کتاب کارکرد اجتماعی شعر

کتاب کارکرد اجتماعی شعر نوشتهٔ ت. س. الیوت و ترجمهٔ پیمان چهرازی و ویراستهٔ الهام آقاباباگلی است. نشر بی‌ گاه این کتاب در حوزهٔ جامعه‌شناسی شعر و ادبیات را منتشر کرده است.

درباره کتاب کارکرد اجتماعی شعر

ت. س. الیوت در کتاب کارکرد اجتماعی شعر ۱۸ عنوان مقاله نگاشته است. این مقالات عمدتاً از دلِ سه مجموعه از مقاله‌های ت. س. الیوت (۱۸۸۸-۱۹۶۵) شاعر، نمایش‌نامه‌نویس، و ناقد ادبی برجستهٔ انگلیسیِ آمریکایی‌تبار، گزیده شده‌اند؛ هفت مقاله از کتاب «در باب شعر و شاعران»، شش مقاله از کتاب «گزیدهٔ مقالات؛ ۱۹۱۷-۱۹۳۲۲»، چهار مقاله از گزیدهٔ آثار منثورِ ت. س. الیوت و یک مقاله از کتاب کاربرد شعر و کاربرد نقد. در کتاب حاضر، چینش مقالات بر اساس تاریخ انتشارشان است.

خواندن کتاب کارکرد اجتماعی شعر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران جامعه‌شناسی ادبیات و علاقه‌مندان به پژوهش‌های ادبی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره ت. س. الیوت

ت. س. الیوت با نام کامل «توماس استرنز الیوت» شاعر، نمایشنامه‌نویس، منتقد ادبی و ویراستار آمریکایی - بریتانیایی بود. او با آثاری چون «سرزمین هرز» (۱۹۲۲) و «چهار کوارتت» (۱۹۴۳)، رهبر جنبش نوسازی شعر و شاعری به شمار می‌رفت. سبک بیان، سرایش و قافیه‌پردازی او، زندگی دوباره‌ای به شعر انگلیسی بخشید. انتشار «چهار کوارتت» اثر الیوت، او را به‌عنوان برترین شاعر انگلیسی‌زبانِ در قید حیات در زمان خود، شناساند و در سال ۱۹۴۸، نشان «مریت» و جایزهٔ نوبل ادبیات را از آن او کرد.

کتاب «چهار کوارتت» در کنار «سرزمین بی‌حاصل»، دو کتاب شعر جهت‌دهنده و متفاوت الیوت را تشکیل داده‌اند. تی اس الیوت از بنیان‌گذاران شعر مدرن و نقد مدرن در زبان انگلیسی بوده است؛ شاعری که مقاله‌نویس و نمایشنامه‌نویس هم بوده و از افتخارات او برگزیده‌شدن به‌عنوان برترین شاعر انگلیسی‌زبانِ در قید حیات در زمان خود بوده است. از الیوت کتاب‌های دیگری هم به فارسی ترجمه شده است که از آن‌ها می‌توان به کتاب‌های «سرزمین بی‌حاصل»، «دربارهٔ فرهنگ»، «کارکرد اجتماعی شعر»، «چهارشنبهٔ خاکستر» و «گربه‌های اهل عمل» اشاره کرد.

بخشی از کتاب کارکرد اجتماعی شعر

«دست‌کم دو نفر بوده‌اند که می‌توان احتمال داد در این مورد با من موافق نیستند: آقا و خانمِ رابرت براونینگ. در شعرِ «یک حرف دیگر»، که در قالبِ مؤخره‌ای بر کتاب مردان و زنان۲۵۹، و خطاب به خانم براونینگ نوشته شده، شوهر قضاوتِ ارزشیِ خیره‌کننده‌ای به دست می‌دهد:

رافائل یک قرن غزل‌واره سرود

سرود و نگاشت آن‌ها را در دفترِ مشخصی

حَک‌شده با مدادِ نوک‌نقره‌ای

که جز آن فقط برای ترسیمِ شمایل‌های مریمِ عَذرا به کارَش می‌برد:

این‌ها را دنیا باید ببیند  ولی یگانه، دفتری

آن یگانه کیست، تو می‌پرسی؟ قلب‌ات باخَبَرَت می‌کند ...

تو و من بهتر است آن دفتر را بخوانیم ...

بهتر نیست؟ از حیران‌ماندن در شمایل‌های مریمِ عَذرا ...

دانته زمانی مهیای نقش‌کردنِ فرشته‌ای شد:

برای خوشایندِ کی؟ نجوا می‌کنی «بئاتریس» ...

تو و من بهتر است آن فرشته را ببینیم،

نقش‌شده با ظرافتِ دانته،

بهتر نیست؟  از خواندنِ یک دوزخِ تازه.

من هم با این ایده موافق‌ام که یک دوزخ، آن‌هم سرودهٔ دانته، کافی‌ست؛ و چه‌بسا نیازی نباشد غصهٔ این موضوع را بخوریم که رافائل شمایل‌های مریمِ عَذرای خود را تکثیر نکرد: فقط می‌توانم بگویم به‌شخصه، چه در مورد غزل‌واره‌های رافائل و چه در مورد فرشته‌های دانته، هیچ‌گونه حس کنجکاوی ندارم. اگر رافائل و دانته فقط برای یک شخصِ به‌خصوص نوشته و نقش زده باشند، بگذاریم حریمِ خصوصی‌شان محترم داشته شود. می‌دانیم که آقا و خانمِ براونینگ دوست داشته‌اند برای هم شعر بنویسند، چون آن‌ها را منتشر کرده‌اند، و بعضی از آن‌ها شعرهای خوبی هستند. ما می‌دانیم که روسِتّی خود بر این باور بود که غزل‌واره‌های دفترِ «خانهٔ زندگیِ» خود را برای شخصِ به‌خصوصی نوشته، و فقط دوستان‌اش او را متقاعد کرده‌اند که این غزل‌واره‌ها را مطرح کند. به این ترتیب، انکار نمی‌کنم که یک شعر می‌تواند شخصِ به‌خصوصی را خطاب قرار بدهد: و فرمِ شناخته‌شده‌ای موسوم به «نامهٔ منظوم» برای همین وجود دارد، که همیشه هم به‌لحاظ محتوا عاشقانه نیست. ما در این رابطه هیچ‌گاه شواهد قاطعی در اختیار نخواهیم داشت: چراکه گواهیِ شاعران را دربارهٔ آن‌چه هنگام نوشتنِ یک شعر تصور می‌کرده‌اند دارند انجام می‌دهند نمی‌توان به صِرف اعتبار ظاهری‌اش بی‌چون‌وچرا پذیرفت. ولی نظر من این است که یک شعرِ عاشقانهٔ خوب، اگر هم شخصِ به‌خصوصی را خطاب قرار داده باشد، همیشه با این منظور سروده می‌شود که به گوش آدم‌های دیگر هم بخورد. با این حال تردیدی نیست که زبانِ شایستهٔ ابراز عشق  به‌عبارتی، زبانِ ارتباط با محبوب و نه هیچ‌کس دیگر  نثر است.»