کتاب مردم شناسی ارگ بم

کتاب الکترونیکی «مردم‌شناسی ارگ بم (ارگی که بود!)» نوشتهٔ اصغر کریمی با ویرایش فاطمه شیرعلی‌یان و سارا وط‌آبادی و از سوی نشر هنوز منتشر شده است. این اثر به بررسی جامع ابعاد مردم‌شناختی، تاریخی و فرهنگی ارگ بم، یکی از بزرگ‌ترین سازه‌های خشتی جهان، می‌پردازد و با رویکردی پژوهشی، ساختار اجتماعی، معماری، باورها و زندگی روزمرهٔ ساکنان این ارگ را واکاوی می‌کند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مردم شناسی ارگ بم

این کتاب به عنوان پژوهشی مردم‌شناسانه، تصویری جامع از ارگ بم و شهر قدیم بم ارائه می‌دهد. نویسنده با تکیه بر منابع تاریخی، مشاهدات میدانی و گفت‌وگو با کهنسالان، تلاش کرده است تا گذشتهٔ این زیستگاه انسانی را بازسازی کند. دورهٔ نگارش کتاب به زمانی بازمی‌گردد که ارگ بم پس از زلزلهٔ ویرانگر، به عنوان یک میراث فرهنگی و موضوع پژوهش‌های گسترده قرار گرفت. کتاب به جای تمرکز صرف بر معماری، به بررسی جنبه‌های مختلف زندگی اجتماعی، اقتصادی، باورها، پوشاک، خوراک، صنایع و ساختار قدرت در ارگ بم می‌پردازد. نویسنده همچنین به چالش‌های پژوهش مردم‌شناسی در محیطی خالی از سکنه اشاره می‌کند و اهمیت مطالعهٔ خرده‌فرهنگ‌ها و بقایای فرهنگی را درک می‌کند. این اثر، علاوه بر روایت تاریخ و معماری، به تحلیل فرایندهای اجتماعی و فرهنگی و نقش ارگ بم در هویت منطقه‌ای و ملی می‌پردازد.

خلاصه کتاب مردم شناسی ارگ بم

کتاب «مردم‌شناسی ارگ بم» با روایتی تحلیلی، به سراغ ریشه‌های تاریخی و فرهنگی ارگ بم می‌رود و سیر تحولات این مجموعهٔ عظیم را از دوران باستان تا متروک‌شدن و زلزلهٔ اخیر دنبال می‌کند. نویسنده ابتدا به وجه‌تسمیهٔ بم و روایت‌های اسطوره‌ای و تاریخی دربارهٔ پیدایش ارگ می‌پردازد و سپس با استناد به منابع مختلف، قدمت و اهمیت راهبردی این شهر را در مسیرهای ارتباطی ایران شرح می‌دهد. بخش‌هایی از کتاب به تحلیل ساختار معماری ارگ، محله‌ها، فضاهای شهری، منابع آب، و فنون سنتی در ساخت‌وساز و زندگی روزمره اختصاص یافته است. همچنین، پوشاک، خوراک، صنایع دستی، باورهای مذهبی و ساختارهای اجتماعی و قدرت در ارگ بم بررسی می‌شود. نویسنده با بهره‌گیری از روایت‌های شفاهی و اسناد تاریخی، تلاش می‌کند تصویری زنده از زندگی در ارگ بم ارائه دهد و نشان دهد چگونه این مجموعه، بازتابی از فرهنگ و هویت مردم منطقه بوده است. دغدغهٔ اصلی کتاب، ثبت و تحلیل عناصر فرهنگی و اجتماعی است که در طول قرون در این زیستگاه شکل گرفته و تا پیش از ویرانی ارگ، تداوم یافته‌اند.

چرا باید کتاب مردم شناسی ارگ بم را خواند؟

این کتاب فرصتی فراهم می‌کند تا با یکی از مهم‌ترین میراث‌های فرهنگی ایران از زاویه‌ای مردم‌شناسانه آشنا شویم. خواننده با مطالعهٔ این اثر، نه‌تنها با تاریخ و معماری ارگ بم، بلکه با شیوه‌های زیست، باورها، صنایع و مناسبات اجتماعی مردمان این منطقه آشنا می‌شود. کتاب به درک عمیق‌تری از پیوند میان فرهنگ، محیط و تاریخ در یک زیستگاه ایرانی کمک می‌کند و اهمیت ثبت و حفظ خرده‌فرهنگ‌ها را برجسته می‌سازد.

خواندن کتاب مردم شناسی ارگ بم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای علاقه‌مندان به مردم‌شناسی، تاریخ ایران، معماری سنتی، میراث فرهنگی و پژوهشگران حوزهٔ فرهنگ و اجتماع مفید است. همچنین برای کسانی که دغدغهٔ شناخت هویت محلی و تحولات فرهنگی مناطق ایران را دارند، این اثر پیشنهاد می‌شود.

فهرست کتاب مردم شناسی ارگ بم

- مقدمه: معرفی هدف و روش پژوهش مردم‌شناسی در ارگ بم و اهمیت این مجموعه - فصل ۱: نامگذاری «بم» برای «ارگ بم» (وجه تسمیه)؛ بررسی روایت‌های تاریخی و اسطوره‌ای دربارهٔ نام و پیدایش ارگ - فصل ۲: نگاهی گذرا بر تاریخ؛ سیر تاریخی ارگ بم و جایگاه آن در منطقه - فصل ۳: بم در نوشته‌های مورخان؛ مرور منابع تاریخی و جدول حوادث مهم - فصل ۴: آب‌وهوا و محیط زیست بم؛ تحلیل شرایط اقلیمی و تأثیر آن بر زندگی و معماری - فصل ۵: الگوی ساختاری بم؛ نقش عناصر اصلی، محله‌ها، گذرگاه‌ها و ورودی خانه‌ها در توسعهٔ ارگ - فصل ۶: ساختار کلی و فضاهای شهری؛ توصیف فضاهای عمومی و شهری ارگ - فصل ۷: خشت‌های اصلی تشکیل‌دهندهٔ ارگ بم؛ معرفی بخش‌های مختلف مانند حاکم‌نشین، مردم‌نشین، بازار، مسجد، حمام، کاروانسرا، زورخانه و ... - فصل ۸: منابع آب ارگ بم؛ بررسی شیوه‌های تأمین و نگهداری آب - فصل ۹: مسکن و معماری سنتی؛ فنون ساخت، امنیت، روشنایی، گرمایش و سرمایش خانه‌ها - فصل ۱۰: پوشاک سنتی؛ معرفی لباس‌ها و پوشش‌های رایج - فصل ۱۱: خوراک سنتی؛ انواع نان، خوراک‌ها، فنون نگهداری و منشا مواد غذایی - فصل ۱۲: صنایع؛ صنایع دستی و تولیدی، ابریشم‌کشی و اقتصاد محلی - فصل ۱۳: باورها؛ اعتقادات و آیین‌های رایج - فصل ۱۴: اقلیت‌های دینی و مذهبی؛ وضعیت گروه‌های مذهبی در ارگ - فصل ۱۵: خویشاوندی و ساختار قدرت؛ نظام اجتماعی و روابط قدرت - فصل ۱۶: القاب و عناوین متداول؛ بررسی جایگاه‌های اجتماعی - فصل ۱۷: منابع مهم دربارهٔ کرمان و بم؛ معرفی منابع پژوهشی - فصل ۱۸: پیوست‌ها، فهرست نام‌ها و نمایه اصطلاحات

بخشی از کتاب مردم شناسی ارگ بم

«رئیس پروژهٔ مرمت ارگ بم در گزارشی ضمن تخمین مساحت کل آن در حدود ۲۰۰ هزار مترمربع آن را یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های خشتی روی زمین و یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های تاریخی ایران ارزیابی کرده است. این مجموعهٔ عظیم، که ارگ شهر قدیم بم بوده است، از دو بخش متفاوت تشکیل شده است: بخش حکومتی که بر فراز صخره‌ای بر بلندترین تپهٔ محوطه ساخته شده و حدود ۲۰ متر نسبت به اراضی اطراف آن مرتفع‌تر است و بخش عامه‌نشین یا مسکونی که در اراضی دامنهٔ جنوبی و غربی صخره ایجاد گردیده و محل سکونت و کسب‌وکار عده‌ای از اهالی شهر قدیم بم بوده است. ارگ بم تا حدود سال ۱۳۰۰ مسکونی و دایر بوده است و از آن به بعد، بدون وارد آمدن لطمه‌ای سنگین به ساختار کالبد سنتی آن، تقریباً دست‌نخورده باقی مانده تا جایی که ویژگی معماری و کاربری بنا و بافت و شبکهٔ شهری آن به آسانی قابل تشخیص است. این ارگ همچون نمونه‌ای نادر و استثنایی از ارگ‌های ایرانی - اسلامی، پیش از تحولات دوران صنعتی ایران می‌تواند مورد توجه همهٔ پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ معماری و شهرسازی در ایران باشد. چهار حصار تودرتو که این مجموعه را دربرمی‌گرفته نشانهٔ اهمیت دفاعی ارگ در داخل شهر بم بود.»