگزار شد. او دوره‌ای آموزشی هم در دانشگاه پنسیلوانیا برقرار کرد.

افتخارات و جایزه‌های دالایی لاما

برای فعالیت‌های سیاسی و معنوی دالایی لاما جایزه‌های زیادی به او اعطا کرده‌اند. سال ۱۹۵۹ بود که او به‌خاطر رهبری جامعه، جایزه‌ی رامون مگسایسای را برد.

سال ۱۹۸۹، بعد از تظاهراتی که در میدان تیانانمن اتفاق افتاد، لاما از کمیته‌ی نروژی، جایزه‌ی صلح نوبل را گرفت. او این جایزه را در بزرگداشت مهاتما گاندی، به‌خاطر تلاش برای صلح و آزادی تبت به دست آورد؛ البته رئیس کمیته خیلی با نظر داورانش موافق نبود. او در سخنرانی‌‌اش گفت که این جایزه به یک جدایی‌طلب تعلق گرفته است. زمزمه‌هایی هم از این موضوع شنیده شد که دادن این جایزه به دالایی لاما پشتوانه‌ای سیاسی داشته است. به‌نظر می‌رسد که غرب بنا داشت با دادن این جایزه به جدایی‌طلب‌ها فشار بر دولت مرکزی چین را بیشتر کند.

در ۲۸ می ۲۰۰۵، جامعه‌ی بوداییان بریتانیا جایزه‌ی کریسمس همفریز (یکی از چهره‌های برجسته‌ی بودیسم در بریتانیا) را به لاما اعطا کرد. همفریز خودش در زمان حیات کتابی درباره‌ی آموزه‌های بودا نوشته بود.

در ژوئن ۲۰۰۶ فرمانداری کل کانادا، شهروندی افتخاری کانادا را به رهبر بوداییان جهان اعطا کرد. این جایزه تا امروز فقط به پنج نفر اعطا شده است که یکی از آن‌ها دالایی لاماست.

دالایی لاما در فوریه‌ی ۲۰۰۷ به‌صورت افتخاری لقب استاد برجسته‌ی ریاست را در دانشگاه آتلانتا جورجیا گرفت. این اولین انتصاب دانشگاهی او بود.

سال ۲۰۱۱ مجله‌ی واتکینز دالایی لاما را دومین روحانی بانفوذ جهان معرفی کرد؛ البته یکی از دلایل بخشیدن این جایگاه به رهبر بوداییان جهان، ترس غرب از چینی‌ها عنوان شد؛ در واقع تا امروز به بیشتر جوایز لاما شبهه‌ی چین‌ستیزیِ غرب وارد است. برخی معتقدند که به‌نظر می‌رسد غرب با حمایت از تجزیه‌طلب‌های تبت سعی دارد تا به چین دهن‌کجی کند.

فیلم زندگی‌نامه‌ی دالایی لامای چهاردهم

در سال ۱۹۹۰ آمریکا فیلم‌های زیادی درباره‌ی تبت ساخت که یکی از آن‌ها زندگی‌نامه‌ی رهبر حال حاضر بوداییان جهان بود؛ البته خیلی‌ها معتقد بودند در این فیلم‌ها تصویری که از خیراندیشی در تبت نمایش داده‌اند، از واقعیت فاصله دارد؛ چون تا سال ۱۹۱۳ هنوز در تبت مجازات اعدام و قطع عضو وجود داشت. سیستم اجتماعی‌ای با اجرای چنین احکامی در جهان «سیستم برده‌داری» تلقی می‌شود. این جزاها بعد از سال ۱۹۱۳ ممنوع شد. دالایی لاما هم پذیرفت اصلاحاتی در قوانین دیگر تبت ایجاد کند.

رسوایی‌های اخلاقی دالایی لاما

چندباری اخباری از خواسته‌های عجیب‌وغریب دالایی لاما از پسربچه‌ها تیتر روزنامه‌های غربی شده است؛ گرچه او در اظهاراتش به هم‌جنسگرایی معتقد نیست؛ در این باره نظرات ضدونقیضی دارد؛ مثلا او در یکی از صحبت‌هایش گفت که زندگی با هم‌جنس ایرادی ندارد؛ اما برای آن دو شرط گذاشته است: هر دو نفر راضی باشند و زندگی آن‌ها به دیگران ضرر نرساند. همین عقاید باعث شده تا خواسته‌های او از پسربچه‌ها توجه جهانیان را به خود جلب کند.

بازنشستگی دالایی لاما

دالایی لاما تا امروز چندباری حرف‌های ضدونقیضی درباره‌ی بازنشستگی زده است. او در آخرین تصمیمش اعلام کرد که بناست در ۹۰سالگی درباره‌ی جسم پانزدهمش با افراد معتمد مشورت کند. او بعد از انتخاب این جسم بنا دارد در آن تناسخ کند. به‌هرحال باید دید که قدرت و سیاست، جانشینی او را به کدام سمت‌وسو می‌کشاند؛ او سربازان معتمدی را هم برای انتقال قدرت به‌شخصی که تأیید شود، انتخاب کرده است.

آثار دالایی لاما

آخرین رهبر بودایی‌های جهان تا امروز، ۳۴ عنوان کتاب نوشته است که عناوین بعضی از آن‌ها بسیار جالب است؛ مثلاً کتاب فیزیک جدید و کیهان‌شناسی. گرچه این کتاب را آرتور زاجونس ویرایش کرده است که آگاهی بر علم فیزیک را در کارنامه دارد؛ هنوز سؤال این است که چرا رهبری مذهبی باید به مسائلی علمی ورود کند؟ یا علم فیزیک نوین چه ارتباطی با بودا دارد؟ کتاب جهان در یک اتم: همگرایی علم و عرفان را هم کنار می‌گذاریم. در این صورت باقی کتاب‌ها عنوان‌های مرتبط‌تری با جهان‌بینی مذهبی دارند. می‌شود باقی کتاب‌ها را در دسته‌ی مدیتیشن و مثبت‌اندیشی طبقه‌بندی کرد؛ اما یکی از کتاب‌های ویژه‌ی دالایی لاما اولین کتاب اوست که در سال ۱۹۹۰ منتشر شد. این کتاب آزادی در تبعید نام دارد و اتوبیوگرافی (زندگی‌نامه‌ی خودنوشت) اوست. آزادی در تبعید به تبعید لاما به هند اشاره دارد.

آلبوم‌های دالایی لامای چهاردهم

احتمالاً وقتی در زندگی‌نامه‌ی رهبری مذهبی اسم آلبوم می‌آید، ذهن خیلی‌ها به‌سمت آلبوم عکس‌های قدیمی می‌رود؛ آلبومی پر از عکس‌های یادگاری و قدیمی با رهبران سیاسی و مذهبی جهان؛ اما اینجا منظور ما از آلبوم همان آلبوم موسیقی است. لاما آلبوم موسیقی خود را در سال ۲۰۲۰ با نام جهان درون منتشر کرد. او تک‌آهنگی با نام عواطف دارد که در همان سال ۲۰۲۰ منتشر شده است.

تشابه اسمی عجیب

ماده‌ی مخدری با نام اسید دالایی لاما وجود دارد که شبیه قارچ جادویی به‌شدت توهم‌زاست. اینکه چرا اسم رهبر بوداییان جهان را برای این مخدر انتخاب کرده‌اند، برای ما مشخص نیست؛ البته ممکن است این موضوع ارتباطی با عقاید برخی از مردم درباره‌ی توهم رهبری دالایی لاما دارد؛ چون خیلی‌ها این دسته از بوداییان را فرقه‌ای کافر می‌دانند که پیرو بودای اصلی نیستند.

از همه‌ی عجایب زیروبم زندگی دالایی لاما که بگذریم، او فردی سالخورده از خانواده‌ای بسیار فقیر بود. در پانزده‌سالگی به‌طور اتفاقی صاحب قدرت رهبری شد و جهان‌بینی خاص خودش را دارد. بعضی از ایرانی‌ها علاقه‌ی خاصی به او نشان می‌دهند؛ مثلاً کتایون ریاحی در سال ۱۳۹۳ خورشیدی و در سفرش به هند به دیدار دالایی لاما رفت.

معرفی کتاب‌های دالایی لاما

راه رهبران؛ هنر تصمیم‌گیری صحیح در زندگی و سازمان خود یا جهان بزرگ‌تر

این کتاب نوشته ی دالایی لاما و لورنز ون دن مویزنبرگ، ترکیبی از اصول بودایی و شیوه‌های برتر تجارت است. این اثر نشان می‌دهد که علی‌رغم تفاوت‌های ظاهری، هر دو رویکرد بر تصمیم‌گیری منطقی، مسئولیت‌پذیری و اجرای مؤثر تأکید دارند. آموزه‌های بودا در این کتاب به رهبران تجاری کمک می‌کند تا تصمیماتی خردمندانه‌تر و مسئولانه‌تر بگیرند. این کتاب درحقیقت، بر اساس آموزه‌های دالایی لاما و تجارب او در رهبری نوشته شده است. در این اثر، او به اصولی مانند شفقت، خرد و اخلاقیات در تصمیم‌گیری و مدیریت زندگی فردی و اجتماعی می‌پردازد. کتابْ راهنمایی برای رهبران در تمامی سطوح است، از خود رهبری گرفته تا مدیریت سازمان‌ها و جوامع.

کتاب شادی

این اثر که با همکاری دالایی لاما و اسقف دزموند توتو، دو برنده‌ی جایزه‌ی صلح نوبل، نوشته شده، به جست وجوی معنا و روش‌های دستیابی به شادی حقیقی می‌پردازد. نویسندگان، دو چهره‌ی برجسته‌ی اخلاقی جهان، تجارب خود در مواجهه با رنج و سختی را به اشتراک می‌گذارند و نشان می‌دهند که چگونه می‌توان با عشق، بخشش و خوش‌بینی، شادی پایدار را یافت. آن‌ها در این کتاب به ماهیت شادی واقعی، موانع آن مانند ترس و خشم، و هشت فضیلتی که پایه‌گذار شادی است، می‌پردازند. همچنین تمرین‌های روزانه‌ای برای حفظ شادی و آرامش به خوانندگان پیشنهاد می‌کنند.

هر گام آرامش است

این کتابْ تأملی بر اهمیت ذهن‌آگاهی و حضور در لحظه است. دالایی لاما در این اثر، راه‌هایی برای یافتن آرامش در زندگی پرمشغله‌ی مدرن ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه با تمرین‌های ساده‌ی روزمره می‌توان آرامش را تجربه کرد.

چگونه شادمانه زندگی کنیم؟

این کتاب اثری مشترک از دالایی لاما و هاوارد سی. کاتلر، ترکیبی از آموزه‌های بودیسم تبتی و روانشناسی مدرن است. این کتابْ شادی را نه یک احساس زودگذر، بلکه مهارتی قابل یادگیری می‌داند و راهکارهایی عملی برای ایجاد زندگی رضایت‌بخش ارائه می‌دهد. با تمرکز بر شفقت، نوع‌دوستی و معنای زندگی، این اثر به تلاقی علم و معنویت پرداخته و برای جویندگان خوشبختی در هر زمینه‌ای الهام‌بخش است.

زندگی در راهی بهتر

دالایی لاما در این کتاب الهام‌بخش به شیوه‌هایی برای زندگی مهربان‌تر و پربارتر می‌پردازد. این کتاب مجموعه‌ای از سخنرانی‌های اوست که موضوعاتی مانند کارما، شکیبایی، مهرورزی و پرهیز از خشونت را بررسی می‌کند و راهنمایی‌هایی برای زندگی مسئولانه و معنوی ارائه می‌دهد؛ اثری ارزشمند برای همه جویندگان رشد روحانی.

کتاب کوچک ژرف‌اندیشی

این کتاب مجموعه‌ای از جملات حکیمانه‌ی دالایی لاما است که به دو زبان فارسی و انگلیسی آورده شده و به موضوعاتی چون زندگی معنوی، پیشرفت شخصی، شادی، عشق، ارزش‌های اخلاقی، دین بودا، صلح جهانی و مسائل زندگی پرداخته است.