کتاب آینه

کتاب آینه نوشتهٔ آندری تارکوفسکی و ترجمهٔ صفی یزدانیان است. نشر نی این کتاب را روانهٔ بازار کرده است. این فیلم‌نامه از مجموعهٔ «۱۰۰ سال سینما، ۱۰۰ فیلنامه» این نشر منتشر شده است.

درباره کتاب آینه

کتاب آینه حاوی فیلم‌نامه‌ای به نویسندگی «الکساندر میشارین» و آندری تارکوفسکی است. تارکوفسکی بعدها این اثر را در سال ۱۹۷۵ به‌صورت فیلمْ اجرایی کرد. این فیلم جنجالی به‌عنوان یک اتوبیوگرافی، خود تارکوفسکی را در سنین مختلف تا زمان حال نشان می‌دهد، ولی بیشتر بر نوجوانی‌اش در پره دلکینو یعنی دوران وحشت استالینی متمرکز است. کتاب «آینه» شامل چندین بخش است که بخش اصلی آن متن کامل فیلم‌نامه را در اختیار خواننده می‌گذارد. در بخشی دیگر نقدها و تحلیل‌های مرتبط با این فیلم‌نامه منتشر شده‌اند؛ منتقدان برجسته‌ای مانند رولان بارت و استنلی کوبریک به نقد و تحلیل این فیلم پرداخته‌اند. این نقدها از زوایای مختلف به فیلم «آینه» نگریسته‌اند و دیدگاه‌های متفاوتی را ارائه می‌دهند و به تحلیل عمیق و دقیق فیلم از نظر فلسفی، زیبایی‌شناختی و تکنیکی می‌پردازند. از ویژگی‌های حائز اهمیت دیگر در این اثر می‌توان به ارائهٔ تعاریفی از مفاهیم عمیق فلسفی مانند زمان، حافظه، هویت و معنای زندگی و بررسی آن‌ها در فیلم و فیلم‌نامه اشاره کرد. سبک و فرم این اثر و تأثیرات گسترده‌ای که بر سینمای جهان گذاشته است نیز مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. ضمیمهٔ متن کامل فیلم‌نامه در این کتاب، به خواننده این امکان را می‌دهد که هم‌زمان با مطالعهٔ نقدها، فیلم‌نامه را نیز مطالعه کند و به درک عمیق‌تری از فیلم دست‌یابد. 

خواندن کتاب آینه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران فیلم‌نامه‌های خارجی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره آندری تارکوفسکی

آندری تارکوفسکی با نام کامل «آندری آرسن‌یویچ تارکوفسکی» (به روسی: Андрей Арсеньевич Тарковский) در ۴ آوریل ۱۹۳۲ چشم به جهان گشود. او کارگردان، عکاس، نویسنده، تدوین‌گر و نظریه‌پرداز در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بود. او پنج فیلم اولش را در شوروی ساخت و دو فیلم آخر او به‌ترتیب در ایتالیا و سوئد فیلم‌برداری شدند. از ویژگی‌های فیلم‌های او می‌توان به معنوی‌بودن با زمینه‌ای متافیزیکی اشاره کرد. او مشهور به استفاده از برداشت‌های بلند، نامتعارف‌بودن در ساختار دراماتیک و کاربرد هنرمندانه از تکنیک فیلم‌برداری است. تارکوفسکی آخرین فیلمش با نام «ایثار» را در سال ۱۹۸۶ در جزیرهٔ گوتلند به مدیریت «سون نیک ویست» فیلم‌برداری کرد. «ایثار» به جشنوارهٔ کن راه پیدا کرد و موفق به کسب جایزهٔ ویژهٔ هیئت ناقدان جشنواره شد. بسیاری از منتقدان، تارکوفسکی را پس از سرگئی آیزنشتاین مطرح‌ترین سینماگر سینمای شوروی می‌دانند و او را فیلم‌سازی نخبه‌گرا می‌‌شمرند. تارکوفسکی در طول سال‌های کارگردانی خود ۱۲ فیلم کوتاه و بلند ساخت. او در ۲۹ دسامبر ۱۹۸۶ درگذشت و در پاریس به خاک سپرده شد.

بخشی از کتاب آینه

«صدای آرسنی تارکوفسکی شاعر، و واژه‌های او نیز، باز، با درک پیوستگی این مجموعه است که معنا می‌یابد. رابطهٔ این شعرها با تصاویری که دیده می‌شود، همچون مناسبت میان فیلم‌های مستند و نماهای آفریده شده است. و «منطق» غایی اثر این‌چنین ساخته می‌شود. «شاعرانگی» ی آینه صفتی نیست که ناقدان هنگام ستایش از فیلمی ارزانی‌اش می‌کنند.

واژه در شعر چه می‌کند؟ معناهایی افزون می‌یابد، و صدایی دیگر، و هرگز آنی نیست که در زندگی هرروزه به‌کارش می‌بریم. این‌جا هم هر صدا و هر تصویر، در چنین مفهومی، کارکردی شاعرانه یافته است. اگر رطوبت مدورِ بر جای مانده از فنجانی چای بر میزی چوبی آرام‌آرام از میان برود، در زندگی عادی شاید نگاهش کنیم، شاید نه. نگاه شاعرانه، به این بخاری که محو می‌شود، جان و حسی تازه می‌بخشد. انگار چیزی از وجود دنیاست که کنده می‌شود، معنایی از معانی زیستن است که به‌دست نمی‌آید. انگار در جهانِ این بخار، جهانی دیگر جاری است. انگار با نشان دادنش، پیش از مرگ، می‌توان از کسی که لحظه‌ای پیش از آن فنجان می‌نوشید (و از «واقعیت‌های تاریخی» می‌شنید) چیزی گفت.

بچه‌ها به‌تماشای آتش بیرون می‌دوند، و میزی که بر آن غذا می‌خوردند هنوز در قاب است. کسی در اتاق نیست. یک بطری از روی میز به زمین می‌غلتد. شاید نتوان «معنای تازهٔ این اتاق، یا این میز و این بطری را شرح داد، چنان‌که شرح معنای شعر بیهوده است، اما درک ِ چگونگی حضور آن، درک کلیت این شعر است.»