کتاب خلاصه تاریخ شهر و شهرسازی

کتاب خلاصه تاریخ شهر و شهرسازی نوشتۀ امیررضا روحی زاده و ثمر وثوق است. انتشارات عصر کنکاش این کتاب آموزشی را روانۀ بازار کرده است.

درباره کتاب خلاصه تاریخ شهر و شهرسازی

معنی عام شهر و شهرنشینی در طول تاریخ بشر، معادل مفهوم تمدن بوده است. شهر را دارای پیشینه‌ای بیش از ۷۰۰۰ سال دانسته‌اند که با فاصلۀ اندکی از انقلاب نوسنگی و با تغییر شکل تدریجی جماعت‌های روستایی دائم در خاورمیانه، ظاهر می‌شود و به‌صورتی پیوسته تا امروز گسترش می‌یابد؛ به‌نحوی‌که امروزه به‌شکل زیست غالب بشری در آمده و در آینده‌ای نه‌چندان دور، شاید که به تنها شکل زیست انسان‌ها تبدیل شود. پیدایش شهرها، تحولی شگرف در فرایند تاریخ بوده است. مورخان، نخستین کسانی بودند که به مطالعۀ پدیدۀ تجمع انسان‌ها که در شهر به اوج خود می‌رسد، پرداختند. شهر ایرانی پس از ورود اسلام به آن، تغییرات واضح و مشخصی را پذیرا می‌شود. اولین و مهم‌ترین آن درهم‌شکستن نظام منطقه‌بندی موجود در شهرها است که بر اساس نظام اجتماعی طبقاتی ایجاد شده بود. در این تغییر، مرز میان سه بخش شهر برداشته شده و شهر بیرونی که محل استقرار اقشار خارج از طبقات ممتاز اجتماعی بوده، اهمیت بسیاری می‌یابد. شهر ایرانی در کلیت ساختار خود پس از طی مراحل مختلف در نهایت در مکتب اصفهان و در دوران حکومت صفویان به پختگی می‌رسد.

خواندن کتاب خلاصه تاریخ شهر و شهرسازی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به علاقه‌مندان به تاریخ شهرسازی ایرانی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب خلاصه تاریخ شهر و شهرسازی

« معماری و شهرسازی تمدن‌های کهن

۱- دوره پیش از تاریخ دوره پیش از تاریخ به ادواری از زندگی بشر اطلاق می‌شود که پیش از اختراع خط قرار دارد و انسان هنوز به توانایی استخراج فلز و استفاده از آن دست نیافته است. در این میان تقسیم‌بندی‌های متفاوتی برای بررسی این دوره پیشنهاد شده است که دسته‌بندی زیر یکی از رایج‌ترین آنها است که مهم‌ترین رویدادهای این دوره را نیز به نمایش می‌گذارد.

- پیدایش انسان در حدود یک میلیون سال پیش

- دوره پالئو لتیک (عصر (سنگ): از یک میلیون تا ۲۰۰۰۰ سال پیش پیدایش نخستین آثار

هنری

- دوره پروتو نئولتیک میان‌سنگی: دوره انتقال از عصر

سنگ به دوره نوسنگی - دوره نئولیتیک (نوسنگی اهلی‌کردن حیوانات کشاورزی - یکجا نشینی (روستانشینی)

و در ادامه اولین عصر تاریخی - عصر برنز ۲۵۰۰ الی ۳۰۰۰ قبل از میلاد پیدایش نخستین تمدن‌های شهری در این میان آنچه که جالب‌توجه می‌نماید عدم هماهنگی زمانی این دوره‌ها در نقاط مختلف زمین به دلیل شرایط متفاوت جغرافیایی و اقلیمی است برای نمونه درحالی‌که منطقه بین‌النهرین در هزاره سوم پیش از میلاد وارد دوره تاریخی خود شده بود بسیاری از مناطق اروپا همچنان در دوره نوسنگی قرار داشتند. اما علی‌رغم این تفاوت‌ها نمونه‌های آغازین هر کدام از این دوره‌ها در نقاط مختلف زمین دارای شباهت‌های بسیاری است.

پس از توانایی انسان در ساخت ابزار سنگی در دوره پالئولیتیک، نقاشی‌های صخره‌ای و غاری را می‌توان نخستین و مهم‌ترین آثار پدیدآمده توسط انسان در هزاره‌های دور دانست. نقاشی‌های غار آلتامیرا در اسپانیا (۱۰ تا ۱۵ هزار ق.م) و غار "لاسکوا در فرانسه از مشهورترین این آثار هستند. در این میان دلایل، مذهبی روانی و اقتصادی را از علل خلق این آثار برشمرده‌اند.

واحد اجتماعی انسان در این دوره خانواده بوده است و بشر در نخستین مساکن حقیقی خود یعنی غارها اسکان می‌یابد مورگان از زندگی بشر در این دوره و دوره‌های متعاقب آن با واژه توحش یاد کرده و تقسیم‌بندی از آن را بر اساس میزان توحش بشر ارائه می‌نماید. انسان با توسعه تدریجی دانش خود و تسلط بر طبیعت، نسبت به اهلی‌کردن، حیوانات ایجاد کشاورزی و یکجانشینی روستانشینی اقدام نمود که از آن با واژه "انقلاب کشاورزی" یاد می‌شود. تحول پدیدآمده در شیوه‌های تولید. تولید طعام افزون را پایه معیشت قرار داده و برای واحد" اجتماعی گسترش در حد یک قبیله را مهیا و از همین ره زمینه ایجاد تمدن‌های بزرگ بعدی را فراهم نمود با عقب‌نشینی یخ‌ها و نیز مناسب شدن شرایط اقلیمی در جنوب و شرق مدیترانه و خاورمیانه به‌ویژه منطقه "هلال حاصلخیز" که "گهواره تمدن" نیز نامیده شده و مجموعه به‌هم‌پیوسته بین‌النهرین شرق مدیترانه و سرزمین مصر را شامل می‌شود، نخستین تمدن‌ها به وجود آمدند.

 خانه‌های این دوره به طور عمده در طرح دایره‌ای‌شکل و با مصالح ابتدایی مانند خشت خام و گیاهان ساخته می‌شد. در اروپا آثار معماری خاصی از این دوره باقی‌مانده که مشهورترین آنها دولمن‌ها هستند که در سرتاسر اروپا پراکنده هستند و دیگری مجموعه استون هیچ در انگلستان است که برخی کاربری آن را مربوط به امور رصدی و تقویمی نسبت می‌دهند.»