کتاب هویت و سبک زندگی

کتاب الکترونیکی «هویت و سبک زندگی» نوشته‌های نورالدین اله دادی و سعید گودرزی در انتشارات اندیشه احسان چاپ شده است. این کتاب به بررسی رابطهٔ پیچیده و مهم بین سبک زندگی و هویت قومی و ملی می‌پردازد، موضوعی که در دهه‌های اخیر به دلیل تغییرات سریع اجتماعی و فرهنگی بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

درباره کتاب هویت و سبک زندگی

کتاب هویت و سبک زندگی به بررسی اثرات سبک زندگی بر هویت قومی و ملی افراد می‌پردازد. هویت برای افراد جامعه سرچشمهٔ معنا و برساخته شدن است و فرایند معناسازی و هویت‌یابی براساس مجموعهٔ به‌هم‌پیوسته‌ای از ویژگی‌های فرهنگی صورت می‌گیرد. جامعه‌شناسان معتقدند که هویت‌یابی فرایندی است که مدام در معرض بازسازی است و عوامل این بازسازی به لحاظ اجتماعی، تاریخی و فرهنگی متفاوت است.

مسئلهٔ هویت به ویژه در دهه‌های اخیر حجم وسیعی از مطالعات نظری و پژوهشی، برنامه‌ریزی‌های اجتماعی، اقدامات سیاسی و سیاست‌گذاری‌های فرهنگی را به خود اختصاص داده است. سبک زندگی از جمله عواملی است که در جهان معاصر اثری تعیین‌کننده بر هویت اجتماعی دارد. در جامعهٔ سنتی، هویت عموماً از پیش تعیین‌شده و محرز است؛ هویت در جامعهٔ سنتی از طریق سنت و با عضویت افراد در گروه یا اجتماعات به افراد داده می‌شود و بدین ترتیب از بیرون و به دست نظام خویشاوندی و دینی تعیین می‌شود.

با پیدایش سبک‌ زندگی مدرن، چارچوب‌های سنتی هویت‌بخش کم‌رنگ شده‌اند و سبک زندگی مدرن، جایگزین مناسبی برای این چارچوب‌های سنتی گشته است. سبک زندگی مجموعه‌ای نسبتاً هماهنگ از رفتارها و فعالیت‌های افراد در جریان زندگی روزمره است. شیوه‌های عملکردی که افراد برمی‌گزینند تا روایت خاصی از زندگی و هویتشان را برای دیگران بیان کنند. سبک زندگی با انتخابی‌شدن زندگی روزمره معنا می‌یابد؛ بدین ترتیب برخلاف جامعهٔ سنتی، در جامعهٔ معاصر به‌واسطهٔ اهمیت‌یافتن خود و مسئولیت شخصی و ظهور جامعهٔ مصرفی در زندگی، سبک زندگی و قدرت انتخاب نیز بیشتر شده است.

تحولات تکنولوژیکی و گسترش استفاده از فناوری‌های ارتباطی نظیر اینترنت و ماهواره، همچنین تعاملات با دنیای مدرن باعث شده است که افراد جامعه ارزش‌ها و الگوهای جدیدی برای زندگی‌شان داشته باشند و به‌عبارتی علاقه‌مند به تجربهٔ سبک‌های زندگی جدید باشند. بنابراین مردم جامعهٔ ایران به‌دلیل برخورداری از دستاوردهای تکنولوژیک دنیای مدرن و به‌سبب برخورداری از تسهیلات ارتباطی، دورهٔ گذار از زندگی سنتی به سمت سبک زندگی نوین را تجربه می‌کنند.

به‌طور خلاصه، می‌توان استدلال کرد که سبک زندگی با خاصیت بازاندیشانه و بازتابی و قدرت انتخابی که برای افراد ایجاد کرده است، هویت‌های منسجم و تعلقات نسبتاً پایدار سنتی را تغییر داده و منابع متعددی را برای هویت‌سازی و ایجاد تعلقات، تعهدات و همچنین تمایزات و تشخص‌های هویتی ساخته است. نویسندگان کتاب هویت و سبک زندگی با نگاهی موشکافانه به این موضوعات می پردازند.

کتاب هویت و سبک زندگی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب برای افرادی که به مطالعات جامعه‌شناسی، تغییرات اجتماعی و فرهنگی علاقه‌مند هستند، مناسب است. همچنین کتاب به پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های علوم اجتماعی، روان‌شناسی اجتماعی و مطالعات فرهنگی پیشنهاد می‌شود. سیاست‌گذاران فرهنگی و اجتماعی نیز می‌توانند با مطالعهٔ این کتاب دیدگاه‌های جدیدی در زمینهٔ هویت و سبک زندگی در جامعهٔ معاصر به‌دست آورند.

بخشی از کتاب هویت و سبک زندگی

«از آنجا که در دنیای امروز فرهنگ مصرف طیف وسیعی از انتخاب‌ها را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد و هر انتخاب نشانگر ارزش‌ها، نگرش‌ها و ذائقه‌هایی است که ممکن است ویژگی گروهی اجتماعی باشد، پس می‌توان نتیجه گرفت که مفهوم مصرف به مفهوم هویت اجتماعی مربوط می‌شود. ذوق و قریحهٔ فرد و انتخاب‌های ذوقی او جزء مسئولیت‌های اوست که از رهگذر آن مورد قضاوت دیگران قرار می‌گیرد. بنابراین ذوق و قریحه با حس هویت در هم می‌آمیزد (همان: ۲۳). ورای مناقشات نظری مطرح شده، یک اصل واضح وجود دارد و آن این است که جهانی‌شدن در عرصهٔ فرهنگ چه قایل به یکسان‌سازی فرهنگی باشیم و چه متنوع شدن و گوناگونی حاصل از آن را بپذیریم، نهایتاً خود را در سبک زندگی روزمرهٔ افراد نشان می‌دهد. در نتیجه از آنجا که سبک زندگی تجلی واقعی رفتارهای مردم است، لذا تحلیل سبک زندگی افراد به شکل تجربی می‌تواند ما را به بحث‌های علمی‌تر و مبتنی بر شواهد تجربی رهنمون سازد. سبک زندگی در واقع با الگوی مصرف پیوند عمیقی دارد. بنابراین انجام مطالعاتی در زمینهٔ جهانی‌شدن الگوهای مصرف و سبک زندگی و به ویژه شناسایی گروه‌های سبک زندگی در درون واحدهای ملی می‌تواند در شناسایی کردن اولین پذیرندگان سبک‌های زندگی جدید و جهانی شده، سازوکارهای آشنایی آنها با این سبک‌ها و شیوه‌های پذیرش و تغییراتی که در سبک‌ها ایجاد می‌کند مفید باشد (فاضلی، ۱۳۸۲:۱۵۵). برای مثال مطالعاتی در زمینهٔ سلیقه‌های هنری و سینمایی افراد، الگوی پوشاک و نوع مارک‌های مورد استفاده، الگوی غذایی، نوع گذران اوقات فراغت و حتی نگرش‌ها و ارزش‌های افراد در ارتباط با زندگی روزمره، می‌تواند تا حدی میزان تأثیرپذیری آنها از فرهنگ جهانی را نشان دهد. در واقع زمینه‌های مطالعاتی فوق، همگی شاخص‌ها و مؤلفه‌های سبک زندگی هستند و همین گستردگی و انعطاف، اهمیت و کاربرد این مفهوم را در تحلیل موضوع جهانی‌شدن فرهنگ نشان می‌دهد. مفهوم سبک زندگی با فرهنگ مصرفی پیوند خورده است و این پیوند محرز است؛ زیرا سبک زندگی است که نشان می‌دهد افراد یک جامعه چگونه پول‌هایشان را خرج می‌کنند و این مفهوم از دیرباز برای توصیف جامعه‌شناختی الگوهای متغیر مصرف در میان گروه‌های اجتماعی و به ویژه طبقات مختلف به کار رفته است (دان، ۱۳۸۵:۲۸۶).»