کتاب آشنایی با قرآن و دانش های قرآنی

کتاب آشنایی با قرآن و دانش های قرآنی به‌قلم محمدحسین رفیعی را انتشارات زائر آستانه مقدسه منتشر کرده است. این کتاب به معرفی چیستی و دسته‌بندی مجموعه‌دانش‌ها و فنون مرتبط با تحقیق و تدبر در قرآن می‌پردازد.

درباره کتاب آشنایی با قرآن و دانش های قرآنی

هنگامی که قرآن کریم با معارف ناب و هدایت‌های بی‌بدیل انسانی در دل جاهلیت شبه‌جزیرهٔ حجاز نازل شد، شاید کمتر کسی تصور می‌کرد که این تحفهٔ الهی در اندک زمانی پایه رشد و ارتقای انسانیت در همهٔ حوزه‌های اعتقادی و علمی گردد. اما مسیر تاریخ نشان داد که قرآن کریم نه‌تنها در گذر انسان از جاهلیت به عقلانیت بلکه در شکافتن و توسعهٔ انواع دانش‌ها نیز نقش بی‌نظیری داشته است. از عصر نزول قرآن کریم تاکنون، مطالعات و پژوهش‌های قرآنی در ابعاد گوناگونی شکل گرفت؛ به‌ویژه در قرون دوم و سوم هجری، رشد عقل‌گرایی در عالم اسلام و پیدایش منازعات مهم کلامی موجب گردید تا این کتاب آسمانی در حوزه‌های گوناگونی مطالعه و بررسی گردد. این مطالعات را به صورت کلی در سه قالب می‌توان شناسایی نمود:

۱. مطالعات درونی و محتوایی قرآن (تفسیر)

۲. مطالعات تطبیقی میان قرآن و سایر کتاب‌ها و دانش‌ها (مطالعات تطبیقی و میان رشته‌ای)

۳. مطالعات بیرونی و پیرامونی قرآن (علوم قرآنی)

براین‌اساس مطالعات و پژوهش‌های قرآنی در سه حوزهٔ «تفسیر»، «علوم قرآنی» و «مطالعات تطبیقی» و میان رشته‌ای شکل گرفت و هستهٔ اولیهٔ این علوم پایه‌ریزی شد. محمدحسین رفیعی کوشیده است تا در کتاب آشنایی با قرآن و دانش‌های قرآنی طی ۱۵ درس‌نامه، مبانی نظری و دسته‌بندی مجموعهٔ علوم و دانش‌های قرآنی، ارتباط قرآن با سایر علوم و کتب آسمانی را کاویده و اطلاعاتی جامع در برای آشنایی مقدماتی با این حوزه به خواننده ارائه دهد و او را با دیدگاه‌های علما و قرآن‌پژوهان و مستشرقان نیز آشنا گرداند.

خواندن کتاب آشنایی با قرآن و دانش های قرآنی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

علاقه‌مندان به مطالعهٔ کتاب‌های مذهبی با محوریت آشنایی با قرآن و روش‌های پژوهش در آن، دانشمندان و محققان رشته‌های الهیات و مطالعات ادیان و طلاب و مدرسین علوم دینی از خواندن این کتاب سود خواهند برد.

بخشی از کتاب آشنایی با قرآن و دانش های قرآنی

« دانش های درونی قرآن کریم (تفسیر)

دانش‌هایی که به درون و محتوای قرآن کریم اختصاص دارد، دو قسم است:

١,١ . تفسير

اولین مطالعات و پژوهش‌ها در حوزهٔ فهم معارف و آموزه‌های درونی قرآن کریم و در قالب «علم تفسیر» شکل گرفت. این پژوهش‌ها از باسابقه‌ترین پژوهش‌ها در حوزهٔ مطالعات قرآنی به شمار می‌رود که از همان ابتدای نزول قرآن کریم با توجه به تأکید فراوان قرآن کریم بر تدبر و فهم دقیق معارف آن، به‌شدت مورد علاقهٔ مسلمانان صدر اسلام بوده است. در این راستا روایات تفسیری فراوانی از پیامبر اکرم و اهل بیت به‌ویژه امام علی علیه‌الاسلام نقل شده است. در این نوع از شناخت قرآن، محتویات معارف و مضامین والای این کتاب مطالعه و مداقه گردیده و از زمان نزول قرآن تاکنون صدها کتاب در تفسیر قرآن کریم نگارش شده است.

۱,۲ بخشی از مطالعات تطبیقی و میان رشته‌ای

دسته‌ٔ دوم از دانش درونی قرآن که از قرن دوم هجری به بعد توسعه یافت مطالعاتی بود که از پیوند قرآن با علوم مختلف حاصل می‌شد. این دست از مطالعات میان رشته‌ای با توجه به تنوع ابعاد معرفتی قرآن کریم به‌راحتی از قرآن قابل استخراج بود. علومی که در این دسته از دانش قرآنی نقش داشته، قطع نظر از اینکه خاستگاه این علوم قرآن کریم بوده یا قرآن صرفاً رونق‌بخش این علوم بوده است، عبارتند از دانش فقه، اصول فقه، کلام، تصوف و عرفان، علم اخلاق ، ادبیات عرب (صرف) نحو، معانی، بیان بدیع و بلاغت و فلسفه. برخی از دانش‌ها نیز در تکوین و توسعه مدیون قرآن کریم هستند؛ دانش‌هایی چون طب، علوم زیستی، نجوم، منطق، علم سیاست و علم‌الاجتماع. بخشی از تلاش‌های میان‌رشته‌ای و تطبیقی نیز به مقایسهٔ معارف والای قرآن کریم با کتاب‌های آسمانی موجود مانند تورات و انجیل می پردازد.»